جستجوی پیشرفته
بازدید
27067
آخرین بروزرسانی: 1398/11/30
خلاصه پرسش
اصطلاح فقهی «الاعلم فالاعلم» به چه معنا است؟
پرسش
الاعلم فالاعلم یعنی چه؟
پاسخ اجمالی

«الأعلم فالأعلم»، اصطلاح فقهی است که در بحث شرایط مرجع تقلید مطرح می‌شود و به معنای "داناتر و داناتر بعدی" است.[1]

می‌دانیم که یکی از شرایط مرجع تقلید اعلمیت است؛ یعنی باید از سایر مجتهدین عالم‌تر باشد. (از چنین مجتهدی باید تقلید کرد)، حال اگر این مجتهد اعلم در مسئله‌ای فتوا نداشت، مقلدین او می‌توانند به فتوای مجتهد دیگری که در درجۀ علمی بعد از او قرار دارد، رجوع کنند و اگر این مجتهد هم در آن مسئله فتوا نداشت می‌توانند به فتوای مجتهد دیگری که در درجۀ علمی پایین‌تر از دومی است رجوع کنند و در صورت نیاز می‌توانند این برنامه را ادامه دهند و به مجتهد چهارم و... رجوع کنند.

این درجات علمی مجتهدین (از بالاترین درجه به درجات پایین‌تر) را اصطلاحاً اعلم فالاعلم می‌گویند.

پس اعلم، یعنی مجتهدی که در بالاترین درجۀ علمی قرار دارد فالاعلم، یعنی مجتهدی که یک درجه از او پایین‌تر است و همین‌طور ... .

این جواب مختصر و مکفی است. اما در این مسئله جواب علمی و دقیق‌تری است که برخی از فقها به آن اشاره کرده‌اند. ما در این‌جا یک نمونه از آن‌را نقل می‌کنیم:

منظور از اعلم آن فقیهی است که به قواعد و مدارک مسئله آشناتر و به اخبار و نظائر مطلع‌تر و نسبت به فهم اخبار نسبت به سایر فقها بهتر باشد. سرانجام این‌که از جهت استنباط احکام بهترین باشد.

مرجع تشخیص اعلم، اهل خبره و استنباط در این مسئله هستند. ظاهر این سخن این است که ملاک در اعلمیت این است که در استنباط احکام بهترین باشد. منظور از بهترین بودن این است که در تشخیص وظیفه در مسائل شرعی بهترین باشد، نه در نزدیکی فتاوا به واقعیت و حقیقت؛ چراکه این‌را نمی‌شود ملاک اعلمیت دانست؛ زیرا اقربیت به واقع و حقیقت، با جانب احتیاط احراز می‌شود و گرفتن جانب احتیاط، در پیش عقلا نه نشان خبرویت و نه نشان علمیت است.

پس اجتهاد چیزی جز تخصص در تشخیص وظیفه در تمام مسائل نیست. و اعلم کسی است که دارای این ملکه به نحو کمال و تمام باشد.

آنچه از ظاهر این کلام استفاده می‌شود این است که بهترین بودن در استنباط، متوقف بر این است که سه صفت در مجتهد باشد:

  1. این‌که مجتهد نسبت به قواعد و مدارک مسئله شناختش از همه بیشتر باشد.
  2. اطلاعاتش نسبت به اخبار و نظائر مسئله از همه بیشتر باشد.
  3. در فهم اخبار بهترین باشد.[2]

[1]. «راه تشخیص مرجع اعلم»، 1525؛ «راه های شناخت مرجع تقلید اعلم»، 4533؛ «انتخاب مرجع تقلید اعلم»، 4520؛ «مجتهد اعلم و چگونگی عدول از غیر اعلم»، 2077.

.[2] صدر، سید رضا، الاجتهاد و التقلید، ص 260 – 261.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود