جستجوی پیشرفته
بازدید
17110
آخرین بروزرسانی: 1396/09/27
 
کد سایت fa83538 کد بایگانی 101440 نمایه بررسی روایات مربوط به برتری زیتون و سرکه بر گوشت
اصطلاحات زیتون
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
احادیثی که می‌گویند؛ امام علی(ع) و امام صادق‏(ع) خودشان، نان و سرکه و زیتون مى‏‌خوردند و به مردم و مهمان نان و گوشت مى‌‏دادند، تا چه اندازه صحیح هستند؟
پرسش
آیا احادیثی که در کتاب کافى آمده است مبنی بر این‌که امام علی(ع) و امام صادق‏(ع) خودشان، نان و سرکه و زیتون مى‏‌خوردند و به مردم و مهمان نان و گوشت مى‌‏دادند، صحیح هستند؟ معنای این روایات چیست؟
پاسخ اجمالی
برخی از این روایات از جهت سندی صحیح و برخی ضعیف‌اند.
به هر حال؛ معنای این روایات آن است که در منزل امام علی(ع) و امام صادق(ع)، استفاده از گوشت ممنوع نبوده است، اما شاید مقدار آن کم بوده و حضرتشان برای مهمان‌نوازی بیشتر، غذای بهتری را در اختیار مردم و مهمان قرار داده، و از طرفی برای آن‌که مردم از خوردن گوشت خودداری نکنند، امامان(ع) اندکی در بیان ساده‌زیستی و مزایای زیتون و سرکه سخن به میان آوردند.
پاسخ تفصیلی
ابتدا باید دانست گاه انسان‌ها در مصرف گوشت از حالت تعادل و میانه‌روی خارج می‌شوند. در سنت بودا خوردن تمام گوشت‌ها ممنوع بوده، و پیروان این مکتب - در صورت التزام به آن - نباید هیچ نوع گوشتی را مصرف کنند. در طرف مقابل، برخی نیز از خوردن هیچ گوشتى حتى گوشت انسان خودداری نکرده[1] و در مصرف آن راه افراط را پیش  می‌گیرند. اسلام در این مورد راهى میانه را انتخاب کرده و مصرف متعادل برخی گوشت‌ها را نه تنها آزاد گذاشته، بلکه بدان توصیه نیز کرده است؛[2] زیرا انسان مانند دیگر موجودات، برای ادامه زندگی احتیاج به تغذیه دارد و نظر به این‌که سیستم تغذیه موجودات با هم متفاوت است، هر کدامشان به نوعی از غذاها نیازمندند که از این میان، انسان نیز برای تأمین پروتئین و ... به تغذیه از گوشت حیوانات نیاز دارد.
با توجه به آنچه گفته شد، روایاتی در منابع حدیثی درباره برتری خوردن سرکه و زیتون نقل شده است که در ذیل به بررسی سندی و متنی آنها می‌پردازیم.
1. «عَنْهُ عَنْ إِسْماعیل بْنِ مِهْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمانَ عَنْ زَیْدِ بْنِ الْحَسَنِ قالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللهِ(ع) یَقُولُ‏ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ أَشْبَهَ النَّاسِ طِعْمَةً بِرَسُولِ اللهِ کَانَ یَأْکُلُ الْخُبْزَ وَ الْخَلَّ وَ الزَّیْتَ وَ یُطْعِمُ‏ النَّاسَ‏ الْخُبْزَ وَ اللَّحْمَ‏»؛[3] شبیه‌ترین افراد به پیامبر (ص) از نظر طعام، امیر المؤمنین (ع) بود. خود، نان و سرکه و زیتون (روغن زیتون) می‌خورد و به مردم نان و گوشت می‌خوراند.
2. شبیه این روایت و با اضافاتی، با سندی دیگر در کتاب کافی آمده است که تنها به ذکر سند اکتفا می‌کنیم: «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زَیْدِ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُول‏..».[4]
3. «علی بن إبراهیم عَن أَبیه عَن ابن أَبی عُمَیْر عن عُبَیْدَةَ الْواسطی عنْ عَجْلان قال: تَعَشَّیْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ الله(ع) بَعْدَ عَتَمَةٍ وَ کانَ یَتَعَشَّى بَعْدَ عَتَمَةٍ فَأُتِیَ بِخَلٍّ وَ زَیْتٍ وَ لَحْمٍ بَارِدٍ فَجَعَلَ یَنْتِفُ‏ اللَّحْمَ‏ فَیُطْعِمُنِیهِ‏ وَ یَأْکُلُ‏ هُوَ الْخَلَّ وَ الزَّیْتَ وَ یَدَعُ اللَّحْمَ فَقَالَ إِنَّ هَذَا طَعَامُنَا وَ طَعَامُ الْأَنْبِیَاءِ»؛[5] ... عجلان گفت: بعد از آن‌که یک سوم از شب گذشته بود، خدمت امام صادق(ع) مشغول خوردن شام بودیم و ایشان معمولاً همین وقت شام خود را میل می‌کردند. سرکه و روغن زیتون و گوشت سردی برایشان آوردند و حضرتشان گوشت‌ها را تکه تکه ‌کرده و به من می‌داد و خودشان از سرکه و روغن زیتون می‌خورد و از مصرف گوشت خودداری می‌کرد و می‌فرمود: «غذایى که می‌خورم، غذای ما و غذاى پیامبران است».
سند روایت اول:
در روایت اول همان طور که مشاهده می‌شود به عبارت «عنه» شروع می‌شود که باید دید مرجع ضمیر در این عبارت به چه کسی بر می‌گردد؟ در دو روایت بالاتر از این روایت، مرحوم کلینی روایتی از احمد بن محمد بن خالد برقی نقل کرده، که بنابراین، این روایت را از ایشان نقل می‌کند و ضمیر به احمد برقی بر می‌گردد. البته این روایت با همین سند و محتوا در کتاب محاسن تألیف احمد برقی نیز موجود است.[6]
در سند اول همه افراد تشکیل دهنده سند از بزرگان و ثقات هستند، جز زید بن الحسن که برای وی مطلبی در کتاب‌های رجالی نیست و ناشناخته است، بنابراین از این باب این روایت ضعیف شمرده شده است.
 سند روایت دوم:
 این سند هم از افراد ثقه و مورد اعتماد تشکیل شده و تنها فرد ناشناخته در این سند همان زید بن الحسن است. بنابراین سند هر دو روایت ضعیف است.
سند روایت سوم:
1. علی بن ابراهیم: منظور علی بن ابراهیم قمی است که از مشایخ شیخ کلینی بوده و شخص ثقه و مورد اعتمادی است.[7]
2. ابراهیم بن هاشم قمی: وثاقت ابراهیم بن هاشم نیز کاملاً پذیرفته شده و کسی در مورد ایشان نظر منفی ندارد.[8]
3. ابن ابی عمیر: نام او محمد بن ابی عمیر و کنیه او ابواحمد است. او از موثّق‌ترین مردم نزد خاصه و عامه است.[9]
4. عبیدة الواسطی: نام او در کتاب شریف کافی «عبیدة الواسطی» ذکر شده است؛ اما در کتاب «بحار الانوار» نام ایشان «عبدة الواسطی» ذکر شده است.[10] این راوی ناشناس است و گزارشی در مورد او در کتاب‌های رجالی وجود ندارد؛ اما از آن‌جایی که ابن ابی عمیر از «اصحاب اجماع» بوده و تنها از افراد موثق نقل می‌کند، می‌توان گفت که این راوی نیز ثقه است.
5. ابوصالح عجلان، ثقه و مورد تأیید است.[11]
در نتیجه می‌توان حکم به صحت این روایت کرد.
بررسی متن روایات
این روایات با روایات دیگری که در توصیه به خوردن گوشت وجود دارد، ناهمخوان به نظر می‌رسد؛ مانند روایتی از امام صادق(ع) که می‌فرماید: «خوردن گوشت موجب رویش گوشت در بدن می‌شود، هرکس 40 روز گوشت نخورد، بد اخلاق می‌شود»؛[12] از این‌رو، برای همسان‌سازی این روایات باید به چند نکته توجه داشت:
یک. در روایات، نسبت به خوردن گوشت نظری منفی ابراز نشده و امام صادق(ع) تنها در مقام بیان ارزش زیتون و سرکه بوده‌اند، چنان‌که در روایات دیگری می‌خوانیم:
«سرکه عقل را تقویت می‌کند».[13]
«سرکه و زیتون را بخورید که گوارایند و على(ع) آن‌را بسیار می‌خورد و من هم بسیار بخورم چون گوارایند».[14]
دو. همین که امام علی(ع) گوشت را به مردم می‌دادند و یا برای امام صادق(ع) گوشت می‌آوردند، معنایش آن است که در منزل آن بزرگواران، استفاده از گوشت ممنوع نبوده است، اما شاید مقدار آن کم بوده و حضرتشان برای مهمان‌نوازی بیشتر، غذای بهتری را در اختیار مردم و مهمان قرار داده و از طرفی برای آن‌که مردم و مهمان مانند امام(ع) از خوردن گوشت خودداری نکند، اندکی در بیان ساده‌زیستی و مزایای زیتون و سرکه سخن به میان آوردند.
سه. در هر حال، با توجه به سیره امیر المؤمنین علی(ع) و امام صادق(ع) در خوراک و طعام چنین مطلبی برای آنها قابل توجیه است.

[1]. ر.ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 183 – 184، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 6، ص 328، تهران، اسلامیه، 1374 ش.
[4]. همان، ج 8، ص 165.
[5]. همان، ج ‏6، ص 328.
[6]. برقی، احمد بن محمد بن خالد، محاسن، ج 2، ص 483 ، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1374 ق.
[9]. طوسى، محمد بن حسن‏، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، ص 404، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی‏، چاپ اول، 1420ق‏.
[10]. مجلسى، محمد باقر‏، بحار الأنوار، ج ‏47، ص 41، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، 1403ق‏.
[11]. کشى، محمد بن عمر، رجال الکشی(إختیار معرفة الرجال‏)‏، ص 413، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.‏
[12]. کافی، ج 6، ص 308.
[13]. همان، ص 329.
[14]. همان، ص 328.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود