جستجوی پیشرفته
بازدید
5682
آخرین بروزرسانی: 1395/11/06
خلاصه پرسش
یکی از اندیشمندان برجسته دانش نحو، ابن عقیل نام دارد. آیا امکان دارد زندگی‌نامه مختصری از او ارائه دهید؟
پرسش
لطفاً شخصیت برجسته علم ادبیات عرب «بهاءالدین عبدالله بن عقیل العقیلی الهمدانی» را معرفی کنید. چون برایم پرسش‌هایی حول این شخصیت ایجاد شده است. این‌که اوّلاً: زندگی‌نامه این شخصیت را کجا می‌توانم مطالعه کنم؟ درخواست من از شما این است که به طور مختصر هم اگر شده برای بنده یک زندگی‌نامه‌ای از این شخصیت مذکور بفرستید. ثانیاً: این شخصیت پیرو مکتب تشیع بوده است یا از مذاهب اهل‌سنت تبعیت می‌کرده است؟
پاسخ اجمالی
عبد الله بن عبد الرحمن بن عبد الله بن محمد قرشی هاشمی شافعی، معروف به بهاء الدین ابن عقیل از نسل عقیل بن ابی‌طالب‏؛ از بزرگان علم نحو در سده هشتم هجری (694 ق – 769ق) بود.[1] او به تدریس فقه، نحو، معانی و عروض نیز می‌پرداخت. مذهب ابن عقیل سنی و از فرقه شافعی بود.[2]
آثار ابن عقیل عبارت‌اند از: «التفسیر» تا اواخر سوره آل عمران،[3] «مختصر الشرح الکبیر»،[4] «الجامع النفیس» در فقه شافعی،[5] «المساعد فی شرح التسهیل»،[6] «شرح ألفیه ابن مالک»[7] که با این اثر شهرت یافت.
ابن عقیل در اصل قرشی هاشمی است و این‌که او را هَمَدانی خوانده‌اند، محتمل است که ناظر به اقامت برخی اجداد نزدیک‌تر او در این شهر بوده باشد.[8] ابن عقیل اگرچه در قاهره زیست و رشد کرد، اما از گفته ابن حجر عسقلانی که او را «نزیل» قاهره می‌داند و به تهی‌دست بودن او هنگام ورود به قاهره اشاره می‌کند،[9] چنین برمی‌آید که وی در آن شهر به دنیا نیامده بود و بعدها به آنجا مهاجرت کرده و در همان‌جا از دنیا رفته و مدفون شد.
بر خلاف «البهجة المرضیة فی شرح الألفیة» تألیف سیوطی که شرحی مزجی بر «الفیه ابن مالک» بوده و در بسیاری از حوزه‌ها تدریس می‌شود، «شرح ابن عقیل»، شرحی غیر مزجی بر همان کتاب است که آن نیز از منابع مهم آموزش قواعد عربی و کسب دانش تخصصی در زمینه علم نحو و صرف است که نقش کاربردی آن از دیرباز مورد توجه مراکز علمی و عنایت صاحب‌نظران و متخصصان زبان و ادبیات عربی در ایران و کشورهای اسلامی دیگر بوده و هست.
 

[1]. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج ‏4، ص 96، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.
[2]. جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج 2، ص 47، لبنان، المکتبة العصریة، بی‌تا.
[3]. داوودی مالکی، محمد بن علی بن أحمد، طبقات المفسرین، ج 1، ص 241، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
[4]. ولد اباه، محمد مختار، تاریخ النحو العربی فی المشرق و المغرب، ص 421، بیروت، دار التقریب بین المذاهب الاسلامیه‏، چاپ اول.
[5]. الأعلام، ج ‏4، ص 96.
[6]. طبقات المفسرین، ج 1، ص 241؛ الأعلام، ج ‏4، ص 96.
[7]. تاریخ النحو العربی فی المشرق و المغرب، ص 421.
[8]. الأعلام، ج‏4،ص:96.
[9]. ابن حجر عسقلانی، أحمد بن علی، الدرر الکامنة فی أعیان المائة الثامنة، ج 3، ص 42، صیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ دوم، 1392ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    800314 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    765235 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    686893 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661818 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650340 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    604299 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580812 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    579012 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    565039 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • آیا گفتن اذان و اقامه در نماز واجب است، و آیا می‌توان با یک اذان و اقامه، چند نماز خواند؟
    560313 وضو، اذان و نماز 1388/11/13
    برخی از فقهای گذشته، مثل ابن عقیل و ابن جنید، اذان و اقامه را واجب می‌دانند.[1] اما اکثر مراجع معظم تقلید در احکام اذان و اقامه می‌فرمایند: برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیّه(نمازهای واجبی که در هر روز خوانده می‌شود) اذان و ...