جستجوی پیشرفته
بازدید
10537
آخرین بروزرسانی: 1394/01/13
خلاصه پرسش
در تفسیر تسنیم، به دو نوع قانون اطراد اشاره شده است. تفاوت آنها را بیان نمایید؟
پرسش
در تفسیر تسنیم آمده است: «قانون اطّراد اگر چه در نظر عدّه‏اى از محقّقان از اصولیین دلیل بر حقیقت در مقابل مجاز نیست و حق نیز همین است» (ج 4، ص 472، پاورقی). منظور از «قانون اطّراد» چیست و اختلاف رأی مذکور ناظر به چه رأی‏هایی است؟
در همان تفسیر آمده است: «از آن جا که در آیات متعددى از قرآن، از واژه طور همان کوه معروف طور اراده شده است، براساس قانون اطّراد در آیه مورد بحث نیز باید همان معنا مراد باشد» و در پاورقی آمده: «این قانون اطّراد غیر از قانون اطرادی است که در علامت حقیقت و مجاز مطرح است» (ج 5، ص 99). ظاهراً دو قسم قانون اطّراد وجود دارد. این دو قانون کدام‏اند و هر یک کجا به کار می‏رود؟
پاسخ اجمالی

در پاسخ به پرسشتان، ابتدا نگاهی به عبارات تفسیر تسنیم انداخته و سپس به نتیجه گیری خواهیم رسید.

 

متن کامل پاورقی (جلد چهارم تفسیر تسنیم) به شرح ذیل است:

 

"قانون اطّراد اگرچه در نظر عدّه‏اى از محقّقان از اصولیین دلیل بر حقیقت در مقابل مجاز نیست و حق نیز همین است؛ زیرا شیوع استعمال های مجازی با حفظ مجازیت آن، دست کمی از استعمال های حقیقی ندارد، لیکن شکی نیست که قانون اطراد در محدوده استعمالات یک متکلم و مؤلف خاصی که از مجموعه ای از تألیفات و خطابات برخوردار است می تواند کاشف خوبی برای به دست آوردن مراد آن متکلم یا مؤلف باشد و همین کفایت می کند". و آنچه در (جلد پنجم تفسیر) آمده، از این قرار است:

 

"بیشتر مفسّران بر آنند که مراد از طور همان کوه معروف طور، محل مناجات حضرت موسى است که در سوره تین از آن به طور سینین و در سوره مؤمنون به طور سینا و در سوره طه به وادى مقدّس طوى و در سوره اعراف به الجبل (با الف و لام عهد) تعبیر شده است. و از آن جا که در آیات متعددى از قرآن، از واژه طور همان کوه معروف طور اراده شده است، براساس قانون اطّراد در آیه مورد بحث نیز باید همان معنا مراد باشد. از این رو مراد از آن جنس کوه نیست؛ چنان که مراد از جبل در آیه "و إذ نتقنا الجبل..." چنین است (یعنى الف و لام الجبل الف و لام عهد است)."

 

و در پاورقی آن نیز آمده است: "این قانون اطّراد غیر از قانون اطرادی است که در علامت حقیقت و مجاز مطرح است".

 

اکنون برداشت خود از مطالب فوق را در قالب نکات ذیل به استحضارتان می رسانیم:

 

1. "اطراد" به معنای شیوع استعمال و استفاده از یک لغت در معنایی خاص است. برخی، این شیوع استعمال را معیاری در تشخیص حقیقت از مجاز دانسته و بیان داشته اند که استفاده شایع، نشانگر استعمال حقیقی است، اما بسیاری از اندیشمندان از جمله صاحب تفسیر تسنیم، این معیار را نپذیرفته و بیان می دارند که چه بسا لغاتی که معنای مجازی آن شایع تر از معنای حقیقی باشد.

 

2. با این وجود، نوع دیگری از "اطراد" می تواند معیاری برای تشخیص معنا باشد، بدین ترتیب که اگر واژه ای را در کتاب یا سخن شخصی ملاحظه کرده و دریابیم که صاحب سخن یا کتاب، به صورت معمول، معنای خاصی را از آن واژه مد نظر دارد، اگر به موردی در همان سخن برخوردیم که مراد او را از واژه مورد نظر درک نکردیم، باید آن را به همان معنایی تفسیر کنیم که در بیشتر موارد یقیناً آن را مد نظر داشته است.

 

چنین تفسیری لزوماً نشانگر حقیقی یا مجازی بودن استعمال نیست؛ زیرا ممکن است شخصی به صورت شایع در کلمات خویش، معنایی حقیقی را از یک واژه اراده کرده، اما دیگری به صورت معمول، معنای مجازی از همان واژه را مد نظر داشته باشد.

 

براین اساس، قانون اطراد در این گونه موارد که در محدوده ای کوچک و به اشخاص یا کتب خاص بر می گردد، تفاوتی بارز با آن نوع از قانون اطراد دارد که به استعمال عمومی واژه نظر داشته و برخی آن را معیار سنجش حقیقت از مجاز می دانند.

 

3. صاحب تفسیر با استفاده از نوع دوم اطراد که مورد پذیرش ایشان است، واژه "الطور" را همان کوه طور معروف می داند، چون صرف نظر از حقیقی یا مجازی بودن چنین استعمالی، اجمالا می دانیم که این واژه در بیشتر موارد آیات قرآن در همین معنا استفاده شده است.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • حکم نگه داری اشیای قدیمی مانند خنجر چیست؟
    6919 رعایت مقررات و قوانین 1393/02/24
    فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی اگر قوانین و مقرراتی در این رابطه وجود دارد، لازم است رعایت شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی اگر قوانین ...
  • من در یک آژانس کار می کنم و اخیرا متوجه شدم که صاحب آژانس برای خرید دفتر آژانس از مال یتیم استفاده کرده که مادر یتیم رضایت ندارد. آیا کارکردن من در این آژانس از لحاظ شرعی اشکال دارد؟
    9405 یتیم 1391/10/07
    اگر اتومبیلی که رانندگان برای جابجایی مسافر از آنها استفاده می کنند، از مال یتیم و غصبی تهیه شده باشد، کسب در آمد از این راه جایز نیست. اما چنانچه رانندگان مستقیما مالی از یتیم را در اختیار نداشته باشند، اصل کار کردن آنان برای آژانس بلا ...
  • منظور از وحدت وجود چیست؟
    85334 وحدت وجود 1388/11/12
    مقصود عارفان و حکیمان از وحدت وجود این نیست که مجموعه جهان هستی خداست؛ زیرا مجموع، وجود و وحدت حقیقی ندارد، همچنین مقصود اتحاد خداوند با موجودات نیست چون اتحاد (به این معنا که دو چیز بدون از دست دادن شیئیت و دوئیت خود تبدیل به ...
  • آیا نقاب زدن برای زن مکروه است؟
    30029 لباس ها و پوشش ها 1391/02/21
    یکی از مسائل مهم دربارۀ بانوان، «مسئلۀ پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغۀ فرهنگی و ملّی به خود می گیرد. البته نوع پوشش و پیوند آن با بُعد فرهنگی و اعتقادی افراد و جوامع، تابع شرایط و موقعیت های زمانی ...
  • آیا طلحه به عایشه علاقمند بوده و آیه منع ازدواج با همسران پیامبر(ص) در همین ارتباط نازل شده است؟ و آیا در نهایت آن دو با هم ازدواج کردند؟
    38104 برخی صحابیان 1393/05/30
    بر اساس صریح قرآن برخی سخنها در مورد ازدواج با همسران پیامبر(ص) وجود داشته که سبب آزرده‌خاطر شدن حضرتشان شده و آیه‌ای در این راستا نازل شد. اصل علاقمندی طلحه به ازدواج با عایشه بعد از رحلت پیامبر(ص) نیز در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده است.
  • تناقض آیات 101 سوره مؤمنون و 27 و 50 از سوره صافات را چگونه برطرف می نمایید؟
    14064 معاد و قیامت 1388/08/20
    هیچ تناقض و تضادی بین آیات قرآن به طور اعم و آیات ذکر شده در سؤال به طور اخص وجود ندارد ؛ زیرا آیاتی که می فرماید در آن روز هیچ فردی از دیگری تقاضای کمک و سؤال نمی نماید،اشاره به مراحل نخستین رستاخیز دارد و این ...
  • علت تفاوت ارث زن و مرد چیست؟
    100611 ارث 1386/11/30
    یکی از علت‌های زیاد بودن ارث مرد نسبت به زن آن است که نفقه زن بر عهده مرد است؛ یعنى مرد علاوه بر این‌که باید مخارج خود را تأمین کند، موظف است هزینه زندگى زن و فرزندان را هم تأمین نماید. از سوى دیگر، مرد دهنده مهریه و ...
  • معنا و حقیقت ایمان چیست؟
    65078 کلام قدیم 1386/05/31
    ایمان دلبستگى نهایى انسان به امور معنوى است که براى انسان مقدس‌اند و براى آن حاضر است عشق و شجاعت از خود نشان دهد.در قرآن ایمان دو بال دارد: علم و عمل. علم به تنهایى با کفر هم قابل جمع است و عمل به تنهایى با نفاق می‌تواند ...
  • مراد از ایجاب و قبول چیست؟
    36941 خرید و فروش 1393/03/21
    برای انعقاد هر قراردادی لازم است طرفین آن قرارداد، قصد و ارادهٔ ایجاد قرارداد را داشته باشند. علاوه براین لازم است این قصد و اراده، بیان شود تا معلوم گردد که شخص، قصد انعقاد معامله را دارد. چیزی که نشانگر قصد و ارادهٔ طرفین قرارداد است ایجاب و ...
  • چه صدقات و موقوفاتی از امام علی(ع) برجا مانده است؟
    9186 رفتار امام علی ع 1396/10/09
    امام علی(ع) در دوران زندگی خود - چه در دوران پیامبر اسلام(ص)، چه در دوران خانه‌نشینی و چه در دوران حکومت - در تولید ثروت و مصرف‌کردن آن در راستای بهبود وضعیت جامعه دریغ نداشتند. آن‌حضرت همواره با تلاش و زحمت، اموال فراوانی به دست آورده‌ و آن‌را ...

پربازدیدترین ها