جستجوی پیشرفته
بازدید
28287
آخرین بروزرسانی: 1395/09/13
خلاصه پرسش
معنای عبارات «تغییر و تغیّر» و «تعیین و تعیّن» که در منابع اسلامی از آنها استفاده می‌شود چیست؟
پرسش
معنای «تعیین و تعیّن» و «تغییر و تغیّر» چیست؟ تفاوت و شباهت‌های «تعیین» با «تعیّن» و «تغییر» با «تعیّن» دارد؟ چیست؟
پاسخ اجمالی
الف. معنای تغییر و تغیّر در لغت و اصطلاح
«تغییر» و «تغیّر» از ماده «غیر»؛ به معناى «تغییر صورت چیزى بدون تغییر ذات آن»، «تبدیل به غیر»،[1] «تحوّل و دگرگون شدن چیزی»،[2] است.
این دو کلمه؛ در اصطلاح فقهی، فلسفی و عرفانی به کار رفته است:
1. در اصطلاح فلسفی و عرفانی؛ یعنی چیزی به حالتی دربیاید که قبلاً نبوده است.[3] مفهومى است که براى انتزاع آن باید دو چیز یا دو حالت یا دو جزء یک چیز را در نظر گرفت که یکى زایل شود و دیگرى جایگزین آن گردد و حتى می‌توان معدوم شدن چیزى را تغیّر نامید از آن جهت که وجود آن تبدیل به غیر وجود (یعنى عدم) می‌شود، گویا این‌که عدم واقعیتى ندارد. حدوث را نیز می‌توان تغیّر نامید از آن جهت که عدم سابق تبدیل به وجود می‌گردد.[4]
2. در اصطلاح فقهی؛ یعنی استحاله شدن، تبدیل شدن به چیز دیگری غیر از آن چیز اول که مربوط به جسم می‌باشد.[5]
3. در اصطلاح عرفانی؛ تغییر و تغیّر راجع به دگرگونی حالات روحی و نفسانی می‌باشد و کاری به دگرگونی جسمی ندارد.
شباهت‌های تغییر و تغیّر از لحاظ ثمره و نتیجه مثل هم هستند. مثلاً هر دو از لحاظ جسمی یا روحی دگرگون شده‌اند.
تفاوت آنها در کیفیت تغییر و دگرگونی است. در تغییر، از اول قصد دگرگون شدن هست ولی در تغیّر این‌طور نیست.
ب. «تعیین» و «تعیّن» در لغت و اصطلاح
تعیین و تعیّن در لغت؛ به معنای اختصاص دادن و لازم شدن چیزی بر چیز دیگر است،[6] اما در اصطلاح علمی:
1. اصطلاح تعیین و تعیّن در اصول فقه در بحث اقسام وضع کاربرد دارند؛ مثلاً وضع تعیّنی به این معنا است که زیاد به‌کاربردن لفظ در یک معنا به حدى رسیده است‌ که خودبخود تعیّن پیدا کرده و مختص به این معنا شده به‌طورى که هرگاه ‌انسان آن‌را می‌شنود ذهنش به همین معناى جدید منتقل می‌شود.[7] اما تعیین، حالت خودبخودی نداشته و نیاز به وضع دارد.
2. در فلسفه و کلام و عرفان؛ به معنای امری است که یک شیء با آن منفرد می‌گردد و از بقیه چیز‌ها امتیاز پیدا می‌کند، به‌طوری که دیگر اشیا در آن هیچ‌گونه اشتراکی ندارند.[8]
ناگفته نماند که؛ در متون عرفانی، تعیّن بیشتر به معنای تمیّز ذات حق تعالی در هر مرتبه از مراتب ظهور است.[9]
ثمره عملی و نتیجه کار دو لفظ تعیین و تعیّن یکی است، و برای حکم کردن درباره آنها فرقی بین آنها نیست. اما تفاوت آنها در چگونگی مشخص شدن چیزی برای چیزی است.
 
 

[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‏، ص 619، بیروت،  دار القلم‏، چاپ اول، 1412ق.
[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏5، ص 40، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[3]. جرجانى، سید شریف على بن محمد، کتاب التعریفات، ص 28، تهران، ناصر خسرو، چاپ چهارم، 1370ش.
[4]. مصباح، محمدتقی، آموزش فلسفه،  ج 2، ص 226، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، 1366ش.
[5]. ر. ک: جمعی از پژوهشگران زیر نظر هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج 2، ص 550 – 552، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ اول، 1426ق.
[6]. لسان العرب، ج ‏13، ص 309؛ جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج ‏6، ص 2171، بیروت، دار العلم للملایین‏، چاپ اول‏، 1376ق.
[7]. ر. ک: محمدى، على، شرح اصول استنباط، ج 1، ص 34 - 33، قم، دارالفکر، چاپ سوم؛ «اقسام وضع در اصول فقه»، سؤال 64515.
[8]. فارابی، محمد بن محمد، التعلیقات، ج 1، ص 143، تهران، چاپ جعفر آل یاسین، 1371ش؛ کتاب التعریفات، ص 28؛ حلّی، حسن بن یوسف، ایضاح المقاصد من حکمة عین القواعد، ج 1، ص 48، تهران، چاپ علینقی منزوی، 1337ش؛ زنوزی، عبداللّه بن بیرمقلی،  لمعات الهیّه، ج 1، ص 76، تهران، چاپ جلال الدین آشتیانی، 1355ش.  
[9]. خوارزمی، حسین بن حسن، شرح فصوص الحکم، ج 1، ص 25، تهران، چاپ نجیب مایل هروی، 1364ش؛ جامی، عبدالرحمان بن احمد، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، ج 1، ص 34، تهران، چاپ ویلیام چیتیک، 1370ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود