جستجوی پیشرفته
بازدید
29913
آخرین بروزرسانی: 1391/08/20
خلاصه پرسش
چرا بعضی از علما و عرفا به گردن یا به کمر شال یا چفیه می‌اندازند؟ آیا از توصیه‌های اسلامی است؟
پرسش
چرا بعضی از علما و عرفا به گردن یا به کمر شال یا چفیه می‌اندازند؟ آیا از توصیه‌های اسلامی است؟
پاسخ اجمالی

انداختن شال بر گردن و بستن کمر نیز بیش از آن‌که تحت تأثیر یک مسئله‌ٔ دینی و اعتقادی باشد، بازگشت آن به پوشش عموم مردمی است که در زمان گذشته زیسته و لباس علمای امروز نیز برگرفته از آن پوشش است.

همان‌گونه که امروزه استفاده از کمربند یک پوشش عادی در سطح جامعه است، در زمان‌های گذشته نیز بستن کمر پوشش رایج بوده که گاه برای نگه‌داشتن غلاف شمشیر و نگه‌داری پول و گاه برای جمع کردن لباس یا به عنوان زینت مورد استفاده بود. همچنین پوشش، گاهی حالت نمادین نیز پیدا می‌کند، امروزه استفاده از شال سبز نشانه‌ای شده برای افرادی که از سادات پیامبر و اهل بیت به شمار می‌روند. و  یا انداختن چفیه نمادی برای تجلیل از فرهنگ بسیجی است.

پاسخ تفصیلی

در هر دوره و زمانی لباس و پوشش معمول افراد بر گرفته از پوشش جوّ عمومی جامعه است. گاه در یک دوره‌ی زمانی، نوع خاصی از لباس در سطح جامعه فراگیر شده، ولی تنها چند سال پس از آن به فراموشی سپرده می‌شود. در برخی اعصار نیز نوع پوشش و رنگ آنها نیز به نمادی سیاسی برای احزاب و جریان‌ها تبدیل شده است. انداختن شال بر گردن و بستن کمر نیز بیش از آن‌که تحت تأثیر یک مسئله‌ٔ دینی و اعتقادی باشد، بازگشت آن به پوشش عموم مردمی است که در زمان گذشته زیسته و لباس علمای امروز نیز برگرفته از آن پوشش است. همان‌گونه که پوشش کت و شلوار، بستن کمربند و پوشیدن کلاه و شال گردن در جامعه‌ی امروزی یک پوشش معمول و رایج است.

انداختن شال به دور گردن

پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) نیز به مانند معمول مردمان زمان خود، از عِمامه[1] و دستار برای پوشش سر خود استفاده می‌کردند. در مورد به سر گذاشتن عمامه رسم بوده است که یک سر آن را باز کرده و از زیر چانه رد می‌کردند و گاه به مانند شال به دور گردن می‌پیچیدند.[2] آن پارچه را در اصطلاح «تحت الحَنَک» و به این کار در زبان عربی «تحنّک» می‌گویند که در روایات نیز به آن توصیه شده است. در صدر اسلام که مسلمانان با کفار رفت و آمد بسیار داشته و تمایز ظاهری آنها ممکن نبود، پیامبر اکرم(ص) از عمامه بدون «تحت الحنک» نهی می‌فرمودند.[3] ولی در زمان ائمه‌ٔ اطهار که غالب افراد جامعه را جمعیت مسلمان تشکیل می‌داد، امامان معصوم در مورد پوشاندن گردن با تحت الحنک توصیه‌های دیگری نمودند. امام کاظم(ع) در آداب سفر می‌فرماید: «هرکس به هنگام مسافرت عمامه بر سر گذاشته و تحت الحنک بیاویزد، من سه چیز را برای او ضمانت می‌کنم: گرفتار دزد نگردد، غرق نشود و نسوزد».[4] از این‌رو، بسیاری از بزرگان در کتاب‌های خود بخش جداگانه‌ای را برای آداب بستن عمامه ذکر کرده و در مورد حکم فقهی آن در نماز به بحث پرداخته‌اند؛[5] و شاید امروزه که دیگر عمل تحنّک یک عمل رایج نیست، انداختن شال به عنوان سنتی جایگزین باشد. البته همان‌گونه که پوشش، گاهی حالت نمادین نیز پیدا می‌کند، امروزه استفاده از شال سبز نشانه‌ای شده برای افرادی که از سادات پیامبر و اهل بیت به شمار می‌روند.[6] و...  یا انداختن چفیه نمادی برای تجلیل از فرهنگ بسیجی است.

بستن کمر

همان‌گونه که امروزه استفاده از کمربند یک پوشش عادی در سطح جامعه است، در زمان‌های گذشته نیز بستن کمر پوشش رایج بوده که گاه برای نگه‌داشتن غلاف شمشیر و نگه‌داری پول و گاه برای جمع کردن لباس یا به عنوان زینت مورد استفاده بود. در روایات نیز با کلماتی؛ مانند مِنطَقة،[7] هِمیان،[8] زُنّار،[9] بستن إزار[10] به آن اشاره شده است.

همان‌گونه که بستن کمر در زبان فارسی کنایه از اهتمام و تلاش است و گفته می‌شود: «کمر همت ببند»، در متون روایات نیز عبارت «المتزرون على‏ أوساطهم»،[11] به معنای «کسانی که إزار بر کمر می‌بندند» کنایه از اهتمام و تلاش مؤمنان در عبادت آمده است.

 


[1]. تلفظ صحیح این کلمه در زبان عربی عِمامة، با کسره حرف عین است.

[2]. البلاذری، أحمد بن یحیى، انساب الأشراف، تحقیق: زکار، سهیل، زرکلى، ریاض، ج 2، ص 185 و ج 12، ص 314، دار الفکر، بیروت، 1417ق؛ ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبرى، تحقیق: عطا، محمد عبد القادر، ج 1، ص 352، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1410ق.

[3]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، تحقیق، غفاری، علی اکبر، ج ‏1، ص 266، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413ق؛ مرحوم فیض کاشانی در مورد سنت تحنک می‌گوید: «سنتی است که امروزه در بیشتر کشورهای اسلامی فراموش شده است، مانند کوتاه کردن لباس [عربی] که در زمان ائمه رایج بوده ولی امروزه لباس شهرت شده است»؛ فیض کاشانى، محمد محسن، الوافی، ج ‏20، ص 745، کتابخانه امیر المؤمنین علی(ع)، اصفهان، 1406ق.

[4]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 301.

[5]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص 245، شریف رضی، قم، 1412ق؛ شیخ بهائی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، ص164، نشر دار الاضواء، بیروت، 1405ق؛ در مورد بررسی روایات در این مورد ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص381، پاورقی 11، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ خالد برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تحقیق: محدث، جلال الدین، ج ‏2، ص 378، پاورقی 4، دار الکتب الاسلامیه، قم، 1371ق. 

[6]. مانند رنگ مشکی که در ابتدا نمادی برای قیام بنی عباس بود و رنگ سبز نمادی برای علویون در زمان ائمه اطهار؛ طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 8، ص 554، دار التراث، بیروت، 1387ق.

[7]. به وسیله‌ای که با آن وسط هر چیز را می‌بندند، در عربی منطقة گفته می‌شود. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق: میردامادی، جلال الدین، ج ‏10، ص 354، ریشه «ن ط ق»، دار الفکر، بیروت، 1414ق.

[8]. همیان هم به کیسه‌ای می‌گویند که برای نگه‌داری پول بر کمر بسته می‌شود و هم به وسیله‌ای که برای بستن شلوار و لباس استفاده می‌گردد. لسان العرب، ج ‏15، ص 365، ریشه «ه م ی». 

[9]. کمربند غیر مسلمانان مانند مجوس و نصاری را زنّار گویند. لسان العرب، ج ‏4، ص 330.

[10]. معنای اصلی إزار لباس است. راغب اصفهانی، محمد بن حسین، مفردات الفاظ القرآن، ص 74، دار القلم، دار الشامیة، بیروت،دمشق، 1412ق؛ اما گاهی نیز مانند لباس احرام برای بستن کمر و جمع کردن لباس بکار رفته است. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تحقیق: رسولی محلاتی، هاشم، ج ‏9، ص 235، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1404ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏13، ص 352، موسسة آل البیت، قم، 1409ق.

[11]. الکافی، ج ‏3، ص 587.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود