جستجوی پیشرفته
بازدید
1647
آخرین بروزرسانی: 1402/10/26
خلاصه پرسش
با توجه به آیاتی که گمراه‌کردن انسان‌ها را نیز به دست خداوند می‌داند، آیا «مضلّ» نیز از صفات الهی است و می‌توان پروردگار را با این عنوان، مخاطب قرار داد؟!
پرسش
با سلام؛ با توجه به آیاتی نظیر «انّ الله یضلّ من یشاء»، آیا می‌توان گفت یکی از صفات الهی «مضلّ» است؟ آیا چنین نامی برای پروردگار از زبان معصومان(ع) نقل شده است؟ و آیا می‌توان خداوند را با این صفت مخاطب قرار داد؟!
پاسخ اجمالی

نخست باید گفت؛ در استناد اوصاف به خداى متعال باید نهایت ادب و احترام رعایت شود. به عنوان نمونه خدای سبحان در قرآن کریم خود را به اوصافى وصف فرموده است: «وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَ أَبْکى».‏[1] «وَ أَنَّهُ أَهْلَکَ عاداً الْأُولى‏».[2] حال اگر کسی بدون هیچ توضیح و بدون بیان مقدمه‌ای خداوند را به اسم «مضحک» و «مبکى» و «مهلک» بخواند جایز نیست؛ زیرا رعایت ادب و احترام نشده است، هر چند مستندش آیه قرآن باشد؛ چرا که خداوند با بندگان بر اساس الفاظی که أنس و الفت دارند سخن می‌گوید؛ اما بندگان باید در مقابل او ادب را رعایت کنند.

در یک مثال عرفی، اگر دانشمندی بزرگ، غذایی را بر دوش گرفته و به خانه شهروند فقیری برده و خانه او را نیز آب و جارو کرده و زباله‌ها را از آن‌جا بیرون ببرد، ادب اقتضا می‌کند که آن فقیر به آن دانشمند بگوید: اى بخشنده! اى بزرگوار! ای آقا!، نه این‌که بگوید: اى حمّال! ای باربر! ای رفتگر! اگر چه باربری و رفتگری در جای خود، شغل محترمی بوده و نیز آن فرد در واقع غذا را حمل کرده و باربر آن طعام بوده و به نظافت آن منزل پرداخته است![3]

بر این اساس، اگر چه خداوند مسبب الاسباب و جامع اضداد است، و هدایت و ضلالت به دست او است. و اگر چه در برخی از دعاها خدای متعال با عنوان «یَا مُضِلُّ» مورد خطاب قرار گرفته؛ اما این صفت به صورت مطلق و مستقل نیامده؛ بلکه در کنار «یَا مُهْدِی» و به صورت «یا مضلُ یا مُهدی»[4] و «یا هادی یا مضلّ»[5] آمده است.

از این‌رو سزاوار نیست تتها به دلیل آیاتی مانند «وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِیلًا»،خداوند را به طور مطلق و تنها با عباراتی مانند «یا مضل» به معنای «ای گمراه‌ کننده!» مخاطب قرار داد.

البته در صفات مثبت این‌گونه نیست؛ یعنی می‌توانیم خدای متعال را مستقلا با عباراتی؛ مانند «یا هادی»، «یا رحیم»، «یا رازق»، «یا شافی» و ... مخاطب قرار دهیم.


[1]. نجم، 43.

[2]. نجم، 50

[3]. ر. ک: «اذکار توقیفی و شهودی»؛ «توقیفی بودن نام‌های خداوند».

[4]. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 358، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.

[5]. شیخ حر عاملی، الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة(کلیات حدیث قدسی)، ص 356، تهران، دهقان، چاپ سوم، 1380ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏81، ص 184، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود