جستجوی پیشرفته
بازدید
23424
آخرین بروزرسانی: 1393/08/01
خلاصه پرسش
آیا شیعه بر این باور است که کفر عمر بن خطاب مساوی با کفر ابلیس است؟
پرسش
به زعم شیعه، کفر عمر بن خطاب مساوی با کفر ابلیس بلکه شدیدتر است. شیعه می گوید: ابلیس از شدت عذاب که عمر به آن دچار می شود تعجب می کند و گفت: کیست که خداوند بر او عذاب مضاعف می کند، در حالی که من همه مخلوقات را منحرف کردم. (ر.ک: تفسیر العیاشی، ج 2، ص 240، ح 9، سوره ابراهیم).
پاسخ اجمالی

روایت ذکر شده، اولاً: از جهت سندی و متنی ضعیف است و جزو مرسلاتی است که حجت نیست؛ زیرا سند و واسطه بین عیاشی تا ابوبصیر معلوم نیست و اگر هم گفته شود برخی از مرسلات مورد قبول است، عیاشی از افرادی نیست که بدون سند، مرسلاتش حجت باشد.ثانیاً: در روایت، تصریحی به کفر عمر بن خطاب نشده است.

 

اما معتبر نبودن این روایت، دلیل بر این نیست که شیعیان همه کارهای خلیفه دوم را قبول دارند، بلکه او در موارد زیادی به دلایل قطعی از کتب شیعه و حتی اهل سنت، دچار خطا و اشتباه شده و عملکرد او با سفارشاتی که پیامبر اکرم (ص) در موارد مختلف، درباره حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) فرمودند، منافات داشته است.

 

در ضمن لازم به ذکر است صرف دیدن روایاتی در کتاب های حدبثی مذهبی دلیل بر اعتقاد و باور آن مذهب بر محتوای آن روایت نیست.

 

پاسخ تفصیلی

این روایت، به صورتی که در سؤال گفته شده،(غیر از تصریح به نام) نقل شده است. [1]

 

امّا روایتی که در تفسیر عیاشی، در این باره، آورده شده،باید از جهات سند، متن و دلالت بررسی شود تا روشن شود که آیا چنین چیزی جزو اعتقادات مسلّم و قطعی مذهب شیعه است یا خیر؟

 

سند روایت:

 

عیاشی،بدون هیچ واسطه ای این روایت را از «ابو بصیر» نقل کرده است و راویان بین ابو بصیر و عیاشی معلوم نیست؛ از این رو این روایت مرسله بوده و روایت مرسله در حق هرکسی حجت نیست، بلکه مشهور امامیه نسبت به مراسیل جماعتی از بزرگان که معمولاً جز از اشخاص ثقه، نقل حدیث نمی کرده اند، قایل به حجیت شده اند. [2] و عیاشی جزو آن افراد؛ یعنی مثل مرحوم کلینی و مرحوم شیخ طوسی نیست؛ مثلاً مرحوم کلینی، در جمع احادیث، بسیار دقت داشته و برای تألیف این کتاب، بیست سال رنج دیده و آن را از اصول قابل اعتماد گردآوری فرمود و برای شناساندن روات موثق، به جمع کتابی در رجال پرداخت؛ [3] اما درباره عیاشی چنین چیزی گفته نشده است.و دیگر این که در منابع رجالی و حدیثی شیعه از شخصیت هایی نام برده شده که «ابو بصیر» خوانده می‌شده‌اند؛ [4] مقصود از «ابو بصیر» معلوم نیست که چه کسی است؛ زیرا ابو بصیر کنیه ای مشترک بین چند نفر است که برخی توثیق نشده اند.

