جستجوی پیشرفته
بازدید
8793
آخرین بروزرسانی: 1400/02/30
خلاصه پرسش
امام صادق(ع) می‌فرماید: «اگر بعد از شستن پاهایت در وضو شک کردی که آیا سرت را مسح کردی، برگرد و ...». این روایت - بر خلاف نظر شیعه - تصریح می‌کند که پاها را در وضو باید شست، نه این‌که آنها را مسح کرد! نظر شما شما در مورد این روایت چیست؟!
پرسش
با توجه به این‌که شیعیان معتقدند که در وضو باید پاها را مسح کرد؛ چرا امام صادق(ع) فرمود: «إن نسیت مسح رأسک حتی تغسل رجلیک فامسح رأسک ثم اغسل رجلیک»؛ اگر هنگام وضو، مسح سر را فراموش کردی تا پاهایت را شستی، دوباره سرت را مسح کن و سپس پاهایت را بشو.
پاسخ اجمالی

شیعیان بر اساس آیه‌ی وضو و روایات فراوانی که در این مورد وجود دارد، معتقدند که در وضو باید پاها مسح شود.

به عنوان نمونه، از امام باقر(ع) دربارۀ مسح پا سؤال شد، آن‌حضرت(ع) فرمود: مسح پا همان چیزی است که از طرف خداوند به وسیله‌ی جبرئیل نازل شده است.[1]

البته شاید در برخی روایات - مانند روایت موجود در پرسش - به شستن پا اشاره شده باشد:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبِی دَاوُدَ جَمِیعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «إِذَا نَسِیتَ فَغَسَلْتَ ذِرَاعَک قَبْلَ وَجْهِک فَأَعِدْ غَسْلَ وَجْهِک ثُمَّ اغْسِلْ ذِرَاعَیک بَعْدَ الْوَجْهِ فَإِنْ بَدَأْتَ بِذِرَاعِک الْأَیسَرِ قَبْلَ الْأَیمَنِ فَأَعِدْ غَسْلَ الْأَیمَنِ ثُمَّ اغْسِلِ الْیسَارَ وَ إِنْ نَسِیتَ مَسْحَ رَأْسِک حَتَّی تَغْسِلَ رِجْلَیک فَامْسَحْ رَأْسَک ثُمَّ اغْسِلْ رِجْلَیک‏»؛[2]

امام صادق‌(ع) فرمود: هرگاه فراموش کردی و قبل از شستن صورت، دست خود را شستی، برگرد و صورت خود را بشوی و سپس دست خود را بشوی. اگر فراموش کردی و قبل از شستن دست راست، دست چپ را شستی، برگرد و دست راست خود را بشوی و بعد از آن دوباره دست چپ را بشوی. اگر مسح سر خود را فراموش کردی و به شستن پاها پرداختی، برگرد و سر خود را مسح کن و بعد از آن دوباره پاهای خود را بشوی.

در ارتباط با سند و محتوای این روایت باید گفت:

در سند این روایت، راویان ثقه‌ای مانند حسین بن سعید،[3] فضالة بن ایوب،[4] حسین بن عثمان،[5] وجود دارند؛ اما به دلیل واقفی بودن سماعه،[6] این حدیث به عنوان حدیث صحیح معرفی نشده، بلکه در یک مرحله پایین‌تر، به عنوان حدیث موثق ارزیابی شده است؛[7] علاوه بر آن‌که:

  1. در این حدیث، «حسین بن سعید» از «فضالة بن ایوب» بدون واسطه روایت نقل می‌کند؛ این در حالی است که برخی معتقدند حسین اصلا ملاقاتی با فضاله نداشته و از وی روایت نقل نکرده است و تنها به واسطه‌ی برادرش حسن از وی روایت نقل کرد.[8] البته برخی نیز معتقدند که حسین مستقیما از فضاله روایت نقل می‌نماید.[9]
  2. این روایت مخالف با روایات دیگری است که در همین مورد بوده و مسح بر پا را لازم می‌دانند:

از امام کاظم(ع) در مورد مردی که قبل از شستن دست راست، دست چپ خود را شسته بود، سؤال شد. امام(ع) فرمود: «وضو را از جایی که اشتباه کرده است، از سر بگیرد. پس ابتدا دست راست خود را بشوید و سپس دست چپ خود را و بعد از آن سر و پاهای خود را مسح نماید».[10]

بر این اساس، علمای شیعه شستن پا را مخالف با کتاب و سنت معرفی نموده‌اند.[11]

  1. بر فرض قبول صحت سند روایت، باید گفت این حدیث از روی تقیه صادر شده است؛ چرا که ذیل این روایت موافق مذهب اهل تسنن است.[12]
  2. علاوه بر آن، نوعی توریه نیز در این روایت وجود دارد؛ زیرا غسل به معنای عام، شامل مسح نیز می‌شود[13] و شاید در آن جلسه افرادی از اهل تسنن حضور داشتند و امام خواسته با استفاده از لفظ عام، حساسیتی برای آنان ایجاد نکند.

 


[1]. شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 1، ص 64، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1390ق.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 35، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. علامه حلی، حسن بن یوسف‏، رجال العلامة الحلی‏، ص 49، نجف اشرف، دار الذخائر، چاپ دوم، 1411ق.

[4]. همان، 133.

[5]. همان، 51.

[6]. همان، ص 228.

[7]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(ع)، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 13، ص 113، تهران، ‌دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404 ق؛ مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محقق، مصحح، رجائی‌، مهدی، ج 1، ص 376، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1406ق.

[8]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 311، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.

[9]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب(رجال طوسی)، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 436، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427ق.

[10]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 176 – 177، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413 ق.

[11]. قمّی، صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، الهدایة فی الأصول و الفروع، ص 80، قم، مؤسسه امام هادی(ع)، چاپ اول، 1418 ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 77، ص 257، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[12]. شیخ انصاری، مرتضی، کتاب الطهارة، ج 2، ص 306، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، 1415ق.

[13]. نجفی، کاشف الغطاء، عباس بن حسن بن جعفر، الورود الجعفریة فی حاشیة الریاض الطباطبائیة، ص 51، نجف اشرف، مؤسسه کاشف الغطاء، چاپ اول، 1423ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود