جستجوی پیشرفته
بازدید
2672
آخرین بروزرسانی: 1402/06/19
خلاصه پرسش
امام علی(ع) در نکوهش کوفیان فرمود: کاش به جای ده نفر از شما، یک نفر از «قبیله بنی‌فراس» را داشتم! در مورد این قبیله توضیح دهید؟
پرسش
سلام؛ قبیله‌ی بنی‌فراس بن غنم، طرفدار امیرالمؤمنین(ع) بودند یا معاویه؟ حضرتشان خطاب به کوفیان فرمودند: به خدا دوست داشتم به جای جمعیت انبوه شما تنها هزار سوار از بنی‌فراس بن غنم داشتم که ...، آیا امام علی(ع) یارانی از این قبیله نداشت و آنان چه ویژگی‌هایی داشتند که امام چنین آرزویی را مطرح نمود؟
پاسخ اجمالی

قبیله‌ی «بنی‌فراس»، یکى از قبایل عرب ساکن مصر بودند که به شجاعت و سرعت عمل مشهور بودند.[1] یکى از سران معروف آنها شخصی به نام «ربیعة بن مکدّم» بود که همواره حامى زنان و کودکان بود. در توصیف او گفته‌اند که او فردی بود که حتی بعد از مرگش نیز به حمایت از مظلومان ادامه داد؛ زیرا گروهى از سواران قبیله بنی‌سلیم به او و جمعى از زنان و کودکان همراهش حمله کردند و او تنها مدافع آنان بود. ربیعه به تنهایی به مقابله برخاست. دشمنان تیرى به سوى او رها کردند که بر قلبش نشست و در حال سقوط بر روی زمین بود که نیزه خود را به زمین زد و بر آن تکیه کرد و به زنان و کودکان اشاره کرد تا هر چه سریع‌تر خود را به قبیله برسانند. او همچنان مدّتى بالاى مرکب بدون ‌حرکت ماند و بنی‌سلیم که از شجاعتش در هراس بودند، به گمان این‌که او هنوز زنده است نزدیک نمی‌آمدند؛ اما به تدریج نسبت به زنده‌بودنش شک کردند. یکى از آنان تیرى به اسب او پرتاب کرد، اسب به زمین افتاد و معلوم شد که ربیعه مدتى پیش جان داده است؛ اما این نقشه‌اش منجر به آن شد که زنان و کودکان، خود را از منطقه جنگی خارج کرده و نزد قبیله‌شان برگشته و از اسارت جان سالم به در بردند.[2]

صرف نظر از پذیرش این داستان؛ اما در هر حال، شجاعت این قبیله زبانزد همگان بود.

امام علی(ع) نیز به همین دلیل در یکی از خطبه‌ها، بعد از نکوهش لشکریان خود آرزو می‌کند که ای کاش به جای تمام این جمعیت انبوه شما، تنها هزار نفر از قبیله‌ی بنی‌فراس تحت فرمان من بودند:

«... أَمَا وَ اللَّهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لِی بِکُمْ أَلْفَ فَارِسٍ مِنْ بَنِی فِرَاسِ بْنِ غَنْم‏...

 هُنَالِکَ لَوْ دَعَوْتَ أَتَاکَ مِنْهُمْ             فَوَارِسُ مِثْلُ أَرْمِیَةِ الْحَمِیم‏».[3]

(اى مردم کوفه) به خدا سوگند دوست دارم به جاى شما هزار سوار از قبیله بنی ‌فراس بن غنم داشتم.

اگر آنان را به سوی خودت فرامی‌خواندی، مانند ابرهاى بارنده تابستان به سرعت به کمک تو می‌شتافتند.

امام(ع) همین آرزو را با تعبیری دیگر نیز بر زبان آوردند:

«... وَ اللَّهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لِی بِکُلِّ عَشَرَةٍ مِنْکُمْ رَجُلًا مِنْ بَنِی فِرَاسِ بْنِ غَنْمٍ صَرْفَ الدِّینَارِ بِالدِّرْهَم‏»؛[4]

به خدا سوگند دوست دارم ده نفر از شما را با یک نفر از بنی‌فراس بن غنم جابجا کنم، چنانچه یک دینار را با ده درهم معاوضه می‌کنند!

بر اساس آنچه گفته شد، قبیله‌ی بنی‌فراس در مصر زندگی می‌کردند و گزارشی از حضور آنان در نبرد امام علی(ع) و معاویه و در میان سپاهیان دو طرف وجود ندارد؛ اما به دلیل شجاعت و سرعت عمل آنان در نبردها -که به تنهایی، صفتی ارزشمند است- مورد ستایش امام علی(ع) قرار گرفتند.

قرآن کریم در مورد ارزش و برتری جمعیت اندک؛ اما شجاع و با اراده محکم در برابر لشکر انبوه سست اراده می‌فرماید: «... کَمْ مِنْ فِئَة قَلیلَة غَلَبَتْ فِئَةً کَثیرَةً بِاِذْنِ اللهِ...»؛[5] چه بسیار گروه اندک که به فرمان خدا، بر گروه‌هاى بزرگی پیروز شدند.


[1]. کحاله، عمر رضا، معجم ‏قبائل ‏العرب، ج ‏3، ص 912، بیروت، مؤسسة الرسالة، ط السابعة، 1414ق/ 1994م.

[2]. ثقفى کوفى، الغارات، محقق، مصحح، محدث جلال الدین،‏ج ‏2، ص 427، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق؛ ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل،‏ ج 1، ص 341- 342، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق.

[3]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 67، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[4]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 274، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[5]. بقره، 249.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود