جستجوی پیشرفته
بازدید
5795
آخرین بروزرسانی: 1401/02/06
خلاصه پرسش
با توجه به احتمال شکست سپاه اسلام در جنگ‌ها؛ چرا رسول خدا(ص) همسرانش و نیز برخی از دیگر بانوان را به همراه خود می‌برد؟ با آن‌که احتمال اسیر شدنشان نیز وجود داشت؟!
پرسش
به چه دلیل پیامبر(ص) همسرانش را همراه خود به جنگ می‌برد؟
پاسخ اجمالی

بر اساس آموزه‌های دینی شرکت در جنگ و جهاد بر زنان واجب نیست؛ اما در برخی موارد حضور آنان در جهاد ضرورت پیدا می‌کرد؛ مانند جایی که اساس اسلام و مسلمانان مورد حمله‌ی دشمن قرار می‌گرفت.

بر این اساس در صدر اسلام در مواردی که حضور زنان منع شرعی و عقلی نداشت، آنان همراه مردان در میدان نبرد و یا پشت خط مقدم حضور پیدا می‌کردند. و این امر نشان از توجه حکومت نبوی به حضور و همراهی زنان در مسائل نظامی و توان‌مندی‌های آنان در این زمینه داشت.

زنان حاضر در جنگ‌ها

در آغاز اسلام، زنان در پشت خط مقدم و برای کمک به نیروهایی که به صورت مستقیم درگیر نبرد بودند، در جنگ شرکت می‌کردند، و پیامبر اسلام(ص) مخالفتی با آن نداشت. در این زمینه می‌توان از بانوانی؛ مانند نسیبه،[1] ام ایمن،[2] حضرت فاطمه(س) در جنگ خندق،[3] لیلی غفاری،[4] ام عطیه انصاری،[5] رفیده انصاری،[6] کعیبه بنت سعد،[7] حمنة بنت جحش‏،[8] ام‌سلیم بنت ملحان‏،[9] و ... نام برد.

در میان جنگ‌های زمان پیامبر(ص)، زنان در جنگ خیبر بیشترین مشارکت را داشتند که حدود بیست تن از آنان در این نبرد حضور داشتند.[10]

هدف حضور زنان در جهاد

در هنگامه‌ی جهاد، زنان در زمینه‌های مختلف نقش‌آفرینی می‌کردند؛ مانند: آماده نمودن غذا،[11] آب‌رسانی به رزمندگان اسلام،[12] مداوای مجروحان،[13] رساندن مهمات،[14] و انتقال شهدا و مجروحان به مدینه.[15]

حضور زنان در سپاه مشرکان

در سپاه مشرکان نیز برخی از زنان حضور داشتند؛ هند دختر عتبه که همسر ابوسفیان بود، در جنگ أحد حضور داشت و مشرکان را به کشتن مسلمانان تشویق می‌کرد.[16] مهم‌ترین کار وی دستور دادن به وحشی برای کشتن حمزه سیدالشهداء،[17] و اقدام به مُثله کردن شهدای جنگ احد به خصوص جناب حمزه و خوردن جگر او است[18] که این اقدام ننگ‌آور بدان انجامید که او را «آکلة الاکباد» و یا جگرخوار[19] بخوانند.[20]

علاوه بر این، زنان قریش به سرکردگى هند در میان لشگریان مى‏گشتند، دف مى‏نواختند و مردان را برای نبرد تشویق مى‏نمودند، کینه و دشمنى پهلوانان را بر مى‏افروختند و مى‏گفتند: «اى گروه عبدالدار، اى نگهبانان نسل آینده! قاطعانه بجنگید».[21]

بر این اساس، اصل حضور زنان در جهاد با توجه به شرایط امری طبیعی بود.

حضور همسران پیامبر(ص) در جنگ‌ها

همان‌گونه که برخی بانوان مسلمان در نبردها شرکت می‌کردند، پیامبر اسلام(ص) نیز برای شرکت همسرانش در جنگ و مداوای مجروحان توسط آنها[22] و آب‌رسانی به رزمندگان[23] و ... قرعه می‌انداخت و یکی از آنان را به همراه خود می‌برد که به عنوان نمونه نام عائشه برای جنگ بنی‌مصطلق[24] و ام ‌سلمه برای جنگ مریسیع‏[25] از قرعه بیرون آمد.

اما این‌که چرا پیامبر اسلام(ص) قبول خطر نموده و همسرانشان را به همراه می‌بردند، شاید یکی از دلایلش آن باشد که حضرتشان به هدف الهی که در پی آن بودند، مطمئن بود و با به همراه‌آوردن آن بانوان به صورت نوبه‌بندی، این اطمینان را به مسلمانان نیز منتقل می‌کرد تا آنان به صورت غیر مستقیم، به این باور برسند که اگر آن‌جناب به هدفشان مطمئن نبود، همسرانش را به همراه نمی‌آورد.

 


[1]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ج 1، ص 325، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[2]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 8، ص 361، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[3]. علی بن موسی (امام هشتم)، صحیفة الإمام الرضا(ع)، محقق، مصحح، نجف، محمد مهدی،‏ ص 71، مشهد، کنگره جهانی امام رضا(ع)، چاپ اول، 1406ق.

[4]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق، البجاوی، علی محمد، ج‏4، ص 1910، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.

[5]. همان، ص 1947.

[6]. الاصابة، ج ‏8، ص 135- 136.

[7]. مقریزی، تقی الدین‏، امتاع الاسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، تحقیق، نمیسی، محمد عبد الحمید، ج 1، ص 248، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.

[8]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبد القادر، ج 8، ص 191، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.

[9]. همان، ص 312.

[10]. امتاع الاسماع، ج ‏1، ص 321.

[11]. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‏، المنتظم،‏ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، ج 4، ص 246، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.

[12]. الاصابة، ج ‏8، ص 361.

[13]. الاستیعاب، ج ‏4، ص 1910.

[14]. امتاع الاسماع، ج ‏1، ص 248.

[15]. الاصابة، ج ‏8، ص 133.

[16]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 6 ، ص 292، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

[17]. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 2، ص 187، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.

[18]. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 4، ص 203، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.

[19]. انساب الاشراف، ج 4، ص 287.

[20]. «فساد اخلاقی هند جگرخوار»، 82804؛ «چگونگی برخورد پیامبر (ص) با وحشی قاتل حمزه»، 23827؛ «سرنوشت وحشی»، 62292.

[21]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 4، ص 15 – 16، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[22]. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق، مارسدن جونس، ج 1، ص 249 - 250، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چاپ سوم، 1409ق.

[23]. امتاع الاسماع، ج ‏1، ص 153.

[24]. البدایة و النهایة، ج ‏4، ص 160.

[25]. المغازى، ج ‏2، ص 426.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    800314 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    765235 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    686893 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661818 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650340 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    604299 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580812 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    579012 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    565039 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • آیا گفتن اذان و اقامه در نماز واجب است، و آیا می‌توان با یک اذان و اقامه، چند نماز خواند؟
    560313 وضو، اذان و نماز 1388/11/13
    برخی از فقهای گذشته، مثل ابن عقیل و ابن جنید، اذان و اقامه را واجب می‌دانند.[1] اما اکثر مراجع معظم تقلید در احکام اذان و اقامه می‌فرمایند: برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیّه(نمازهای واجبی که در هر روز خوانده می‌شود) اذان و ...