جستجوی پیشرفته
بازدید
10968
آخرین بروزرسانی: 1393/08/03
خلاصه پرسش
آیا می توان از روش شناسی غربی برای شناخت اسلام استفاده کرد؟
پرسش
روش شناسی غربی در اسلام به ویژه در زمینه معرفت شناسی چگونه مورد استفاده قرار می گیرد؟ آیا این کار را می توان انجام داد؟ به عبارت دیگر در جستجوی معرفت شناسی اسلامی آیا می توانیم از روش شناسی غربی استفاده کنیم؟
پاسخ اجمالی

اسلام دین معرفت و شناخت حقایق است و نمی تواند نسبت به عقل گرایی و تجربه گرایی و هر روش علمی معمول دیگری برخوردی منفعل و متحجر داشته باشد. با این حال نشناختن جایگاه هر یک از این روش های فکری و علمی و سعی در بررسی اسلام از دیدگاههای متاثر از تمدن غربی و از دست دادن تمامی هویت توحیدی و دینی خود و تلاش برای غربی کردن حقایق ذاتی اسلام باعث خروج از جاده معرفت و حقیقت خواهد بود و خود همین امر یکی از عوامل نشناختن حقایق اسلام و دریافت پیام آن بوده است.

 

پاسخ تفصیلی

روش شناسی غربی مشخصه های خاص به خود را دارد که متاثر از دیدگاه های غربی در مورد انسان و جهان و غایت مطلوب آن بوده ولی کمکی به شناخت ماهیت حقیقی اسلام ننموده است.

 

چرا که هر حقیقتی در عالم روش بررسی خاص به خود را دارد و در غیر این صورت نتایجی حاصل می شود که متاثر از دیدگاههای خاص خود ناظر و محقق خواهد بود.

 

مثلا برای شناخت اعضای بدن انسان نمی توان با روش فلسفی به نتیجه مطلوبی رسید بلکه بدیهی است که بهترین روش همان روش مشاهده مستقیم و روش تجربی است. همچنانکه برای فهم حقایق درونی انسان مثل عشق و حس معنوی و ... استفاده از روش تجربی تحکم و استبداد رای در ماده گرایی خواهد بود. مقوله شناخت اسلام و دین و حقیقت راستین آن هم از این قاعده تبعیت می کند.

 

هرچند با هر روشی می توان نسبت به شناخت دین و خدا و قرآن و نبوت و معاد و عبادت و همه مقولات دینی تحقیق نمود و حتی می توان همه این امور را به آزمایشگاه تجربی برد ولی مهم این است که با این روش تا چه حدی می توان به پیام دین و اسلام و به حقایق آن نزدیک شد. به عنوان نمونه برای حصول درکی یقینی از تأثیری که ایمان به خدا در زندگیِ فرد مؤمن و متقی دارد، تنها روشی که می تواند بطور مستقیم راهگشا باشد همان تجربه عملی ایمان و تقوی خواهد بود و بدون آن از چنین حقیقتی نمی توان اطلاع یافت. همین نمونه ساده براین حقیقت کلی اشاره دارد که برای شناخت هر پدیده ای ناگزیر باید ذهن خود را خالی از پیش داوری و وابستگی به افکار یا روشهایی خاص نمود و باید بطور مستقیم با حقیقت خود آن امر مواجه شد و روش مناسب برای تحقیق در مورد آن را از محتوای خود این حقیقت استخراج نمود.

 

بنابراین برای شناخت اسلام هم باید با دیدگاهی خالی از انفعال و انواع غربزدگی و شرق زدگی و نگاه ابزاری و ... مواجه شد چرا که روش شناسی غربی در برخی جاها ممکن است از فهم اسلام و دین به نتیجه مطلوبی نرسیده و از شناخت و تبیین آن عاجز باشد.

 

منظور ما این نیست که در تمامی حوزه ها باید نسبت به روشهای به اصطلاح غربی با دیدگاهی انکاری برخورد نمود بلکه منظور این است که باید اسلام را با دیگاهی خالی از وابستگی به یک تمدن خاص بررسی کرد.

 

ما در این مقال در صدد نقد تمدن غربی و بررسی دیدگاه غربی نسبت به انسان و جهان و خدا نیستیم ولی آنچه مسلم است روش شناسی های غربی به شدت متأثر از دیدگاه غربی نسبت به حقایق عالم بوده و نمی توان نسبت به تمامی آن تعبد و وابستگی داشت و الا در شناخت دین و اسلام و معنویت، آزادی فکری لازم را نخواهیم داشت.

 

اصولا وابستگی چشم و گوش بسته نسبت به علوم غربی یکی از عوامل غربزدگی در کشور های اسلامی بوده است هرچند که عقب ماندگی خود مسلمین در معرفت حقایق اصیل دینی و اسلامی زمینه این انفعال را پیشاپیش فراهم می کند.

 

اسلام دین معرفت و شناخت حقایق است و خود مهد اندیشه و علم و دین و عرفان در جهان بوده است و نمی تواند نسبت به عقل گرایی و تجربه گرایی و هر روش علمی معمول دیگری برخوردی منفعل و متحجر داشته باشد. ولی نشناختن جایگاه هر یک از این روش های فکری و علمی و از دست دادن تمامی هویت توحیدی و دینی خود و تلاش برای غربی کردن حقایق ذاتی اسلام باعث خروج از جاده معرفت و حقیقت خواهد بود و خود همین امر یکی از عوامل نشناختن حقایق دینی و دریافت پیام بنیادی و اصیل آن بوده است.

 

و الا استفاده از روش های معمول غربی در امور عامه بشری ارتباطی به این بحث نداشته و اساساً این مسائل امور مستقل فکری هستند که ربطی به گرایش غربی یا شرقی و... ندارند بلکه منظور از غرب در دیدگاه منتقدانه جهت گیری خاصی است که به این مسائلِ علمی، روح واحدی داده و بر جهان فعلی سلطه دارد که یقیناً روحی توحیدی و الهی نبوده است.

 

بنابراین به سادگی می توان درک نمود که در مطالعه هر پدیده و نظریه و حقیقتی از جمله اسلام  باید به منابع اصیل پیدایش آن مراجعه نمود و نسبت به دریافت معارف آن ملتزم بود و وابستگی مطلق و مقلدانه و بدون تأمل به روشهای غربی که اکثراً متأثر از جهان بینی مادی است همان پدیده بی هویتی دینی و غربزدگی را در پی خواهد داشت.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود