زندگی امام حسن مجتبی(ع)، در مدت 10 سال صلح با معاویه چگونه گذشت؟

Question

SomeUser · Accepted Answer

امامت و جانشینی پیامبر ، مانند نبوت یک مقام انتصابی است که از طرف خداوند تعیین می‌گردد ، خواه مردم او را به عنوان خلیفه خود پذیرفته [ 1 ] و یا از پذیرش او خودداری کنند ؛ لذا امام همواره باید به وظیفه خود بپردازد. با توجه به این مسئله ، امام حسن ع در ده سال پایانی عمر شریف خود و بعد از صلح با معاویه ؛ علاوه بر عبادت به فعالیت‌هایی ؛ مانند تفسیر قران ، حفظ و نشر حدیث پیامبر ص ، تربیت شاگردان ، اموزش و هدایت مردم ، مبارزه با افکار بنی‌امیه و ... می‌پرداختند: [ 2 ]  1. تفسیر قران گزارش‌هایی وجود دارد که امام حسن ع ایاتی از قران را تفسیر نمود: الف در ایه‌ی و شاهد و مشهود [ 3 ] شاهد به معنای رسول الله ص و مشهود روز قیامت است. [ 4 ]  ب در جریان بی‌احترامی مروان به امام در حضور معاویه ، حضرتشان به مروان فرمود: ... خدا و رسول او راست می‌گویند که در قران فرمود: و الشجره الملعونه فی القران و نخوفهم فما یزیدهم الا طغیانا کبیرا ؛ [ 5 ] شجره‌ی ملعونه که در قران یاد شده ما ایشان را می‌ترسانیم ، ولى چیزى غیر از طغیان زیاد نخواهند کرد. اى مروان ! تو و ذریه تو از همان شجره‌ی ملعونه در قران هستید . [ 6 ]  2. احادیث امام حسن ع به فرزندان و برخی بستگان خود این‌گونه سفارش کرد: امروز شما کودکان قومی هستید که به زودی بزرگان نسل دیگری خواهید بود ؛ پس دانش را بیاموزید و هر کدام از شما نمی‌تواند روایت حفظ کند ، ان‌را بنویسد و در خانه خود نگهداری نماید . [ 7 ]  3. عبادت هر گاه امام حسن ع مشغول وضو می‌شد ، اعضایش می‌لرزید و رنگ مبارکش زرد می‌شد. وقتی راجع به این موضوع از ان‌حضرت جویا می‌شدند ، می‌فرمود: جا دارد هر کسی که در مقابل پروردگار عرش قرار می‌گیرد ، رنگش زرد و مفصل‏هایش دچار رعشه شود. [ 8 ] هم‌چنین وقتی امام حسن ع بعد از نماز صبح با کسی سخن نمی‌گفت ، گرچه دیگران تلاش می‌کردند او را با سخن گفتن از سجاده دور نمایند. [ 9 ]   تربیت شاگردان  امام حسن ع علاوه بر حفظ یاران امام علی ع [ 10 ] و توجه ویژه به انان ، به تربیت راویان و شاگردان دیگری نیز اقدام فرمود. بزرگانی ؛ مانند عبدالله بن جعفر طیار ، مسلم بن عقیل ، عبدالله بن عباس ، حبابه بنت جعفر والبیه ، حذیفه بن اسید و ... از محضر ایشان بهره جستند. [ 11 ]   اموزش و هدایت مردم  امام حسن ع در مسجد النبی ص می‌نشست و مردم گرد ایشان جمع شده و امام ع با انان به گفت‌وگو می‌پرداخت. [ 12 ]   مبارزه با بنی‌امیه و نوید به ظهور  امام حسن ع بعد از پیروزی ظاهری معاویه در مسجد النبی ص عبور می‌کردند که گروهی از بنی‌امیه را دیدند که به صورت تمسخرامیز به ایشان می‌نگریستند. امام ع بعد از خواندن دو رکعت نماز به انان فرمود: به خدا سوگند اگر قدرت یک روز در دست شما باشد دو روز در دست ما خواهد بود و اگر شما یک ماه سلطنت کنید ، ما دو ماه به این مقام خواهیم رسید ، اگر شما یک سال حکومت کنید ، ما دو سال به این حکمرانی خواهیم کرد. با این تفاوت که در زمان حکومت شما ما می‌خوریم ، می‏اشامیم ، لباس می‌پوشیم ، ازدواج می‌کنیم و سوار مرکب می‏شویم ، ولی شما هنگام حکومت ما از این ازادی‌ها بهره‌مند نخواهید بود ! مردی پرسید: چگونه ؟ ! با انکه شما بخشنده‌‏ترین و مهربان‌ترین مردم هستید ؟ ! امام ع فرمود: چراکه اینان با مکر شیطانی با ما دشمنی کردند و مکر و حیله شیطان هم ضعیف است ، ولی ما با قدرت خدا با ایشان دشمنی می‌کنیم و قدرت خدا هم شدید و سخت است. [ 13 ]   پاسخ‌گویی به شبهات  گاهی در جامعه اسلامی شبهاتی مطرح می‌شد که کسی نمی‌توانست پاسخ ان‌را بدهد. لذا امام ع به انها پاسخ می‌داد: پادشاه روم نامه‏ای برای معاویه نوشت و پرسید مکانی که به مقدار وسط اسمان باشد کدام است ؟ اولین قطره خونی که بر روی زمین ریخته شد ، چه خونی بود ؟ چه مکانی بود که فقط یک مرتبه افتاب به ان تابید ؟ معاویه از جواب این مسائل عاجز شد و به امام حسن ع متوسل شد. امام ع فرمود: پشت بام کعبه ، خون حضرت حوا ، زمین دریائی که برای حضرت موسی ع شکافته شد. [ 14 ]   کمک به مستمندان  امام حسن ع طی دو [ 15 ] و یا سه مرحله [ 16 ] اموال خود را بین فقرا قسمت کردند ، حتی دو عدد کفش که داشتند یکی را انفاق نمودند و دیگری را برای خود نگه‌داشتند. [ 17 ] چنان‌که در سفر امام حسن ع به شام ، معاویه سند بارنامه‌ای که شامل اموالی فراوان بود را به امام ع داد. امام ع نیز هنگام خروج ، ان سند را به خدمت‌کاری که کفش ایشان را تعمیر کرده بود ، بخشید. [ 18 ]   کمک به مظلومان  مردمی که مورد ظلم بنی‌امیه قرار می‌گرفتند ، برای نجات خود از امام حسن ع درخواست کمک می‌کردند: سعید‌ بن ‌سرح که زیاد بن ابوسفیان برادر معاویه ، برادر و فرزند و همسر او را زندانی و اموالش را مصادره کرده بود ، از امام ع درخواست کمک کرد. امام ع نیز نامه‌ای به زیاد نوشت و از او خواست که خانواده او را ازاد و اموالش را به او برگرداند ؛ اما زیاد با لحن زشتی درخواست امام ع را رد نمود. لذا امام ع نامه دیگری به معاویه نوشت و نامه زیاد را نیز ضمیمه کرده و از او خواست تا مانع اقدامات برادرش شود. معاویه ، نامه‌ای نگاشته و دستور به اجرای خواسته امام داده  و برادرش را نکوهش کرد. [ 19 ]   رفتن به حج با پای پیاده  امام حسن ع فرمود: از پروردگارم شرم دارم که او را ملاقات کنم ، ولی به سوی خانه او پیاده گام برنداشته باشم . [ 20 ] طبق فرموده امام صادق ع ، امام حسن ع 25 حج را به صورت پیاده از مدینه به جا اورد. [ 21 ]  این نوعی اقدام فرهنگی بود تا روح معنویت را در جامعه‌ای که بنی امیه حاکمش بودند ، زنده کند.  تقیه کردن  تقیه یک نوع تاکتیک حساب شده برای حفظ نیروهای انسانی و هدر ندادن افراد مؤمن در راه موضوعات کوچک و کم اهمیت محسوب می‏‌شود. لذا امام حسن ع از این روش نیز استفاده ‌کرده و خود را بی‌جهت با حاکمان ستمگر درگیر نمی‌کرد. [ 22 ] و با استفاده از همین روش بود که امام ع در حد توان ، مانع اسیب رسیدن به شیعیان شد و حکومت وقت را تا اندازه‌ای وادار می‌کرد که انان را نیز مانند دیگران از پشتیبانی‌های مالی محروم نسازد.         [ 1 ] . فرق امام و خلیفه ، 502.  [ 2 ] . صلح امام حسن و قیام امام حسین ع  ، 577 ؛  زندگی‌نامه و فضائل و مناقب امام حسن مجتبی ع  ، 1907 ؛  جمع بین منصب امامت و پذیرش خلافت دیگران توسط امامان ع  ، 36691 ؛  مواضع تند امام حسین ع در برابر معاویه نسبت به امام حسن ع  ، 41820.  [ 3 ] . بروج ، 3.  [ 4 ] . مجلسی ، محمد باقر ، مراه العقول فی شرح اخبار ال الرسول ع ، محقق ، مصحح ، رسولی ، سید هاشم ، ‌ج 5 ، ص 86 ، تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، چاپ دوم ، 1404ق.  [ 5 ] . اسرا ، 60.  [ 6 ] . طبرسی ، احمد بن علی ، الاحتجاج علی اهل اللجاج ، محقق ، مصحح ، خرسان ، محمد باقر ، ج 1 ، ص 279 ، مشهد ، نشر مرتضی ، چاپ اول ، 1403ق.  [ 7 ] . شهید ثانی ، زین الدین بن علی ، منیه المرید ، محقق ، مصحح ، مختاری ، رضا ، ص 340 ، قم ، مکتب الاعلام الاسلامی ، قم ، چاپ اول ، 1409ق.  [ 8 ] . ابن شهر اشوب مازندرانی ، مناقب ال ابی طالب ع ، ج 4 ، ص 14 ، قم ، علامه ، چاپ اول ، 1379ق.  [ 9 ] . همان.  [ 10 ] . بهترین یاران ائمه ع  ، 4526.  [ 11 ] . راویان و اصحاب امام حسن ع  ، 37403 ؛ نبود وجود یاران مخلص در سپاه امام حسن ع  ، 68618 ؛  بهتر بودن معاویه از برخی یاران امام حسن ع  ، 107945.  [ 12 ] . ابن سعد کاتب واقدی ، محمد بن سعد‏ ، الطبقات الکبری‏ ، ص 297 ، بیروت ، دار الکتب العلمیه ، چاپ دوم ، 1418ق.  [ 13 ] . مناقب ال ابی طالب ع ، ج ‏4 ، ص 8.  [ 14 ] . همان ، ج ‏4 ، ص  12  13.  [ 15 ] . مناقب ال ابی طالب ع ، ج 4 ، ص 14.  [ 16 ] . شیخ طوسی ، تهذیب الاحکام ، محقق ، موسوی خرسان ، حسن ، ج 5 ، ص 11 ، تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، چاپ چهارم ، 1407ق.  [ 17 ] . امام حسن ع و انفاق اموال ، 56224.  [ 18 ] . مناقب ال ابی طالب ع ، ج ‏4 ، ص 18.  [ 19 ] . ابن ابی الحدید ، عبد الحمید بن هبه الله ، شرح نهج البلاغه ، محقق ، مصحح ، ابراهیم ، محمد ابوالفضل ، ‏ ج 16 ، ص ص 194  196 ، قم ، مکتبه ایه الله المرعشی النجفی ، قم ، چاپ اول ، 1404ق.  [ 20 ] . مناقب ال ابی طالب ع ، ج ‏4 ، ص  14.  [ 21 ] . همان.  [ 22 ] . نماز خواندن امام حسن و امام حسین ع پشت سر مروان بن حکم ، 27420.

طبقه بندی موضوعی

موضوعات جانبی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

پیوند ها