جستجوی پیشرفته
بازدید
2488
آخرین بروزرسانی: 1400/11/02
خلاصه پرسش
چرا علی ‌بن ‌ابی‌طالب(ع) در پاسخ به پرسش ساده‌‌ی شخصی به نام «ابن کوّاء»٬ وی را با لفظ «لُکَع» به معنای «احمق، نفهم و یا ...» خطاب می‌‌کند؟!
پرسش
چرا علی ‌بن ‌ابی‌طالب(ع) در پاسخ به سؤال ساده‌‌ی شخصی به نام «ابن کوّاء»٬ وی را با لفظ «لُکَع» به معنای «احمق – نفهم و...» خطاب می‌‌کند! امام صادق(ع) از على(ع) نقل فرمود: براى کسى که بر غذایش «بسم اللّه» می‌‌گوید، ضمانت می‌‌کنم که غذا به او ضرر نکند و او از آن شکایت ننماید. ابن کوّاء به ایشان عرض کرد: اى امیر مؤمنان! من شب گذشته غذایى خوردم و بر آن «بسم اللّه» نیز گفتم؛ اما غذا به من آسیب رساند. حضرت فرمود: اى احمق! شاید تو چند نوع غذا خوردى و بر بعضى «بسم اللّه» گفتى و بر بعضى دیگر نگفتى.
پاسخ اجمالی

در برخی از روایات آمده است؛ امام علی(ع) در برابر کسانی که قصد اذیت و آزار ایشان را داشتند، واژه‌هایی را به کار می گرفت که به ظاهر بار معنایی مناسبی ندارد.

در گزارشی آمده است؛ امام علی(ع) در مجلسی فرمود: «براى کسى که وقت غذا خوردن «بسم‏ اللَّه‏» بگوید ضمانت می‌‌کنم که هرگز از آن غذا شکایت نکند.[1] ابن کوّاء گفت: یا على(ع)، دیشب وقت غذا خوردن «بسم‏ اللَّه‏» گفتم؛ اما آن غذا مرا اذیت کرد. امام(ع) جواب داد: غذاهاى متنوعی خوردى، براى بعضى «بسم‏ اللَّه‏» گفتی؛ اما براى دیگر غذاها «بسم‏ اللَّه‏» نگفتی. امام(ع) در این گفت‌وگو وی را با کلمه‌ی «یَا لُکَع‏» مورد خطاب قرار داد.[2]

در مورد این گزارش -با در نظر داشتن تمام جوانب موضوع- باید گفت: اولا: هر محققی با اندک جست‌وجویی درمی‌یابد که امام علی(ع) نسبت به برخوردهای هتاکانه ابن کواء بیشترین رعایت ادب و بردباری را می‌کرد. ابن کواء(از رهبران گروه خوارج)[3] فردی است که بارها در میان مردم به صورت علنی و بسیار وقیحانه به ساحت مقدس امام علی(ع) توهین می‌کرد، و امام(ع) یا سکوت می‌فرمود و یا با بردباری و متانت پاسخ می‌داد: امام على(ع) در نماز صبح بود و "ابن کوا"، در پشت سر امام(ع) مشغول نماز بود، ناگاه ابن کواء در وسط نماز این آیه را تلاوت کرد: "وَ لَقَدْ أُوحِیَ إِلَیْکَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ". (و هدفش از خواندن این آیه، آن بود که به طور کنایه به على(ع) در مورد قبول حکمیت در نبرد "صفین" اعتراض کرده و به امام(ع) نسبت شرک دهد)؛ اما با این‌حال، امام(ع) براى احترام قرآن سکوت کرد تا وى آیه را به پایان رساند، سپس امام(ع) به ادامه‌ی قرائت نماز بازگشت، و "ابن کواء" کار خود را دو مرتبه تکرار کرد، باز امام(ع) سکوت کرد و "ابن کواء" براى سومین بار آیه را تکرار نمود، و على(ع) مجددا به احترام قرآن سکوت کرد، سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: "فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لا یُوقِنُونَ". (اشاره به این‌که مجازات دردناک الهى در انتظار منافقان و افراد بی‌ایمان است؛ از این‌رو در برابر آنها باید تحمل و حوصله به خرج داد). سرانجام امام سوره را تمام کرد و به رکوع رفت.[4]

خلاصه این‌که افرادی وجود دارند که با هوچی‌گری و سر و صدا و توهین، به تخریب شخصیت طرف مقابل می‌پردازند.

از دیدگاه اسلام و با استفاده از قانون "مقابلۀ به مثل" می‌توان برای جلوگیری از ادامۀ این رفتار نامناسب، رفتاری متقابل و توهین‌آمیز را پیش گرفت؛ اما با این وجود، امیر المؤمنین(ع) در بیشتر موارد، با استدلال و یا با سکوت، پاسخ شعارها و تبلیغات خوارج را داده و تنها در مواردی که چارۀ دیگری نبود، مانند خودشان رفتاری توهین‌آمیز نسبت به آنان داشت.[5]

ثانیا: واژه‌ی «لکع» نیز بسیار توهین‌آمیز نیست و به فرد کوچک و نیز به کودکان نیز اطلاق می‌شود؛[6] از این‌رو به کارگیری آن در زبان عربی قبیح نبوده و در کتاب‌های تاریخی از افراد مختلف نقل شده است که از این واژه در محاورات استفاده می‌کردند؛[7] و حتی در کشف الغمة نقل شده است که پیامبر اسلام(ص) این واژه را به صورت مهربانانه برای امام حسن(ع) به کار برده است.[8]


[1]. «ثواب گفتن «بسم الله الرّحمن الرّحیم»»53357؛ «جایگاه اسم اعظم در روایات»، 77799؛ «جواز اکتفاء کردن به «بسم الله» در آغاز کارها»، 90996.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 437، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. برای اطلاع بیشتر از گروه خوارج، ر. ک: «آزار امام علی(ع) از سوی خوارج»، 51349؛ «اندیشه سیاسی خوارج»، 88764؛ «انحرافات خوارج»، 7299.

[4]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 627 – 628، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.

[5]. ر. ک: «توهین علی (ع) به مرد خارجی»، 11215.

[6]. حسینى زبیدى واسطى، سید مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 11، ص 439، بیروت، دار الفکر، 1414ق.

[7]. ر. ک: کوفى، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص 228، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، چاپ اول، 1410ق؛ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج 1، ص 103، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[8]. «ثُمَّ قَالَ ادْعُ لِی فَأَتَى حَسَنٌ یَشْتَدُّ حَتَّى وَقَعَ فِی حَجْرِه»‏. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة(ع)، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 523، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، چاپ اول، 1381ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • بهشت و جهنم خیال است یا واقعیتی تکان دهنده؟
    102471 اوصاف بهشت و جهنم 1386/11/30
    از منظر اسـلام ، کـه کـامـلتـریـن ادیـان آسـمـانـى اسـت، مـعـاد جزو اصول دین بوده و ایمان به آن، شرط مسلمانی و از ارکان دین اسلام است. برای پی بردن به واقعیت بهشت و جهنم و ضرورت آن، راه های متعددی وجود دارد که به برخی از آن ها ...
  • چرا باید اذان به زبان عربی گفته شود؟
    14201 وضو، اذان و نماز 1385/11/24
    عمده‌ترین دلیل در خواندن اذان به زبان عربی، این است که اذان، از عبادات و سنت‌های پیامبر اکرم(ص) است و عبادات توقیفی هستند؛ یعنی به جا آوردن آنها باید به همان شکلی باشد که خداوند تعیین فرموده است. علاوه بر این، عبادت باید در طول قرون و اعصار، ...
  • فرق بین وقار و سکینه چیست؟ آیات و روایاتی درباره هر کدام می خواهم.
    27806 سکینه و وقار 1390/04/13
    در بسیاری از روایات اهل بیت (ع) این دو لفظ با هم استعمال شده است؛ گر چه معنای این دو کلمه مترادف با همدیگر است  اما فرقی که دانشمندان علم لغت بین این دو کلمه گذاشته اند عبارت از این است که وقار ...
  • بهترین(خیر البریه) و بدترین(شر البریه) مخلوقات چه کسانی هستند؟
    21590 تفسیر 1391/10/28
    در قرآن کریم بدترین و بهترین مخلوقات این‌گونه بیان شده‌اند: «اِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ اَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکینَ فی‏ نارِ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها اُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّهِ، اِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ اُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهِ»؛
  • مگر فرشتگان پاکیزه از گناه نیستند؟ پس ماجرای فرشته دردائیل چیست؟ و او چه گناهی کرد که به برکت امام حسین(ع) بخشیده شد؟!
    11899 امام حسین ع 1399/04/29
    فرشتگان موجودات بسیار شریف و لطیف و دارای ویژگی‌های نیک فراوانی هستند که در قرآن بیان شده است، مانند آن‌که خصوصیت‌های حیوانی در وجود آنان راه ندارد و هیچ‌گونه میل و قدرتی بر انجام گناه ندارند؛ و به همین دلیل از هرگونه گناه و معصیت پاک ...
  • اگر جوانی به هیچ وجه شرایط ازدواج را نداشته باشد و خود ارضائی کند، حکمش چیست؟
    80344 استمنا 1390/04/29
    از آن جا که خواهان حکم فقهی مسئله هستید، پاسخ های (استفتائات) زیر برای شما ارسال می گردد:دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):استمنا محسوب شده و جایز نیست.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):استمنا محسوب شده و حرام است ...
  • با توجه به گذشت زمان، چهرۀ ظاهری امام مهدی(عج) چگونه است؟
    47884 امام مهدی عج 1386/06/17
    حضرت مهدی(عج) در سال 255 هـ. ق به دنیا آمد و با توجه به این‌که الآن در سال 1442 هـ. ق هستیم عمر آن‌حضرت در نیمۀ شعبان امسال، 1187 سال است.امام زمان(عج) بعد از شهادت پدرش(امام حسن عسکری(ع)) هنگامی که برای
  • آیا هر کس اهداف خود و کارهایی که می‌خواهد انجام دهد، را به کسی بگوید، آن کار به سرانجام نمی‌رسد؟
    13288 دستور العمل ها 1393/05/16
    همیشه این‌گونه نیست که هر کس اهداف کار و برنامه‌های خود را به دیگران بگوید لزوماً با شکست روبه‌رو شود؛ چرا که یکى از ابزارهاى موفقیت و پشتوانه‌هاى محکم براى نیل به اهداف، استفاده از تجربه، علم، اندیشه و توانمندى دیگران است. هم‌فکرى و بهره‌گیرى از توانمندى و ...
  • چرا قرآن به زبان عربی است؟
    146660 تفسیر 1386/09/14
    زبان، مهم‌ترین وسیله برای برقراری ارتباط بین انسان‌ها است. خداوند این توانایی بر تکلّم و صحبت کردن را از نعمت‌های بزرگ خود برمی‌شمارد که در ابتدای سوره‌ی «الرحمن» به آن اشاره می‌کند. پیامبرانی را که خداوند برای هدایت انسان‌ها مبعوث می‌فرمود باید برای ارتباط با قوم خود به ...
  • آیا انسان‏هاى معمولى هم مى‏توانند معصوم باشند؟!
    22780 عصمت 1385/12/24
    «عصمت» به معناى مصون و در امان بودن و مانع شدن از ارتکاب عصیان و ابتلاى به نسیان...، داراى درجات و مراتبى است که مرتبه اعلاى آن اختصاص به انبیا و اوصیاى الهى دارد و این مقام تنها در مورد ایشان - به دلیل وجود نصوص قرآنى و ...

پربازدیدترین ها