 

متن روایت:

 

از لحاظ متنی و عبارات، این روایت، مبهم و مغشوش است و نمی توان به آن بر آنچه در پرسش گفته شده، استناد کرد؛ برای همین مرحوم علامه مجلسی در صدد توجیه این روایت برآمده است. [5]

 

به علاوه، این روایت با اعتقادات مسلّم شیعیان سازگاری ندارد؛ و حدیثی را باید اعتماد کرد که شرایطی را داشته باشد؛ که برخی از آن شرایط عبارتند از:

 

1. مفاد و معنای حدیث، مخالف با عقل یا حس و مشاهده نباشد؛

 

2. مضمون حدیث، مخالف منقولات مسلم تاریخی نباشد؛

 

3. حدیث مشتمل بر اموری نباشد که خلاف سیره، رفتار و گفتار عقلا است؛

 

4. حدیث با قرآن کریم یا مفاد حدیث متواتر، مخالف نباشد.

 

5. موافق با سنت قطعیه باشد. [6]

 

و شرایط دیگری که در کتب علم حدیث آمده است.

 

این روایت را نمی توان دارای تمام شرایط ذکر شده دانست. .

 

نکته دیگر در مورد این روایت این است که، در این روایت تصریحی به کفر عمر بن خطاب نشده است.

 

اما معتبر نبودن این روایت، دلیل بر این نیست که شیعیان همه کارهای عمر بن خطاب را قبول دارند، بلکه ایشان، در موارد زیادی به دلایل قطعی از کتب شیعه و حتی اهل سنت، دچار خطا و اشتباه شده است [7] و همین موجب شده است تا عملکرد عمر بن خطاب نزد شیعیان، به دلایل قطعی، مورد قبول نبوده و با سفارشاتی که پیامبر اکرم (ص) در موارد مختلف؛ مثلاً درباره حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) فرمودند، منافات داشته است.

 

در ضمن لازم به ذکر است صرف دیدن روایاتی در کتاب های حدبثی مذهبی دلیل بر اعتقاد آن مذهب بر محتوای آن روایت نیست.

 

نمایه مرتبط: کفر و نفاق صحابه از نگاه شیعه، 2791 (سایت: 3500) .

 

 

[1]   . بحار الانوار، ج30، ص 232 و 233:« إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ یُؤْتَى بِإِبْلِیسَ فِی سَبْعِینَ غُلًّا وَ سَبْعِینَ کَبْلًا، فَیَنْظُرُ الْأَوَّلُ إِلَى زُفَرَ فِی عِشْرِینَ وَ مِائَةِ کَبْلٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَةِ غُلٍّ، فَیَنْظُرُ إِبْلِیسُ فَیَقُولُ: مَنْ هَذَا الَّذِی أَضْعَفَهُ اللَّهُ الْعَذَابَ وَ أَنَا أَغْوَیْتُ هَذَا الْخَلْقَ جَمِیعاً. فَیُقَالُ: هَذَا زُفَرُ.فَیَقُولُ: بِمَا جُدِرَ لَهُ هَذَا الْعَذَابُ؟!. فَیُقَالُ: بِبَغْیِهِ عَلَى عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلَامُ... ».

[2]   .ر.ک: سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، از ص 203 تا233، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1423 ه.ق؛ مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، ص 187 تا 191، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ شانزدهم، 1381 شمسی.

[3]   . علم الحدیث، ص 95.

[4]   . ابوبصیرعبدالله بن محمد اسدی کوفی (کشى، ابو عمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز،رجال الکشی، ص 174، محقق / مصحح: مصطفوی، حسن، مؤسسه نشر در دانشگاه مشهد)؛ ابوبصیر لیث بن بختری مرادی (شیخ طوسی، الفهرست، ص 130، المکتبة الرضویة، نجف عراق)؛ ابوبصیر یحیی بن ابی القاسم اسدی کوفی(جمعى از بزرگا ن، تأریخ الفقهاء و الرواة، حاشیة خلاصة الاقوال، ص 1084؛ سبحانی، جعفر،موسوعة طبقات الفقهاء، ج2، ص 632.)؛ ابو بصیر یوسف بن حارث (خویى، سید ابو القاسم موسوی، معجم رجال الحدیث، ج21، ص177و178).

[5]   . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج30، ص 234، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404 هـ ق.

[6]   . علم الحدیث، ص 146 - 149.

[7]   . اگر ملاحظه کنیم و نگوییم در برخی موارد حتماً گناه بوده است.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود