جستجوی پیشرفته
بازدید
36158
آخرین بروزرسانی: 1387/09/23
خلاصه پرسش
چرا رسول خدا جوانی به نام اسامه را به فرماندهی سپاه اسلام برگزید؟ چرا در اثر مخالفت برخی، فرمانده را تغییر نداد؟
پرسش
چرا رسول خدا جوانی به نام اسامه را به فرماندهی سپاه اسلام برگزید؟ چرا در اثر مخالفت برخی، فرمانده را تغییر نداد؟
پاسخ اجمالی

مخالفت برخی، با فرماندهی اسامه، بهانه جویی بود؛ زیرا نمی­خواستند در آن شرایط مدینه را ترک کنند. هر کسی غیر از اسامه هم انتخاب می شد، باز مخالفت می کردند. امام علی (ع) هم به این سمت انتخاب نشد؛ زیرا پیامبر اکرم در نظر داشت که حضرت علی(ع) بدون حضور برخی در مدینه بماند و خلافت را بر عهده بگیرد.

برای انتخاب اسامه به عنوان فرمانده احتمالات زیر قابل طرح است:

1. لیاقت و شایستگی اسامه برای فرماندهی لشکر (با توجه به فرمایش پیامبر)

2. هر کسی غیر از او را به فرماندهی بر گزیده می شد، این احتمال وجود داشت که پس از پیامبر (ص) با حمایت قبیله اش ادعای خلافت نماید و اسامه چون برده زاده بود، از پشتوانه قبیله ای برخوردار نبود.

3. اگر رهبری سپاه به دیگرانی واگذار می شد که ادعاهایی داشتند، چه بسا از این که یک سپاه نظامی در اختیار آنان بود سوء استفاده می کردند، و بدیهی است که در صورت فرماندهی آنان، تخلف از فرمان پیامبر و حرکت ندادن سپاه، آسان تر بود.

4. رسول اکرم می خواست به مردم بفهماند، مقام و موقعیت های اجتماعی، جز لیاقت و کاردانی چیز دیگری نمی خواهد و هیچ گاه در گرو سن و سال نیست.

5. با این اقدام رسول اکرم(ص)، برخی از صحابه آزمایش شدند و چهره واقعی برخی از مدعیان اسلام و میزان پایبندی آنها به پیروی از فرامین رسول خدا برای همگان روشن شد.

پاسخ تفصیلی

اسامه فرزند زید بن حارثه است. زید در زمان جاهلیت اسیر شد.حکیم بن حزام او را در بازار عکاظ خرید و به حضرت خدیجه (س) هدیه کرد. خدیجه نیز او را به رسول خدا (ص) بخشید. از این رو زید بن حارثه در نزد پیامبر اکرم تربیت شد و علاقه و وابستگی شدیدی نسبت به رسول خدا (ص) پیدا کرد. رسول خدا نیز او را به فرزند خوانده گی خود انتخاب نمود و او در کنار پیامبر بود تا اینکه در جنگ موته شهید شد.[1]

پیامبر اکرم (ص) پس از بازگشت از حجة الوداع سپاهی از انصار و مهاجر که در آن افراد سرشناسی؛ مانند ابوبکر و عمر و ابو عبیده و سعد وقاص شرکت داشتند، ترتیب داد و با دست خود پرچمی برای اسامه بست و به او دستور داد: «به نام خدا و در راه خدا نبرد کن».[2]

فردای آن روز پیامبر خدا در بستر بیماری افتاد. در اثناء بیماری آگاه شد که در حرکت سپاه از لشکرگاه با کارشکنی­هایی مواجه شده است. از این جریان سخت ناراحت شد. در حالی که حوله­ای بر دوش انداخته و دستمالی بر سر بسته بود، بالای منبر رفت و فرمود: «ای مردم من از تآخیر حرکت سپاه ناراحت هستم. گویا فرماندهی اسامه بر گروهی از شماها گران آمده و زبان به انتقاد گشوده­اید؛ ولی سرپیچی شما تازگی ندارد. پیش از این، از فرماندهی پدر او نیز انتقاد می کردید. به خدا سوگند هم پدر او شایسته این منصب بود و هم فرزندش لایق این منصب است...»[3]

پس هرگز اسامه، جوان ناپخته ای نبود که در کلام پرسشگر محترم آمده است، بلکه با توجه به این کلام پیامبر(ص)، او شخص لایق و شایسته ای برای فرماندهی سپاه بوده است و این نافرمانی نیز فقط بهانه جویی بیش نبوده است، لذا رسول خدا به کسانی از بزرگان صحابه که به عیادت وی می آمدند مرتب سفارش می کرد و می فرمود: سپاه اسامه را حرکت دهید و به کسانی که می خواستند از سپاه او جدا شوند، لعنت می فرستاد.[4]

وقتی حال پیامبر وخیم­تر شد بعضی که به دنبال بهانه بودند و شانزده روز، حرکت سپاه را به عقب انداخته بودند بار دیگر وضع وخیم رسول خدا را بهانه قرار دادند و به مدینه باز گشتند. اگر این افراد نگران پیامبر اکرم بودند و به دنبال هواهای نفسانی و پست و مقام نبودند؛ چرا پس از رحلت پیامبر اکرم، در مراسم کفن و دفن وی شرکت نکردند؟!

هر کسی غیر از اسامه هم به فرماندهی انتخاب شده بود، باز بهانه می­آوردند و مدینه را ترک نمی­کردند؛ تا مسیر حوادث را طبق امیال و خواسته­های خود هدایت کنند و سرنوشت خلافت پس از پیامبراکرم (ص) را تعیین کنند. چون هدف متخلفان این بود که مدینه را در این اوضاع ترک نکنند، پس به هیچ وجه حاضر نمی شدند به لشکر اسلام بپیوندند و به جهاد بروند.

دلایل انتخاب و عدم تعویض اسامه:

1. لیاقت و شایستگی اسامه برای فرماندهی لشکر (با توجه به فرمایش پیامبر)

2. رسول اکرم در انتخاب اسامه - که حدوداً بیست ساله بود - به فرماندهی سپاه اسلام، دور اندیشی و تدبیر نمود؛ زیرا هر کسی غیر از او را به فرماندهی بر می­گزید، پس از پیامبر (ص) احتمال ادعای خلافت از طرف او می رفت، ولی چون اسامه به علت برده زاده بودن، پشتوانه قبیله ای نداشت از این رو این احتمال، درباره او بعید بود. اگر هم ادعا می کرد کسی نبود تا از او حمایت نمایند. و از سوی دیگر او فرزند زید بود و تخلف او از سفارش های رسول اکرم  بعید بود. حضرت علی (ع) هم به امیری سپاه منصوب نشد؛ زیرا او باید در مدینه می­ماند و خلافت را بر عهده می گرفت.

3. اگر رهبری سپاه به دیگرانی واگذار می شد که ادعاهایی داشتند، چه بسا از این که یک سپاه نظامی در اختیار آنان بود سوء استفاده می کردند، و بدیهی است که در صورت فرماندهی آنان،تخلف از فرمان پیامبر و حرکت ندادن سپاه، آسان تر بود.

4. رسول اکرم می خواست به مردم بفهماند، مقام و موقعیت های اجتماعی، جز لیاقت و کاردانی چیز دیگری نمی خواهد و هیچ گاه در گرو سن و سال نیست.

پس این کار پیامبر بهترین روش برای دور کردن مخالفان حضرت علی (ع) از طرفی و نسپردن قدرت (در سپاه و در مدینه) به آنان از طرف دیگر بود.

اما بالاخره عده ای که به مسائل دیگری می اندیشیدند، از فرمان پیامبر سر باز زدند.

5.حکمت دیگر این که، با این اقدام رسول اکرم(ص)، برخی از صحابه آزمایش شدند و چهره واقعی برخی از مدعیان اسلام و میزان پایبندی آنها به پیروی از فرامین رسول خدا برای همگان روشن شد.

مسلمانان بنابر تصریح قرآن وظیفه دارند از رسول خدا پیروی کنند نه آن که پیامبر خدا از مردم تبعیت کند. خداوند می­فرماید: « شما آن چه رسول خدا دستور می دهد بگیرید و هر آن چه نهی کند واگذارید و از خدا بترسید که عقاب خدا بسیار سخت است».[5]  همه سخنان و رفتار پیامبر اکرم برای همگان حجت است و پیامبر نمی تواند و روا هم نیست که در مقابل خواسته­های غیر منطقی دیگران تسلیم گردد.



[1]. نک: قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، ج1، ص166، چاپ چهارم، نسیم حیات، قم، 1386 ه.ق.

[2]. ابن بی الحدید معتزلی، عبد الحمید، شرح نهج البلاغه، ج1، ص159، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم، 1404 ه.ق.

[3]. طبرسی، احمد بن علی، احتجاج، ج1،ص71، نشر مرتضی، مشهد، 1403ه.ق.

[4]. تمیمی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج1، ص 40، دار المعارف، مصر، 1385 ه.ق.

[5]. حشر، 7.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود