جستجوی پیشرفته
بازدید
119443
آخرین بروزرسانی: 1398/03/26
خلاصه پرسش
مبدأ تاریخ مسلمانان چه زمانی است؟
پرسش
مبدأ تاریخ مسلمانان چه زمانی است؟
پاسخ اجمالی

بعد از بعثت پیامبر اسلام (ص) و تا مدت ها که محدودۀ جغرافیای اسلام، محدود به قسمتی از شبه جزیرۀ عربستان بود، و به علت ارتباط های مختصر مسلمانان، و کم بودن وقایع مهم عمومی، نبود تاریخ به معنای نبودن مبدئی برای دانستن زمان و مقایسۀ زمانی وقوع رویدادها، مشکلی ایجاد نمی کرد. خلیفۀ دوم در سال شانزدهم یا هفدهم و یا هجدهم بعد از هجرت پیامبر(ص)، اصحاب پیامبر (ص) را جمع می کند تا با آنان دربارۀ این مشکل مشورت کند. بنابر تصریح یعقوبی (م بعد 292)، طبری( م 310)، مسعودی (م 346)، ابن اثیر (م 630) و ذهبی (م 748)، خلیفۀ دوم از امام علی(ع) مشورت گرفت و نظر امام علی (ع) در این شورا، آن بود که مبدأ تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه باشد، نظری که مورد تأیید خلیفه و همۀ مسلمانان قرار گرفت.

پاسخ تفصیلی

نگارش تاریخ و دانستن زمان وقوع پدیده های تاریخی، نیازمند یک معیار و مبدأ تاریخی است. وقتی در صدد نگارش یک واقعۀ تاریخی هستیم، یکی از اولویت های آن، وجود یک مبدأ تاریخی است تا بدانیم آن واقعۀ مورد نظر در چه محدودۀ زمانی اتفاق افتاده است. به طور مثال وقتی می خواهیم زمان ولادت پیامبر اسلام(ص) را بیان کنیم، ناگزیر باید ولادت ایشان را با یک قسمت از تاریخ بسنجیم، یعنی بگوییم پیامبر اسلام(ص) در 17 ربیع الاول، سال عام الفیل به دنیا آمدند. در بیان این واقعۀ تاریخی؛ ما نیازمند یک مبدأ تاریخی هستیم که "عام الفیل" یعنی سالی که سپاه ابرهه در هم شکست، به عنوان مبدأ تاریخ، انتخاب شده است.

پس از ضروریات زندگی و ارتباطات اجتماعی، به کارگیری تاریخ در این نوع رابطه ها است. بعد از بعثت پیامبر اسلام، تا مدت ها که محدودۀ جغرافیای اسلام، محدود به قسمتی از شبه جزیرۀ عربستان بود، و به علت ارتباط های مختصر مسلمانان، و کم بودن وقایع مهم عمومی، نبود تاریخ؛ به معنای نبودن مبدئی برای دانستن زمان و مقایسۀ زمانی وقوع رویدادها، مشکلی ایجاد نمی کرد. مبدأ تاریخ در شبه جزیره عربستان تا قبل از اسلام در هر نسلی نسبت به نسل دیگر متفاوت بود و به عنوان نمونه، از واقعۀ مهم لشکرکشی ابرهه برای نابودی کعبه، و نابودی این لشکر، به عنوان معیار سنجش زمانی استفاده می کردند.[1]

بعد از اسلام به دلائلی که بیان شد، و تا مدت ها، مبدأ تاریخ مشخصی برای مسلمانان وجود نداشت، و احیاناً از همان تاریخ "عام الفیل" استفاده می شد. ولی بعد از آن که جغرافیای کشورهای اسلامی در زمان خلفاء بسیار گسترده شد و فرمان های حکومتی و نظام اداری وسیع جهت ادارۀ حکومت، تشکیل شد، وجود مبدأ تاریخ به منظور تنظیم نامه ها و فرمان های دولتی و .. ضروری به نظر می رسید.

بنابر نقل کتاب های تاریخی، ابوموسی اشعری در نامه ای که به خلیفۀ دوم می نویسد، از نبودن تاریخ، در نامه های حکومتی که برایش فرستاده می شود، شکایت می کند و می گوید: ای خلیفه! برای ما از تو نامه هایی می رسد که فاقد تاریخ است![2]

خلیفۀ دوم در سال شانزدهم[3] یا هفدهم و یا هجدهم[4] بعد از هجرت پیامبر(ص)، اصحاب پیامبر (ص) را جمع می کند تا با آنان دربارۀ این مشکل مشورت کند.

در این شوری، عده ای گفتند: تاریخ را مانند مردم فارس حساب می کنیم؛ یعنی وقایع تاریخی را نسبت به پادشاهان می سنجیم، -مثلاً می گوییم این واقعه در زمان حکومت فلان پادشاه اتفاق افتاد-. عده ای گفتند: مانند مردم روم، وقایع تاریخی را نسبت به پادشاهی اسکندر مقدونی می سنجیم. این نظریات در شورا ردّ شد.

عدۀ دیگر گفتند: مبدأ تاریخ را میلاد پیامبر اکرم (ص) قرار می دهیم  و برخی مبعث پیامبر و گروهی دیگر وفات پیامبر(ص) را پیشنهاد کردند. همۀ این نظریات در شورای صحابه مورد پذیرش واقع نشد.

بنابر تصریح یعقوبی (م بعد 292)،[5] طبری( م 310)،[6] مسعودی (م 346)،[7] ابن اثیر (م 630)[8] و ذهبی (م 748)،[9] خلیفۀ دوم از امام علی(ع) مشورت گرفت و نظر امام علی (ع) در این شورا، آن بود که مبدأ تاریخ مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه باشد. سپس همین نظر توسط خلیفۀ دوم برگزیده شده و به دفاتر حکومتی اعلام شد.

بعد از آن بود که تمام وقایع مهم اسلامی از جمله غزوات پیامبر(ص)، به ویژه حوادثی که بعد از هجرت اتفاق افتاده بود، با این مبدأ تاریخی سنجیده می شد.

 

[1] طبری، محمد بن جریر، تاریخ‏ طبری، ج ‏2، ص392، دار التراث، بیروت، 1387ق.

[2] مسکویه، احمد بن محمد، تجارب ‏الأمم، ج ‏1، ص413، انتشارات سروش، تهران، 1379ش.

[3] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ ‏الإسلام، ج ‏3، ص 16، دار الکتاب العربی، بیروت، 1413ق.

[4] ابن کثیر دمشقی، عماد الدین، البدایة و النهایة، ج ‏3، ص207، دار الفکر، بیروت، 1407ق.

[5] یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ‏ یعقوبى، ج ‏2، ص145، دار صادر، بیروت، بی تا.

[6] تاریخ‏ طبری، ج ‏4،ص 38 و 39.

[7]  مسعودی، علی بن الحسین، مروج ‏الذهب، ج ‏4، ص300، دار الهجره، قم، 1409ق.

[8] ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، الکامل فی التاریخ، ج ‏1، ص11، دار صادر، بیروت، بی تا.

[9]  تاریخ ‏الإسلام، ج ‏3، ص 163.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود