جستجوی پیشرفته
بازدید
4391
آخرین بروزرسانی: 1402/06/29
خلاصه پرسش
بر اساس روایتی، پیامبر اکرم(ص) گیاهی به نام «کمأه» را از مصادیق «مَنّ» دانسته که بر بنی‌اسرائیل نازل می‌شد. اعتبار این روایت تا چه اندازه بوده و «کمأة» چه گیاهی است؟
پرسش
با توجه به روایت رسول الله(ص) که فرمود: «الکمأه من المنّ الذی أنزله الله علی بنی‌اسرائیل و هی شفاء للعین»، منظور آن‌حضرت(ص) از «الکَمأَةُ» چیست؟
پاسخ اجمالی

پس از آن‌که بنی‌‌اسرائیل از چنگال فرعونیان نجات یافتند، خداوند به آنها فرمان داد که به سوی سرزمین مقدس فلسطین حرکت کنند و در آن‌جا ساکن شوند؛ اما آنها زیر بار این فرمان نرفته و گفتند: تا ستم‌کاران (قوم عمالقه) از آن‌جا بیرون نروند، ما وارد این سرزمین نخواهیم شد. آنها به این مقدار هم بسنده نکرده، بلکه خطاب به حضرت موسی(ع) گفتند: «إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِیها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ»؛[1] تا آنها در آن‌جا هستند ما هرگز وارد آن نخواهیم شد، تو و پروردگارت بروید و (با آنان) جنگ کنید، ما همین‌جا نشسته‌ایم!

موسی(ع) از این سخن برآشفت و به پیش‌گاه خداوند این‌گونه شکایت کرد:

«رَبِّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلاَّ نَفْسِی وَ أَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ»؛[2] پروردگارا! من تنها اختیار خودم و برادرم را دارم، میان من و این جمعیت گنه‌کار جدایى بنداز که دعای حضرتشان این‌گونه مستجاب شد که بنی‌اسرائیل چهل سال در بیابان سرگردان ماندند: «قالَ فَإِنَّها مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ»؛[3] خداوند (به موسى) فرمود: تا چهل سال آنان به آن سرزمین نخواهند رسید و در سرگردانی به سر خواهند برد پس در باره سرنوشت این فاسقان غمگین مباش.

 البته بعدها، گروهی از آنها از کار خود پشیمان شده و به درگاه خدا روی آوردند؛ از این‌رو خدا بار دیگر بنی‌اسرائیل را مشمول نعمت‌های خود قرار داد:

«وَ ظَلَّلْنا عَلَیکمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیکمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوی‏ کلُوا مِنْ طَیباتِ ما رَزَقْناکمْ...»؛[4] و ابر را بر شما سایبان ساختیم، و با «منّ» (شیره مخصوص و لذیذ درختان) و «سلوی» (مرغانی شبیه کبوتر) از شما پذیرایی به عمل آوردیم (و گفتیم): از نعمت‌‌های پاکیزه‌‏‌ای که به شما روزی دادیم بخورید... .

در این‌که منظور از «مَنَّ» چیست که خداوند در بیابان، آن‌را به بنی‌اسرائیل ارزانی داشت، تفسیرهای گوناگونی وجود دارد. به عنوان برخی آن‌را نوعی عسل طبیعی دانسته‌اند که در دل کوه‌‌های مجاور وجود داشت،[5] و یا شیره‌‌های مخصوصی که در درختان گوشه و کنار آن بیابان می‌رویید.[6]

همان‌گونه که در پرسش آمده، برخی روایات منظور از «مَنَّ» را گیاهی به نام «کمْأَة» اعلام کرده است:

رسول خدا(ص) فرمود: «الْکمْأَةُ مِنَ الْمَنِّ‏ وَ الْمَنُّ مِنَ الْجَنَّةِ وَ مَاؤُهَا شِفَاءٌ لِلْعَینِ»؛[7] کمأه از منّ است و «منّ» نیز از بهشت بوده و آب(شیره) آن شفا برای چشم شمرده می‌شود.

واژه‌ی «کمْأَة» (بفتح کاف و سکون میم و فتح همزة[8]) از ریشه‌ی «کمأ»،[9] مفرد آن به صورت «کمْ‏ء»[10] به معنای گیاهی است که زمین را شکافته و از آن خارج می‌شود[11] و ساقه، برگ و بذر ندارد و به صورت دایره‌‌وار درمی‌آید.[12] رنگ آن سرخ است و در بهار پربرف و باران می‌روید. برخی از آن سمی و برخی از آن غیر سمی است و به صورت خام و طبخ شده می‌توان مصرف نمود.[13] در زبان فارسی به آن سماروغ یا قارچ‏ گفته می‌شود.[14]

این روایت از نظر سند ضعیف شمرده شده است.[15]

با این وجود و با فرض پذیرش روایت، باید «کمأة» را به نوعی قارچ تفسیر کرد که در آن سرزمین می‌رویید.


[1]. مائده، 24.

[2]. مائده، 25.

[3]. مائده، 26.

[4]. بقره، 57.

[5]. حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، ج ‏3، ص 262، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.

[6]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 8، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 260 – 261، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[7]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 2، ص 527، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 370، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[8]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی‏، سید احمد، ج 1، ص 363، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.

[9]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومی، مهدی، سامرائی، ابراهیم، ج 5، ص 420، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.

[10]. همان.

[11]. همان.

[12]. ازدی، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، ج 3، ص 1125، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل‏، چاپ اول‏، 1387ش.

[13]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 63، ص 232، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[14]. بستانی، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدی عربی - فارسی، مترجم، مهیار، رضا، ص 736، تهران، اسلامی، چاپ دوم، 1375ش؛ تفسیر نمونه، ج 1، ص 263.

[15]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(ع)، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 22، ص 214، تهران، ‌دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود