گنجینه پاسخ ها (طبقه بندی موضوعی:منطق و فلسفه)
-
«ادب قلبی» چیست و چه ارتباطی با «قلب سلیم» دارد؟!
185 1398/04/18 عرفان عملی و اخلاققلب انسان مخزن حب ، و حرم الهی است که نباید امری غیر خدایی را در ان جایگزین کرد: القلب حرم الله فلا تسکن حرم الله غیر الله ؛ [ 1 ] قلب جایگاه ایمان است و از همین رو است که خدای متعال در قران می فرماید: ...
-
به «قیاس شکل اول منطقی» اشکال وارد شده که نتیجه در کلیت کبرا وجود داشته و نتیجه جدیدی به دست نمی‌آید! پاسخ این اشکال چیست؟
242 1398/03/26 قیاس اقترانی و استثنائیدر ارتباط با پرسش باید گفت که اندیشمندان علم منطق ، این اشکال را از طریق تفاوت بین علم اجمالی و علم تفصیلی حل کرده و می گویند: با ان که نتیجه در مقدمات به صورت اجمالی و مبهم وجود دارد ، اما نتیجه نهایی ...
-
«دلالت ایجادی» چیست و چه فرقی با «دلالت حکایی» دارد؟
241 1398/02/28 General Termsمعنای دلالت دلالت کیفیتی است در چیزی که اگر کسی ان کیفیت را بداند ، بدان وسیله منتقل به دانستن چیز دیگر می شود. و دارنده ان کیفیت را دلیل می نامند ؛ مانند وجود دود که دلیل بر وجود اتش است. [ 1 ] به ...
-
کلمه «ذاتاً» در تعریف قضیه به چه معنا است؟
284 1398/02/07 تعریف شناسیاهل منطق در تعریف جمله خبریه و قضیه می گویند: قضیه مرکب تام خبری است که ذاتا قابلیت صدق و کذب دارد . [ 1 ] و در توضیح قید ذاتا می گویند: چون اگر قید ذاتا را نیاوریم ، در این صورت ممکن است توهم شود که ...
-
تفاوت «جهان محسوس» و «جهان معقول» در چیست؟
308 1398/01/21 کثرت موجوداتجهان محسوس جهانی است که با حواس پنج گانه انسان ها قابل حس و درک است. و در مقابل ، جهان معقول جهانی است که با حواس یاد شده قابل ادراک نباشد. جهان معقول گاهی - مانند عالم فرشتگان - دارای وجود مستقل بوده ...
-
بر اساس نظریه بیگ بنگ، زمین به تدریج از خورشید دور شده و حیات در آن نابود خواهد شد و شاید در زهره شرایط ایجاد حیات فراهم شود. آیا مواردی از این دست ناظر به تصادفی بودن جهان و نقض قانون علیت نیست؟ و آیا به دنبال علتگشتن، بافته ذهن انسانها نیست؟!
496 1397/12/13 علیت و معلولیتقانون علیت از قوانین بدیهی است که ذهن انسان با توجه به واقعیت هستی بدان معترف است ؛ و این گونه نیست که منشا پیدایش قانون علیت تنها بافته های ذهن و برداشت از امور بدون واقعیت باشد ؛ [ 1 ] یک دلیل واضح برای ...
-
ملاک صحت حمل چیست؟ چگونه می‌توان وجود را بر موجودات خارجی حمل کرد؟
380 1397/12/09 تباین یا تشکیک موجوداتحکیمان ، مبحث حمل را از متفرعات بحث وحدت می دانند و بر این باورند که یکی از عوارض وحدت ، هوهویت و یا این همانی است ؛ مقصودشان از هوهویت ، اتحاد از جهتی و اختلاف از جهت دیگر است ؛ نتیجه این که در نظر حکیمان ...
-
چگونه می‌توان اثبات کرد که هر موجود مجرد مستقلى داراى علم است؟
351 1397/11/30 تجرد ادراکاتدر نظر حکیمان ، علم عبارت است از: حصول امر مجرد براى امر مجرد. در توضیح این مطلب می گویند: حصول و وجود علم براى شخص عالم از جمله چیزهایى است که شکى در ان نیست ، ولی نه هرنوع حصولى به هر کیفیتى ، بلکه ...
-
آیا می‌توان برای «جن» جنس و فصل منطقی ارائه داد؟ آیا شیطنت می‌تواند فصل گروهی از جن باشد که نوع آن در ابتدای خلقت با این فصل تحصل پیدا کرده باشد؟
356 1397/11/24 جنشناخت حقیقت اشیا و اگاهی بر جنس و فصل واقعی انها ، بسیار دشوار است. بویژه موجوداتی مانند جن که غیر محسوس هستند ؛ به همین جهت تعریف های متعددی از جن شده است که شاید بهترین انها تعریف ملا صدرا باشد: جن نفوسی ...
-
مقصود از «کلام فلسفی» چیست؟
390 1397/11/09 کلام قدیمکلام فلسفی ، اصطلاحی است که اخیرا در مباحث کلامی و فلسفی به کار گرفته می شود ، ولی حقیقت این است که برای این اصطلاح ، تعریف دقیقی نمی توان ارائه کرد ؛ زیرا غالبا کلام فلسفی ، را ﻣﻌﺮفتی می دانند ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ...
-
اینکه خداوند، تمام اشیاء را از «لا شیء» خلق کرده، معنایش چیست و آیا با این واقعیت که اکنون برخی اشیاء از اشیاء دیگر ساخته می‌شوند، ناهمخوان نمی‌باشد؟
446 1397/11/06 رابطه واجب و ممکنیکی از سؤالاتی که از دیر باز در مباحث توحیدی مطرح بوده ، این است که ایا خداوند جهان هستی را از چیزی افریده یا از هیچ ؟ به تعبیر فنی تر ایا خداوند ، جهان را من شی خلق کرده ، یا من لا شی و عدم ؟ مشکل ان ...
-
مراد از تجسم اعمال در آخرت چیست؟ و آیا در این دنیا نیز اعمال، مجسم خواهد شد؟
529 1397/11/04 معاد جسمانی و روحانیهر عملی که در دنیا انجام می دهیم ، حقیقتی در عالم معنا دارد و کیفر و پاداشی که در عالم دیگر به ان می رسیم ، در حقیقت ، تحقق همان اعمال و رفتار ما است که در ان جا به ان صورت جلوه می کند ، و همان تجسم اعمال ...
-
دلیل اختلاف منطقیین در اقسام و ضروب منتج شکل چهارم قیاس چیست؟
399 1397/10/24 قیاس اقترانی و استثنائیبه نظر می رسد منشا اختلاف مرحوم مظفر با برخی از منطقیین در مورد ضروب منتج شکل چهارم ؛ اختلافشان با انها در شرایط این شکل است ؛ [ 1 ] و دلیل اختلاف در شرایط نیز این است که مظفر در بحث انواع قضایا تمام اقسام ...
-
آیا ابن سینا کتاب اشاراتش را هنگام فرار از دست غزنویان نوشت؟!
401 1397/10/17 منطق و فلسفههر چند زندگی بوعلی سینا دارای فراز و نشیب فراوان بوده و مسافرت ها و جابجایی های اجباری زیادی داشت ، اما ان مقدار که تفحص و جست وجو کردیم به منبع معتبری که به محل نوشتن کتاب اشارات و کیفیت روحی ابن سینا ...
-
آیا ورود روایات باطنی و نیز نشر فلسفه در میان شیعیان اثناعشری، نوعی انحراف از آموزه‌های اصیل شیعی نبود؟
480 1397/10/11 علوم قرآنی1. روایاتی که از پیامبر ص و ائمه ع نقل شده ، اگر معتبر و دارای شرایط پذیرش باشند مورد قبول اند ؛ [ 1 ] و فرقی ندارد که در چه موضوع و زمینه ای باشند ؛ از روایات باطنی باشند یا غیر ان. 2. سیر فلسفه و رونق ...
-
آیا «جوهر»، جنس است؟
459 1397/10/09 جوهر و عرضفیلسوفان مسلمان بر این باورند که جوهر ، جنس برای مقولات تحت جوهر است ؛ [ 1 ] یعنی جوهر جنس الاجناس است و اقسامی که برای ان برشمرده اند انواع ان به حساب می ایند ؛ انواع تحت جنس جوهر ، عبارت اند از: جسم ...
-
تفاوت فهم و درک در چیست؟ آیا یکی ناظر به علم حصولی و دیگری ناظر به علم حضوری است؟
1186 1397/10/08 ادراک جزئیاتعلم حصولی و علم حضوری [ 1 ] هر چند در اصل علم بودن مساوی اند ، ولی دو نوع متفاوت از علم اند ؛ چنان که عقل نظری و عقل عملی نیز تفاوت دارند. [ 2 ] دو واژه درک و فهم در اصطلاح و کاربرد عمومی و بر اساس کتاب ...
-
آیا ممکن است عقل انسان به مطلبی یقین پیدا کند که صد در صد مخالف با دین است؟
451 1397/10/08 علم حضوری و حصولیاز نظر عقلی محال است انسان در یک ان ، دو یقین متناقض پیدا کند ؛ زیرا یقین به معنای اعتقاد صد درصد است که هیچ گونه احتمال خلاف داده نمی شود ، و نقیض ان قابل احتمال نیست. بنابراین هر جا ادعا شود که علم و ...
-
وجه بطلان «علیت ماهیت برای وجود» در فلسفه مشاء چیست؟
469 1397/10/05 آراء شناسیاز ان جا که ابن سینا در خصوص این بحث به صورت نسبتا مفصل به کنکاش پرداخت ؛ به ارائه نظریات وی در این خصوص اکتفا می کنیم. شیخ الرئیس در کتاب مباحثات خود ، پرسشی در ارتباط با عروض امکان بر ماهیت مطرح می ...
-
اصطلاح «مُثُل افلاطونی» به چه معنا است؟
722 1397/10/02 آراء شناسیمثل جمع مثال و مثال یک چیز عبارت است از الگو ، نمونه و عکس ان چیز. در اصطلاح فلسفه ، مثل عبارت اند از موجودات عقلی کلی که در عالم عقل وجود دارند و کار خلق و تدبیر موجودات مادی به عهده انها است ، و موجودات ...
-
برخی با استناد به اصل «تیغ اوکام»، در صدد نفی پروردگارند. چه پاسخی به آنها می‌توان داد؟!
566 1397/10/01 پاسخ به شبهاتاصل تیغ اوکام ، اصلی منسوب به ویلیام اوکام ، منطق دان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن 14 میلادی ، اصلی را مطرح کرد که به نام تیغ اوکام ، استره ی اوکام ، اصل امساک یا اصل اختصار تبیین شناخته می شود. ...
-
کلیت «مقدمات برهان» با کلیت «قیاس» چه تفاوتی دارد؟
548 1397/09/21 قیاس اقترانی و استثنائیمنطق دانان در باب قیاس و قضایا می گویند: اگر موضوع قضیه یک شخص باشد ، ان قضیه را قضیه شخصیه مى خوانند ، و اگر یک معنای کلی باشد سه حالت خواهید داشت طبیعیه ، مهمله و محصوره ؛ چرا که یا این معنای کلی و طبیعت ...
-
اصطلاح «وجود منبسط» در فلسفه به چه معنا است؟ اولین بار توسط چه کسی مطرح شد؟ و آیا ریشه در قرآن و سنت دارد؟
636 1397/09/08 وحدت وجودوجود منبسط ، اصطلاحی عرفانی- فلسفی است و به معنای وجود عام گسترده می باشد. از نگاه فلسفی ، وجود در یک مرتبه از تحقق عینی نه ذهنی خود ، دارای عموم سعی است ؛ به این معنا که در عین تحصل و تشخص و وحدت و... ...
-
چرا برخی دعاها، شناخت پیامبر(ص) را تنها بعد از شناخت خداوند، امکان‌پذیر می‌داند؟ آیا موضوع برعکس نبوده و نباید از طریق پیامبران خدا را بشناسیم؟!
697 1397/09/01 دعاامام صادق ع به زراره سفارش فرمود تا در زمان غیبت امام مهدی عج این دعا خوانده شود: اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی ...
-
چرا انکار وجوب سابق مستلزم انکار اصل علیت است، ولی انکار وجوب لاحق چنین نیست و موجب انکار اصل علیت نمی‌گردد؟
460 1397/08/12 --- مشابه ---تا زمانی که وجود برای ممکن الوجود به حد ضرورت و وجوب نرسد یعنی علت تامه برای ایجاد شدن نداشته باشد ، موجود نخواهد شد ؛ از این وجوب و ضرورت برای ممکنات که پیش از تحقق خارجی انها در ذهن لحاظ می گردد ، وجوب ...
-
قاعده «بسیط الحقیقه کلّ الاشیاء» ابتکار کدام یک از فلاسفه است؟ و برهانش چیست؟
799 1397/08/10 وحدت وجودپیشینه قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیا صدرالمتالهین ، قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیا و لیس بشی منها را از پیچیده ترین علوم الهی می داند و ادراکش را جز برای کسانی که از ناحیه حق تعالی به سرچشمه علم و حکمت ...
-
چرا نمی‌توان گفت که اشیا خود بخود بوجود آمده‌اند؟
643 1397/08/09 رابطه واجب و ممکندر پاسخ ابتدا باید به تبیین موضوع پرداخت تا در نهایت ، امکان ناپذیر بودن وجود خودبخودی ، روشن گردد. وجود در هر شیئی یا معلول است یا نیست. اگر وجودی علت نداشت ، ان را واجب الوجود بالذات ، یا واجب بنفسه ...
-
ارتباط «فرم و محتوا» چگونه است؟ آیا مشابه همان ارتباط «ماهیت و وجود» است؟
723 1397/08/09 کلیاترابطه فرم و محتوا از نوع رابطه حال و محل ، یا همان ظرف و مظروف است. در حقیقت ، فرم به مثابه ظرفی است که با محتوا ، پر می شود. به همین جهت هر مقدار که محتوا بیشتر باشد ، فضای بیشتری از فرم را اشغال نموده ...
-
معنای عبارت فلسفی «واجب الوجود کلّ الأشیاء» چیست و آیا ریشه‌ای در آموزه‌های اسلامی دارد؟
762 1397/08/07 وحدت وجودکل الاشیا بودن واجب الوجود به معنای ان نیست که پروردگار مرکبی شامل تمامی اشیای عالم امکانی باشد ؛ بلکه به این معنا است که واجب الوجود هیچ کمالی از کمالات ممکن و موجود را فاقد نبوده و در عین بسیط بودن ...
-
منظور از «شیء فی نفسه» در فلسفه اسلامی و فلسفه غرب چیست؟
702 1397/08/05 پاسخ به شبهاتمقصود از شی فی نفسه [ 1 ] در فلسفه اسلامی ، همان ذات و حقیقت شی ، بدون لحاظ هر قیدی است. [ 2 ] به عنوان مثال ، انسان شیئی است که می توان ان را به لحاظ های گوناگونی مورد ملاحظه قرار داد ؛ گاهی به این عنوان ...
-
تعریف «زمان» تنها با وجود «مادّه» امکان پذیر است و بر این اساس، خود مادّه باید «قدیم زمانی» باشد. در این صورت، نیاز مادّه به علّت را چگونه توجیه می‌کنیم؟
558 1397/08/03 علیت و معلولیتیکی از مباحث علمی دقیق در فلسفه اسلامی ، تمایز نهادن میان قدیم زمانی و قدیم ذاتی است که بسیاری از متکلمان مسلمان و مسیحی و فلاسفه غرب ، از ان غفلت نموده و قدیم زمانی را به معنای واجب الوجود بالذات دانسته ...
-
از کجا بفهمیم قوانین حاکم بر طبیعت خود بخود به وجود نیامده‌اند؟
618 1397/08/02 علیت و معلولیتاگر منظور از خود بخود بودن قوانین طبیعت ، این است که این قوانین در عین ان که ابتدا معدوم بودند و سپس موجود گشتند ، نیاز به علتی ندارند ؛ در این صورت به انکار اصل علیت می انجامد که بطلان ان در کتب فلسفی ...
-
منظور از اراده در فلسفه شوپنهاور چیست؟
705 1397/07/30 معرفت شناسیارتور شوپنهاور -از فلاسفه المانی قرن هجدهم- در فلسفه خویش ، اعیان [ 1 ] یا بازنمودهای ذهن را به چهار دسته تقسیم می کند: 1. بازنمودهای شهودی-تجربی کامل اشیائی که موضوع علومی نظیر فیزیکی و شیمی هستند . ...
-
از کجا می‌توان فهمید که ماده نه اقتضای وجود دارد و نه اقتضای عدم؟
634 1397/07/26 هستی شناسیماده در علوم مختلف ، دارای معانی مختلفی است. به عنوان مثال ، در علم لغت به معنای ریشه واژه و در علم زیست به معنای جنس مؤنث و در علم منطق به معنای عقد الحمل قضیه و در علم فلسفه به معنای قوه و استعداد به ...
-
آیا حکمت با علم فرق دارد؟
19342 1387/04/17 تفسیرحکمت از ماده حکم ، به معناى بازداشتن و منع است ، و اولین معنا از ان ، حکم کردن است که باعث جلوگیرى از ظلم می شود. حکمت رسیدن به حق و واقع به واسطه علم و عقل است. از ویژگی هاى حکمت ان است که جهل و نادانى ...
