جستجوی پیشرفته
بازدید
6704
آخرین بروزرسانی: 1395/11/26
خلاصه پرسش
آیا امام علی(ع) توصیه فرموده که دیگران را مجبور نکنیم که به پرسش‌هایمان پاسخ دهند؟!
پرسش
متن دقیق یک سخن از امام علی(ع) را می‌خواستم در مورد این‌که از کسی که برای گفتن چیزی اکراه دارد سؤال نپرسید؛ یعنی مجبورش نکنید که جواب بدهد.
پاسخ اجمالی
آنچه در پرسش آمده؛ شاید ناظر به روایت زیر باشد:
«وَ قَالَ ع‏ لِسَائِلٍ سَأَلَهُ عَنْ مُعْضِلَةٍ [مَسْأَلَةٍ] سَلْ‏ تَفَقُّهاً وَ لَا تَسْأَلْ تَعَنُّتاً فَإِنَّ الْجَاهِلَ الْمُتَعَلِّمَ شَبِیهٌ بِالْعَالِمِ وَ إِنَّ الْعَالِمَ الْمُتَعَسِّفَ [الْمُتَعَنِّتَ‏] شَبِیهٌ بِالْجَاهِلِ الْمُتَعَنِّت»‏.[1]
امام علی(ع) به کسى که پرسش دشواری را از حضرتشان پرسیده بود، توصیه فرمود: «همواره براى کسب آگاهى پرسش کن، نه براى ایجاد زحمت و اذیت؛ زیرا نادانی که در مسیر فراگیرى دانش گام برمی‌دارد شبیه به یک دانشمند است، اما آن‌که موضوعی را می‌داند ولی برای به تنگناقرار دادن دیگران پرسش‌هایی را مطرح می‌سازد، با فرد نادانی که چنین رفتاری را دارد تفاوتی نمی‌کند».
امام(ع) در این گفتار حکیمانه، روش صحیح پرسش‌گری را بیان کرده و فرق میان جست‌وجوگران حق‌طلب را با پرسش‌کنندگان بهانه‌جو بیان می‌دارد.[2]
آن‌گاه حضرت در ادامه؛ دلیلى براى این سخن بیان می‌کند که خود درس بزرگى است، و اشاره می‌کند که براى رسیدن به مطلوب و حل مشکلات، نخست انسان باید روح حقیقت‌جویى و حق‌طلبى را در خود زنده کند. در غیر این صورت راه به جایى نخواهد برد. افرادى که درباره بعضى از مسائل‏ موضع‌گیرى خاصی داشته ‌و سپس به سراغ دانشمندی رفته و از او سؤال می‌کنند، مشخص است هر آنچه را برخلاف میل آنها باشد نخواهند پذیرفت و در آن تردید خواهند کرد. به عکس، آن‌که تنها براى حل مشکلات و نادانسته‌های خود به سراغ دانشمندی می‌رود تا پرده‌هاى جهل و نادانى را کنار زده و به حقیقت امر آگاه شود، رویکرد چنین فردی، مانند رویکرد دانشمندان است، برخلاف آن فرد آگاه اما بهانه‌جو که چون افراد نادان، هرگز حرف حقی را که برخلاف تمایلات او است نمی‌پذیرد.
نکته دیگری که این روایت بیانگر آن است؛ وظیفه شاگرد در برابر استاد است؛ یکی از این وظایف آن است که شاگرد برای اذیت و آزار معلم و یا به زحمت انداختن او سؤال نپرسد.[3]
 

[1]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 531، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق. بخش اول روایت در منابع حدیثی دیگر هم وجود دارد: «یَا وَیْلَکَ سَلْ‏ تَفَقُّهاً وَ لَا تَسْأَلْ تَعَنُّتاً یَا وَیْلَکَ سَلْ عَمَّا یَعْنِیکَ»؛ ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات، ج ‏1، ص 179، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق. با کمی تفاوت در: صدوق، محمد بن علی، الخصال، ج ‏1، ص 209، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[2]. مکارم شیرازى،‏ ناصر، پیام امام امیر المؤمنین(ع)، ج ‏14، ص 595، تهران، دار الکتب الاسلامیه‏، چاپ اول‏، 1386ش.
[3]. برای آگاهی از شرح مفصل این حدیث ر. ک: جعفری، محمد تقی، ترجمه ‏و تفسیر نهج ‏البلاغه، ج 18، ص 222 – 225، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم، 1376ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • قاعده فلسفی «من فقد حسا فقد علما»، به چه معنا است؟
    2572 بیشتر بدانید 1401/02/06
    قاعده فلسفی «من فقد حسا فقد علما»، یعنی کسی که برخی حواس را نداشته باشد، برخی از علوم و دانش‌ها را هم نخواهد داشت. بر اساس این قاعده، منشأ اصلی تمام ادراکات حصولی و علوم ظاهری انسان، حواس ظاهری است که در انسان و اکثر ...
  • در قرآن کریم مسلمان به چه معنا است؟
    75660 اسلام و ایمان 1385/12/20
    در اصطلاح قرآن، مسلمان به معنای تسلیم مطلق در برابر فرمان خدا و توحید کامل و خالص از هرگونه شرک و دوگانه‌پرستی است؛ و به همین جهت است که قرآن کریم حضرت ابراهیم(ع) را مسلمان معرفی می‌کند.از آن‌جا که دین در پیش‌گاه خدای متعال، اسلام است: ...
  • از نظر عاطفى؛ کشته شدن بچه توسط حضرت خضر(ع) چه توجیهى دارد؟!
    23480 تفسیر 1386/01/21
    از مجموع آیات و روایات استفاده می‌شود که کشته شدن جوان به دست حضرت خضر(ع)، حادثه‌اى اتفاقى و یا از روی میل نفسانى و یا غضب نبود؛ چرا که قرآن کریم، از خضر(ع) به عنوان بنده‌اى از بندگان خود که مشمول رحمت و علم خاص الهى بود، نام ...
  • آیه «اولی الامر» در شأن چه کسانی نازل شده است؟
    65149 قرآن و امامت 1388/04/23
    همه مفسران شیعه در این زمینه اتفاق نظر دارند که منظور از" اولی الامر"، امامان معصوم هستند که رهبرى مادى و معنوى جامعه اسلامى، در تمام شئون زندگى از طرف خداوند و پیامبر (ص) به آنها سپرده شده است، و غیر آنها را شامل نمى‏شود. البته کسانى که ...
  • آیا در روایات، زن کوچه‌نشین عروس شیطان معرفی شده است؟
    6339 حدیث 1400/06/31
    اساسا ولگردی و پرسه‌زدن در کوچه و خیابان نه برای مردان و نه برای زنان، ویژگی مناسبی نیست،[1] و اگرچه توصیه شده است که زنان بدون ضرورت از خانه خارج نشوند؛ زیرا در موارد بسیاری، گرفتار فریب‌های شیطانی می‌شوند؛ اما عبارت «زن کوچه‌نشین عروس ...
  • آیا در میان یاران ائمه(ع)، افرادی از نژاد کُرد نیز مشاهده می‌شود؟
    3291 اهل بیت و یاران 1400/01/25
    در پاسخ به این پرسش ابتدا باید به دو مقدمه توجه داشت:ارزش و کرامت انسان به نژاد، نسب، قوم، قبیله و... بستگی ندارد، چنان‌که خدای متعال فرمود: «إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ‏»؛
  • آیا از میان اقوام اروپایی و هندی و...(غیر از اقوام سامی) پیامبرانی از طرف خدا مبعوث شده‌اند؟
    27221 پیامبران و امامان 1385/11/04
    انسان موجودی است مکلف، و لازمه‌ی تکلیف این است که از طرف خداوند پیامبرانی برای ابلاغ وظایف و دستورات دینی به سوی وی فرستاده شده باشند، و گرنه تکلیف معنا ندارد.قرآن کریم در آیات مختلفی می‌فرماید هر جا که مردمی زندگی می‌کردند، از سوی خداوند پیامبرانی ...
  • آیا قرائت زیبا و جذاب، بر زیبایی قرآن می‌افزاید؟
    5914 علوم قرآنی 1394/02/16
    قرآن گرچه به خودی خود زیباست اما اگر با صدای نیک و یا از زبان انسانی نیک تلاوت ‌شود، زیباتر خواهد شد. در همین راستا، امام صادق(ع) از پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره قرآن چنین نقل می‌فرمایند: «هر چیزی زینتی دارد و زینت قرآن، صدای زیبا است».
  • آیا پیامبر گرامی اسلام (ص) به شهادت رسیدند؟
    71590 بیماری، رحلت و وفات 1390/11/03
    دلایل بسیاری از کتب روایی و تاریخی؛ چه از شیعه و چه از اهل سنت وجود دارد که شهادت ناشی از مسمومیت پیامبر اکرم (ص) را تأیید می نماید، اما به این نکته نیز باید توجه داشت که اگر شهادت را همانند آنچه ...
  • دعایی که برای دخترانی که وقت ازدواج آنان فرا رسیده و همسر دلخواه شان پیدا نشده کدام است؟
    104662 دستور العمل ها 1390/08/19
    کاربر محترم؛ دعای مورد نظر شما در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آمده است که چنین است: شیخ و سید از مفضل بن عمر روایت کرده‏اند که: گفت دیدم روزى حضرت امام جعفر صادق (ع)را که نماز ...

پربازدیدترین ها