جستجوی پیشرفته
بازدید
1324
آخرین بروزرسانی: 1403/01/17
خلاصه پرسش
چه مشتقاتی از ریشه «درس» در قرآن وجود دارد و معنای آنها چیست؟
پرسش
واژه «درس» و مشتقات آن در قرآن به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی

واژه «درس» به معنای استمرار تلاوت(پیوسته خواندن) است.[1] به کهنه‌شدن یک اثر نیز «درس الاثر» گویند؛ زیرا با گذشت زمان کهنه شده است.[2] به آموختن علم و دانش نیز درس گفته می‌شود: «وَ دَرَسُوا ما فِیهِ»،[3] أی علموه.[4]

در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که «درس» به معناى استمرار، ادامه و پیگیری کار و ممارست و تکرار آن تا رسیدن به نتیجه‌ی مورد نظر است و ممارست در مطالعه کتاب، در تحصیل علم، در استفاده از لباس، و غیر آنها را می‌توان از مصادیق «درس» دانست.[5] بر اساس این معنا، یک‌بار خواندن، درس نیست.[6]

مشتقات واژه «درس» در قرآن در قالب واژه‌هایی؛ مانند «درست»، «تدرسون»، «دراساتهم»، و«درسوا» آمده، و به تناسب موضوعی که در مورد آن بحث شده، یکی از معانی یاد شده از آن اراده شده است.

به عنوان نمونه در آیه زیر، «دِراسَة» به خواندن معنا می‌شود:

«أَنْ تَقُولُوا إِنَّما أُنْزِلَ الْکِتابُ عَلى‏ طائِفَتَیْنِ مِنْ قَبْلِنا وَ إِنْ کُنَّا عَنْ دِراسَتِهِمْ لَغافِلینَ»؛[7]و تا نگویید کتاب آسمانى فقط بر دو طایفه پیش از ما نازل شده و ما از خواندن آن غافل بودیم.

این آیه خطاب به اهل مکه است. و مراد از طائفتین، یهود و نصاری هستند.[8]

همین‌طور در آیه 169 اعراف «وَ دَرَسُوا ما فِیهِ»؛ یعنی آنها کتاب تورات را مکرر می‌‏خواندند و به دستورات آن توجه داشتند.

و در آیه «بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ» به معناى حفظ کردن و در آیه «وَ ما آتَیْناهُمْ مِنْ کُتُبٍ یَدْرُسُونَها» به معناى درس گرفتن است.[9]

در آیه 105 سوره انعام: «وَ کَذلِکَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ وَ لِیَقُولُوا دَرَسْتَ وَ لِنُبَیِّنَهُ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ»، «دَرَسْتَ»به معنای آن است که کافران می‌گویند که تو قرآن را از دیگران آموخته‌ای! البته طبق قرائت دیگر یعنی «دَرَسَتْ» به صیغه مؤنث، این واژه قرآنی برگرفته از «دُرُوس» به معناى «از بین رفتن اثر» خواهد بود و بر اساس، معناى آیه چنین می‌‏شود:

تا بگویند این حرف‌ها همان حرف‌هاى کهنه و از بین رفته است که دیگر امروزه هیچ کارایی ندارد![10]


[1]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقا بزرگ، محقق، قصیر عاملی، احمد، ج 4، ص 228، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏4، ص 534، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372 ش.

[3]. اعراف، 169.

[4]. التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 228.

[5]. ر.ک: مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج ‏4، ص 297، تهران، مرکز نشر کتاب، چاپ اول، 1380 ش.

[6]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‏2، ص 338، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371 ش.

[7]. انعام، 156.

[8]. قاموس قرآن، ج ‏2، ص 338.

[9]. همان.

[10]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏7، ص 303، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417 ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود