Please Wait
15645
“Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka…”[1] ayeti şerifesi, muamelat ve ticaret ile ilgili meselelerde geçerli İslamî kanunlardandır. Bu yüzden İslam fakihleri muamelat meselelerinde onu referans göstermişlerdir. “Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka” cümlesi ayette önceki genel kaidenin istisnası mesabesindedir; yani yanlış, zorla ve şerî olmayan yolla başkalarının mallarında yapılan her türlü tasarruf, geçersiz ve haramdır. Ama ticaret ve iki tarafın karşılıklı rızası ile bu gerçekleşirse, sorun olmaz. Bundan dolayı, tüm mali işlemler ve çeşitli ticaretler iki tarafın rızasıyla yapılır ve şerî olarak gerçekleşirse, İslam açısından doğrudur.[2] “Mallarınızı aranızda” ile “sizin rızanız” tabirleri arasındaki fark şudur: Ticarette nefsi ve batıni olan razılık, işlemi yapan iki taraftan çıkar ve bu yüzden sizin tabiri kullanılmıştır.[3] Burada bir tür razılık yansıtılmaktadır. “Mallarınızı yemeyin” cümlesinin “aranızda” tabiri ile mukayyet olması ise, bir malın etrafında bir tür toplanmayı ve malın ortada yer almasına delalet eder.[4] Bu yüzden bu ince noktaya işaret etmek için “arası” kavramı kullanılmıştır.
[1] Nisa, 29.
[2] Bkz: Hilli, Mikdad b. Abdullah Seyveri, Kenzu’l-İrfan Fi Fıkhi’l-Kur’an, c. 2, s. 34, Kum, çap-ı evvel, Bi Ta; Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 3, s. 355, Daru’l-Kütübi’l-İslamiye, Tahran, çap-ı evvel, 1374 ş; Tabatabai, Seyid Muhammed Hüseyin, el-Mizan, Fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 4, s. 317, Defter-i İntişarat-ı İslamî, Kum, çap-ı pencom, 1417 k.
[3] Beyzavi, Abdullah, Envaru’l-Tenzil Ve Esraru’t-Tevil, c. 2, s. 70, Daru’l-İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1417 k.
[4] Seyid Muhammed Hüseyin, el-Mizan, Fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 4, s. 317, Defter-i İntişarat-ı İslamî, Kum, 1374 ş.
