جستجوی پیشرفته
بازدید
2442
آخرین بروزرسانی: 1402/05/03
خلاصه پرسش
نظم عمومی به چه معنا است؟
پرسش
نظم عمومی به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی

 

ابتدا باید دانست واژه «نظم» و به دنبال آن، اصطلاح «نظم عمومی»، اگرچه در ظاهر معنای آسانی دارد که برای همگان قابل درک است؛ اما با بررسی بیشتر می‌توان دریافت که ارائه تعریف حقوقی دقیقی از آن، ناممکن و یا بسیار دشوار و به عبارتی این واژه و اصطلاح، «سهل و ممتنع» است.

توضیح آن‌که «نظم» در زمان‌ها، مکان‌ها، جوامع و اعتقادات گوناگون می‌تواند به گونه‌ای متفاوت از یکدیگر معنا شود؛ از این‌رو دست‌یابی به یک تعریف جامع و مانع برای آن امکان‌پذیر نخواهد بود؛ بلکه برای شناخت آن در هر محدوده، ابتدا باید به بررسی جامعه پیرامونی و قوانین و اعتقادات آنان پرداخت و تعریفی نسبی از آن ارائه نمود؛ زیرا به عنوان نمونه آنچه در کشوری مخالف نظم عمومی است، ممکن است در کشور دیگر بر خلاف نظم عمومی نباشد.

در متون دینی نیز با آن‌که بر «نظم» تأکید شده است؛ اما واژه «نظم عمومی» را نمی‌توانیم در آن مشاهده کنیم. البته ممکن است این واژه تا حدودی مشابه با واژه «حفظ نظام» باشد که در برخی متون اسلامی از آن یاد شده است.

به هر حال، در برخی منابع، «نظم عمومی» این‌گونه تعریف شده است:

نظم عمومی عبارت است از: مجموع ضوابط و مقرراتی که قوام و بقای ذات و حیثیت ملت و تمدن و فرهنگ جامعه را تأمین می‌کند و تخلف از مقررات مذکور جایز نیست. اموری که مربوط به منافع عمومی و مصالح اجتماع باشد، داخل در قلمرو نظم عمومی است، و هر کاری که در این امور اختلال ایجاد کند؛ یعنی هر امری که ارتکاب آن موجب تشنج و اختلال در جامعه شود، خلاف نظم عمومی محسوب می‌‌شود.

نظم عمومی در قوانین ایران

با آن‌که در قوانین ایران نیز هیچ تعریف دقیقی از «نظم عمومی» ارائه نشده است؛ اما در برخی از این قوانین -مانند ماده 975 قانون مدنی و ماده 6 قانون آیین دادرسی مدنی- می‌توانیم اصطلاح «نظم عمومی» را عنصری به شدت تأثیرگذار مشاهده کنیم به گونه‌ای که طبق همان ماده 975، اهمیت نظم عمومی آن‌چنان است که در صورتی که اجرای قانون خارجی با نظم عمومی مخالف باشد آن قانون رعایت نخواهد شد. طبیعی است که در این موارد باید تفسیر مضیّق داشته باشیم؛ یعنی تنها مواردی را مخالف نظم عمومی قلمداد کنیم که مطمئنا با اجماع فقها و حقوق‌دانان خلاف چنین نظمی است.[1]

در قانون مدنی در مورد معامله خلاف نظم عمومی صراحت وجود ندارد که قانون آیین دادرسی مدنی در ماده شش این نقص را جبران کرده ‌است. در ماده 975 قانون مدنی قانون‌گذار اخلاق حسنه را جزیی از نظم عمومی قلمداد کرده ‌است، ولی در ماده 6 آیین دادرسی مدنی نظم عمومی و اخلاق حسنه از یکدیگر جدا قلمداد شده است. البته در این بحث نتیجه عملی مترتب نیست؛ زیرا قراردادها چه مخالف نظم عمومی باشد و چه مخل اخلاق حسنه، باطل است و آثار حقوقی بر آن بار نمی‌شود.


[1]. برای اطلاعات بیشتر، ر. ک: ذاکر صالحی؛ غلامرضا، مبانی قراردادهای نامعین در حقوق اسلام (موضوع ماده 10 قانون مدنی)، انتشارات میزان، چاپ اول، 1388؛ سهرابی، محمد، حقوق بین الملل خصوصی (تابعیت، اقامتگاه، وضع اتباع بیگانه و تعارض قوانین)، انتشارات گنج دانش، چاپ اول، 1385؛ جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دائرة المعارف حقوق مدنی و تجارت(حقوق تعهدات عقود و ایقاعات)، ج 1، انتشارات گنج دانش، چاپ اول، 1388؛ کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق (منطق حقوق)، ج 3، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، 1390.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793911 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757585 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    681395 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659577 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649109 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    601155 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580287 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565114 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564405 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    562052 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود