همان‌گونه که در پرسش آمده، در رساله‌های عملیه(توضیح المسائل) می‌خوانیم:

«تنها گذاشتن محتضر و بودن جُنُب و حائض نزد او مکروه است».[1]

قبل از ورود به دلایل این فتوا، به این نکته توجه فرمایید که حالت‌هایی؛ مانند جنابت و حیض، اگرچه حالتی طبیعی در بدن انسان‌ها و ناشی از نوع آفرینش خداوندی است؛ اما به هر حال نمی‌توان چنین حالت‌هایی را -به عنوان نمونه- مشابه با حالتی دانست که فردی با طهارت کامل مشغول خواندن قرآن است؛ لذا توصیه شده است فرد جنب و حائض برای انجام برخی کارها غسل و تیمم کند، تا به حالت معنوی برتری دست یابد. و طبیعی است که فرشتگان نیز ترجیح دهند در فضای معنوی‌تری حضور یابند.

همان‌گونه که می‌دانید لحظه احتضار، هنگام بسیار ویژه و حساسی است و هرچه در اطراف فردی که آماده هجرت به جهان آخرت است، روح معنوی بیشتری حاکم باشد، هم او و هم فرشتگانی که در آن زمان در آن‌جا حاضرند، آرامش بیشتری خواهند داشت؛ از این‌رو در روایات توصیه شده است تا در حالت احتضار، تنها افرادی در کنار محتضر حضور داشته باشند که پاکیزه‌تر باشند. با این وجود اما حضور جنب و حائض در آن‌جا حرام نیست؛ بلکه مکروه است.

گفتنی است که این توصیه به عدم حضور، برای مواردی مانند آخرین لحظه جان‌دادن، تلقین و وارد شدن به قبر است، و گرنه جنب و حائض می‌توانند قبل از دقایق پایانی، در کنار بیمارشان حضور داشته و به کارهای او رسیدگی کنند و بعد از جان‌دادنش او را غسل دهند.[2]

با توجه به آنچه گفته شد، به چند روایت مرتبط اشاره می‌کنیم:

1. یونس بن یعقوب از امام صادق(ع) نقل می‌کند:

«لَا تَحْضُرُ الْحَائِضُ الْمَیِّتَ وَ لَا الْجُنُبُ عِنْدَ التَّلْقِینِ وَ لَا بَأْسَ أَنْ یَلِیَا غُسْلَهُ‌»؛[3] حائض و جنب بهتر است هنگام تلقین میت حضور نداشته باشند؛ اما می‌توانند او را غسل دهند.

2. علی بن ابی حمزه نقل می‌کند که از امام کاظم(ع) در مورد زن حائضی پرسیدم که در کنار مریض محتضر نشسته است. حضرتشان پاسخ داد:

«لَا بَأْسَ أَنْ تُمَرِّضَهُ فَإِذَا خَافُوا عَلَیْهِ وَ قَرُبَ ذَلِکَ فَلْتَتَنَحَ عَنْهُ وَ عَنْ قُرْبِهِ فَإِنَّ الْمَلَائِکَةَ تَتَأَذَّى بِذَلِکَ»؛ یعنی هیچ ایرادی ندارد که آن‌جا باشد و به کارهای او برسد؛ اما هنگامی که مرگش حتمی شد و زمان جان‌دادن فرا رسید، بهتر است که از آن‌جا برخیزد؛ زیرا فرشتگان آزار می‌بینند.[4]

3. امام صادق(ع) در روایتی دیگر فرمود: فرد جنب و فرد حائض هنگام تلقین میت حضور نداشته باشند؛ زیرا فرشتگان آزار می‌بینند.[5]

[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 312، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.‌

[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 92، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[3]. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج ‌1، ص 428‌، حدیث 7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. همان. حدیث 6.

[5]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج ‌1، ص 298‌، قم، کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول، 1385 ق.