جستجوی پیشرفته
بازدید
6409
آخرین بروزرسانی: 1397/09/08
خلاصه پرسش
واژه‌های «غرونا»، «خدعونا» و «غدروا بنا» در دعای ماه شعبان و در نگاهی وسیعتر، ریشه‌های «غرر»، «خدع» و «غدر» چه تفاوتی با هم دارند؟
پرسش
در دعای دوم روز سوم شعبان؛ فرق میان «غرونا»، «خدعونا» و «غدروا بنا» چیست؟
پاسخ اجمالی
در یکی از دعاهای ماه شعبان چنین آمده است: «احْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ خَذَلُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَةُ نَبِیِّکَ‏»؛[1] خدایا! میان ما [که اهل‌بیت پیامبرت هستیم] و قوم ما داوری کن! که آنان ما را فریب دادند و نیرنگ زدند و ما را وانهادند و با ما بی‌وفایی کردند و ما را کُشتند.
در عبارت فوق؛ سه کلمه مترادف از ریشه «غرر»، «خدع» و «غَدر» آمده است: «غرّونا»، «خدعونا» و «غدروا». این سه کلمه هرچند در زبان فارسی هم معنا هستند،[2] ولی زبان‌شناسان عربی اندک تفاوت‌هایی برای آنها بیان می‌کنند که در این‌جا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
فرق بین غرور، خدع، و غدر:
«غرور»، توهّمی است که موجب می‌شود انسان به خاطر آن، کاری انجام دهد که موجب ضرر به خود شود؛ مثلاً شخصی از دور سرابی می‌بیند و تصور می‌کند که آب است؛ از این‌رو، آبی را که در اختیار دارد [با مصرف بی‌جا و یا به هر شکل دیگر] آن‌را از دست می‌دهد به این امید که به آب دسترسی دارد، ولی در نهایت تشنه می‌ماند و حتی ممکن است از بین برود. اما «خدع» به معنای این است که افرادی فضا را چنان سنگین و ابرآلود می‌کنند که راه درست و کار صحیح بر انسان پوشیده می‌ماند و به این دلیل که علم به صواب و صلاح ندارد، راه اشتباه را برمی‌گزیند و به خود ضرر وارد می‌کند.[3]
همچنین درباره فرق بین «خدع» و «کید» گفته شده است که خدع به معنای عمل کردن برخلاف گفته خویش است؛ برای دفع ضرر یا جلب منفعت بدون نقشه‌ای که از قبل طراحی شده باشد. اما کید به معنای فریب دادن دشمن با نقشه قبلی است که همراه با فکر و تدبیر بوده است.[4]
«غدر»، به معنای نقض عهد و بی‌وفایی و خیانت است.[5] این واژه از این جهت که درباره عهد و پیمان به کار می‌رود، تفاوتی محسوس با کلمه‌های سابق دارد.
با وجود تفاوت‌هایی که گفته شد، این ریشه‌ها گاه برای تأکید به صورت پیاپی ذکر شده و گاه یکی از آنها تنها معنای کاملاً مترادفی را با ریشه دیگر می‌رساند و بر این اساس، لازم نیست در تمام متون آیات و روایات، چنین ریشه‌هایی دقیقاً ناظر به معانی یاد شده باشند؛ زیرا به عنوان نمونه، در دعای فوق نمی‌توانیم بپذیریم که خدعه دیگران بر اهل‌بیت(ع) تأثیر گذاشته به نحوی که آنان راه صحیح را گم‌ کرده‌اند.
 

[1]. طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 827، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
[2]. ر. ک: فرهنگ فارسی معین، و لغت‌نامه دهخدا، واژه‌های «غرّ»(غرر)، «خدع» و «خدعه»، «غدر».
[3]. عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة، ص 253، بیروت، دار الافاق الجدیده، چاپ اول، 1400ق.
[4]. همان.
[5]. ابن فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، ج 4، ص 413، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب‏، ج 5، ص 8، بیروت، دار صادر، چاپ سوم‏، 1414ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود