جستجوی پیشرفته
بازدید
17297
آخرین بروزرسانی: 1392/09/12
خلاصه پرسش
چه مصلحتی باعث آن شده که حق حضانت مادر نسبت به فرزند پسر از دو سال به هفت سال افزایش یابد؟
پرسش
سلام. می‌خواستم بدانم که مصلحت در حضانت و نگه‌داری فرزند چیست؟ چرا در بعضی سنین مثلاً در سن دو سالگی حضانت کودک با مادر و در سن 7 سالگی حضانت با پدر می‌باشد؟ و چرا جدیداً سن واگذاری حضانت دختر و پسر به مادرشان هفت سال شده؟ یعنی بفرمائید قبلاً چه مصلحتی داشت که دو سال بود و حالا چه مصلحتی دارد که در هر دو مورد(دختر و پسر) هفت سال شده. لطفاً جواب پرسش حقیر را با ذکر سند به صورت تفصیلی بیان فرمائید؟ در ضمن اگر جواب تکمیلی دیگری هم در مورد مابقی کسانی که مسئولیت حضانت و سرپرستی کودکان و نوجوانان به آنها واگذار می‌شود دارید، لطفاً با ذکر سند بنویسید که چه مصلحتی در واگذاری مسئولیت حضانت به این اشخاص وجود دارد؟
پاسخ اجمالی
حضانت در اصطلاح حقوقی، پرورش و نگه‌داری مادی و معنوی طفل است و شامل ولایت نمی‌‌شود؛ از این جهت سپردن حضانت کودک به هر یک از پدر یا مادر، به معنای سپردن سایر امور طفل به خصوص امور حقوقی به شخص نمی‌‌باشد. همچنین بچه‌ای که تحت حضانت و سرپرستی مادر است از تحت ولایت پدر یا جد پدری خارج نمی‌‌شود. در صورتی که پدر و مادر، جدای از یکدیگر زندگی می‌‌کنند، در ماده 1169 قانون مدنی سابق، حق حضانت فرزند پسر تا دو سالگی و دختر تا هفت سالگی به مادر و پس از آن به پدر واگذار شده بود، که پس از اجرایی شدن آن، به جهت تغییر شرایط زندگی کنونی و دور شدن پدر و مادر پس از جدایی از یکدیگر و قطع ارتباط کامل فیزیکی و دیداری بین فرزند و مادر به دلیل گستردگی و دور شدن محل زندگی افراد حتی در برخی از اوقات از یک شهر یا استان به شهر و استان دیگر، دو مشکل بزرگ و ناخوشایند دامن‌گیر مادر و فرزند پسری که تحت حضانت او بوده گردیده؛ یکی این‌که برای مادر که کانون احساس و عواطف مادرانه است بسیار ناخوشایند بوده فرزند خرد سالش را در سن دو سالگی از دست بدهد، ای بسا مادرانی که مجبور می‌‌شدند برای از دست ندادن فرزندان خود از حق و حقوق مسلم خود در برابر پدران، صرف نظر کنند تا هم‌‌چنان بعد از دو سال فرزندشان را زیر چتر حمایتی عاطفی خویش نگه‌دارند. دیگر این‌که از نظر اجتماعی، فرهنگی و نیاز شدید عاطفی و مراقبتی طفل به مادر، ایجاب می‌‌کرد فرزند خرد سال دو ساله در کنار مادر و تحت حمایت عاطفی و فیزیکی او باشد؛ زیرا پدر نمی‌‌تواند بدون مادر به نحو شایسته فرزند را مورد تربیت و پرورش قرار دهد، بویژه از نظر عاطفی او را درست تغذیه نماید؛ زیرا از نظر روحی و اجتماعی و زندگی ماشینی امروزی موقعیت این کار را ندارد.
با برخورد به این دو مشکل، قانون‌گذاران در صدد اصلاح آن بر آمدند که در اصلاحیه جدید، حضانت فرزند چه پسر چه دختر تا سن هفت سالگی به مادر و پس از آن به پدر واگذار شده است.
 
پاسخ تفصیلی
حضانت در لغت به معنای ولایت و سرپرستی بر طفل و مجنون است برای تربیت و اموری که مربوط به تربیت است.[1]
اما آنچه از مجموع قوانین باب حضانت به دست می‌‌آید؛ این است که حضانت در اصطلاح حقوقی، پرورش و نگه‌داری مادی و معنوی طفل است و محدوده آن فراتر از این نیست؛ لذا سپردن حضانت کودک به هر یک از پدر یا مادر، به معنای سپردن سایر امور طفل بویژه امور حقوقی[2] به شخص نمی‌‌باشد.
بنابراین بچه‌ای که تحت حضانت و سرپرستی مادر است، از تحت ولایت پدر یا جد پدری خارج نمی‌‌شود و پدر یا جد پدری می‌‌توانند در همان زمانی که فرزند تحت حضانت مادر است اموری مانند ازدواج طفل یا معاملاتی از اموال طفل با رعایت مصلحت و...، را برای طفل انجام دهند.
به موجب ماده 1168 قانون مدنی: «نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است».[3] از این جهت تا زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می‌‌کنند نگه‌داری بر عهده هر دوی آنها است؛ چرا که حضانت حق پدر و مادر است. و نمی‌توان حق نگه‌داری و تربیت فرزند را بدون دلیل موجه و حکم دادگاه از آنان سلب کرد. همچنین به دلیل تکلیف بودن حضانت برای پدر و مادر، آنان نمی‌‌توانند از نگه‌داری و تربیت فرزند خویش خودداری نمایند.
بنابراین ماده 1175 قانون مدنی، می‌‌گوید: «طفل را نمی‌‌توان از ابوین و یا از پدر و یا از مادری که حضانت با او است گرفت، مگر در صورت وجود علت قانونی».[4]
ماده 1173 قانون مدنی، علت قانونی[5] برای سلب حضانت را بیان نموده و مقرر داشته در صورت احراز یکی از آنها، دادگاه از آنان سلب حق حضانت می‌‌نماید و بر حسب مقتضی و مصلحت کودک، حکم صادر و در موضوع حق حضانت تصمیم‌گیری می‌‌نماید.[6]
اما در صورتی که پدر و مادر، جدای از یکدیگر زندگی می‌‌کنند در ماده 1169 قانون مدنی سابق، حق حضانت فرزند پسر تا دو سالگی و دختر تا هفت سالگی به مادر و پس از آن به پدر واگذار شده بود که این ماده مشکل چندانی نداشت تا آنکه به جهت تغییر شرایط زندگی ماشینی کنونی و دور شدن پدر و مادر پس از جدایی از یکدیگر و قطع ارتباط کامل فیزیکی و دیداری بین فرزند و مادر به دلیل گستردگی و دور شدن محل زندگی افراد حتی در برخی از اوقات از یک شهر یا استان به شهر و استان دیگر، دو مشکل بزرگ و ناخوشایند دامن‌گیر مادر و فرزند پسری که تحت حضانت او بوده گردیده؛ یکی این‌‌که برای مادر که کانون احساس و عواطف مادرانه است بسیار ناخوشایند بوده که فرزند خرد سالش را در سن دو سالگی به محض گرفتن از شیر از دست بدهد، ای بسا مادرانی که مجبور می‌‌شدند برای از دست ندادن فرزندان خود از حق و حقوق مسلم خود در برابر شوهران خود صرف نظر کنند تا همچنان بعد از دو سال فرزندشان را زیر چتر حمایتی عاطفی خویش نگه‌دارند. و دیگر این‌‌که از نظر اجتماعی، فرهنگی و نیاز شدید عاطفی و مراقبتی طفل به مادر، ایجاب می‌‌کرد فرزند خردسال دو ساله در کنار مادر و تحت حمایت عاطفی و فیزیکی او باشد؛ زیرا پدر نمی‌‌تواند بدون مادر به نحو شایسته فرزند را مورد تربیت و پرورش قرار دهد، بویژه از نظر عاطفی او را درست تغذیه نماید؛ چرا که از نظر روحی و اجتماعی و زندگی ماشینی امروزی موقعیت این کار را ندارد.
با برخورد به این دو مشکل، قانون‌‌گذاران در صدد اصلاح آن بر آمدند و در تاریخ 6 / 5/ ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی اصلاحیه‌ای جدید بر ماده 1169 نوشته و در تاریخ 8 / 9 / ۱۳۸۲ از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام، مورد تأیید و به تصویب رسیده که در آن حضانت فرزند چه پسر چه دختر تا سن هفت سالگی به مادر و پس از آن به پدر واگذار شده است.[7]
اما متأسفانه در قانون مشخص نشده حضانت تا چه سنی ادامه دارد. ولی رویه قضایی و فتوای برخی از فقها،[8] بر این است که حضانت فقط تا سن بلوغ[9] ادامه دارد، ولی پس از آن، فرزندان، حق انتخاب ادامه زندگی نزد یکی از والدین را خواهند داشت که البته در هر صورت تأمین مخارج زندگی با پدر خواهد بود.
پس حق حضانت و سرپرستی با پدر و مادر است و حتی در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت طفل (صغیر یا محجور) با آن‌که زنده است خواهد بود هر چند متوفی، پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده ‌باشد.[10] مثلاً با فوت پدر، هم‌چنان حضانت طفل با مادر است، به پدر بزرگ طفل یا کسی که پدر به عنوان قیم برای طفل معین کرده نمی‌رسد.
 

[1] . طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، محقق، حسینی، سید احمد، ج 6، ص 237، کتابفروشى مرتضوى، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. مانند انجام معاملات برای طفل از اموال او، یا نکاح برای طفل و...
[3]. قانون مدنی، کمالان، سید مهدی، هندبوک کاربردی قوانین و مقررات حقوقی، ص187، نشر کمالان، تهران، چاپ سوم، 1389ش.
[4]. همان، ص 188.
[5]. 1.اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار، 2. اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء، 3. ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی، 4. سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء و تکدی گری و قاچاق؛ 5. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
[6]. هندبوک کاربردی قوانین و مقررات حقوقی، ص 187.
[7]. همان، ص 187.
[8]. بهجت، محمد تقى، جامع المسائل، ج 4، ص 105، دفتر معظم‌له، قم، چاپ دوم، 1426ق.
[9]. در پسر 15 سال تمام قمری و در دختر 9 سال تمام قمری.
[10]. ماده 1171 ق.م، هندبوک کاربردی قوانین و مقررات حقوقی، ص 187.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • اصطلاح فلسفى «دائمی یا اکثری نبودن قَسر» را توضیح دهید؟
    3074 جبر یا اختیار و عدالت پروردگار 1400/12/11
    اصطلاح فلسفی «قَسر» در مقابل «طبع» مرادف با «جبر» است. و حرکت قسرى حرکت بر خلاف میل را گویند؛ یعنی حرکتى که از خارج بر اجسام تحمیل شود. به عبارت دیگر، محرک اجسام گاه میل و طبع آنها است، و گاه عامل خارجى است که شق ...
  • قوم عمالقه چه کسانی بودند؟
    33015 تاریخ 1392/01/24
    عمالقه؛ امتی بزرگ با قامتی دراز و تنومند، آنها قومی باستانی و کهن بودند که در مناطق مختلف جهان سکونت داشتند. در قرآن به صراحت اسمی از اینان برده نشده است، اما برخی از مفسران، آیاتی که اشاره به اقوامی قوی هیکل و درشت اندام دارد را ...
  • آیا اهل بیت(ع) از پهلوی راست مادرانشان به صورت نور متولد شده‌اند؟
    23282 درایه الحدیث 1393/04/03
    یک. در ارتباط با پرسش اول باید گفت؛ احمد بن جعفر طوسی از حکیمه دختر امام جواد(ع) نقل می‌کند که امام حسن عسکری(ع) فرمود: ما اوصیاء در شکم حمل نمی‌شویم، بلکه در پهلو حمل می‌شویم و از رحم خارج نمی‌شویم، بلکه از ران خارج می‌شویم؛ زیرا ما نور ...
  • آیا امام علی(ع) با فرزندانشان امام حسن(ع) و امام حسین(ع) باجناق بودند؟! این ازدواج با رباب و خواهرانش بود و یا با لیلی و خواهرانش؟
    24882 تاريخ بزرگان 1398/10/11
     بر اساس برخی از گزارش‌های تاریخی، در زمان خلافت عمر بن خطاب(خلیفه دوم)، امام علی(ع) با «محیاه»، امام حسن(ع) با «سلمی» و امام حسین(ع) با «رباب»[1] که سه خواهر و همگی دختران فردی مسیحی و تازه مسلمان‌شده به نام امرء القیس
  • قیامت یعنی چه؟
    56953 معاد و قیامت 1386/11/04
    قیامت یعنی‌ برخاستن‌ انسان‌ از خاک‌ و حضور در عالم‌ پس‌ از مرگ‌. نام های قیامت عبارتند از: الواقعة، الراجفة، الطامة، الصاخة، الحاقة، یوم الفصل، یوم الندم، یوم النشور، یوم الحق، یوم المسألة، یوم الفراق، یوم الحساب، یوم الحکم، یوم العذاب، یوم المحاسبة و یوم التلاق و ...
  • منظور خداوند از محو باطل و اثبات حق به وسیله قدرت کلام چیست؟
    11275 تفسیر 1392/11/07
    خدای متعال در آیه 24 سوره شوری در ارتباط با قدرت کلامش می‌فرماید: «أَمْ یَقُولُونَ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللَّهُ یَخْتِمْ عَلى‏ قَلْبِک و یَمْحُ اللَّهُ الْباطِل وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِه...»؛ بلکه می‌گویند که بر خداوند دروغ بسته است! (چنین نیست، زیرا کار در دست خدا ...
  • زنی که رحِم ندارد، اگر خونی با صفات حیض ببیند، چه حکمی دارد؟
    18635 حیض و نفاس 1394/01/16
    در فرض سؤال، اگر آن خون، ناشی از جراحت نباشد، حکم حیض را دارد؛ البته برخی مراجع[1] آن را حیض ندانسته و برخی[2] نیز معتقدند: در این صورت، زن باید احتیاط نموده و محرمات حائض را ترک و واجبات مستحاضه ...
  • از چه تاریخی اسلام وارد خوزستان شد؟
    12344 تاريخ کلام 1388/11/17
    در تاریخ آمده است: چون هرمزان از جنگ قادسیه برگشت و در اهواز بر تخت پادشاهی نشست، اطراف اهواز شهرهایی؛ چون میشان، و شهرهاى ایله بود؛ مسلمانان به آن جا رسیده بودند؛ سپاه بصره با سپاه کوفه یکى شدند؛ سپاه مسلمانان به دو بخش تقسیم شدند و سلمى ...
  • سوره‌های مکّی و مدنی طی چند سال نازل شدند و موضوع آنها چه چیز بود؟
    41186 علوم قرآنی 1391/07/03
    در این‌که مکّى یا مدنى بودن سوره‌ها بر اساس چه معیاری است، میان مفسران چند نظر وجود دارد که دو مورد از آن ذکر می‌شود. 1. مشهور مفسّران و دانشمندان علوم قرآنی زمان نزول را معیار قرار داده‌اند، و گفته‌اند: آنچه پیش از هجرت پیامبر ...
  • آیا از طریق آزمایش DNA می توان زنا را اثبات کرد؟
    53459 Laws and Jurisprudence 1390/11/24
    پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: ج۱) این گونه آزمایشها برای اثبات زنا حجت نیست. [1] ج۲) به طور کلی به آزمایش مذکور و اقرار زن، زنای مرد ثابت نمی شود.[2]

پربازدیدترین ها