جستجوی پیشرفته
بازدید
20794
آخرین بروزرسانی: 1397/09/24
خلاصه پرسش
زندگی‌نامه حلیمه سعدیه را بیان کنید؟ آیا حلیمه مشرک نبود، پس چگونه دایه پیامبر(ص) شد و گوشت و پوست حضرتشان با شیر او شکل گرفت؟
پرسش
مگر حلیمه سعدیه، زنی کافر نبوده. پس چطور می‌شود که پیامبر اسلام(ص) که از نجاست به دور هستند و پاک هستند با شیر او گوشت و پوستشان تشکیل شود؟
پاسخ اجمالی
حلیمه دختر «ابى ذویب عبد الله بن حارث بن شجنه»،[1] از قبیله «بنى سعد بن بکر»،[2] و شوهرش «حارث بن عبد العزى بن رفاعه بود».[3] ، خواهران رضاعی ایشان انیسه و حذافه (شیماء[4]) نام داشتند، و برادر رضاعی ایشان که با حضرتشان هم‌شیر بود، «عبد الله» نام داشت.[5]
چگونگی پذیرش سرپرستی پیامبر(ص)
بر اساس یک گزارش، در سالى که منطقه حدیبیه دچار قحطى و خشک‌سالى شده بود، حلیمه به همراه شوهر خود به مکه رفتند، تا کودکى از قریش (که قبیله نسبتاً ثروتمندی به شمار می‌آمد) را براى شیر دادن و بزرگ کردن بیاورند.[6] آنها نزد عبدالمطلب رفتند که نوه‌اش پستان هیچ‌یک از زنان شیرده را نمی‌گرفت. آن نوزاد با آمدن حلیمه پستانش را گرفت و مکید. عبدالمطلب از حلیمه پرسید که نام او و نام قبیله‌اش چیست؟ گفت: حلیمه از قبیله بنی سعد هستم. عبدالمطلب با شنیدن نام او  قبیله‌اش بسیار خرسند شد (و آن‌را به فال نیک گرفت) و گفت: دو خصلت پسندیده داری، یکی سعادت و خوشبختی و دیگری حلم و بردباری! آن‌گاه نوزاد را به او داد.[7]
بر اساس گزارش دیگر، از آن‌رو که آنان به دلیل فقرشان به دنبال کسب درآمد حاصل از شیردهی نیز بودند؛ لذا ابتدا به سراغ پیامبر(ص) که یتیم بود، نرفتند؛ اما از آن‌جا که حلیمه، کودک دیگرى غیر از پیامبر(ص) را نیافته بود، به همسرش پیشنهاد داد تا پیامبر(ص) را قبول کنند. و به محض این‌که او را تحویل گرفتند، خیرات و برکات به آنها روی آورد و متوجه فرخنده بودن نوزاد شدند.[8] حلیمه پیامبر(ص) را در منطقه حدیبیه و اطراف آن و همچنین در مدینه پرورش داد.[9]
احترام پیامبر(ص) به حلیمه
بعد از آن‌که پیامبر اسلام(ص) با خدیجه ازدواج کرد، حلیمه خدمت حضرتشان رسید. پیامبر(ص) او را در خانه‌اش سکنا داده و ایشان را مورد احترام قرار داد. حلیمه از خشک‌سالی و نابودی چارپایان در منطقه‌شان خبر داد. پیامبر(ص) با همسرش خدیجه (که بانویی متمول بود) در این زمینه گفت‌وگو کرد و خدیجه نیز چهل گوسفند و یک شتر برای آن‌که هودجی بر روی او نصب کنند به آنان هدیه داد و در نهایت، پیامبر(ص) او را با خیر و برکت به سمت خانواده‌اش برگرداند.[10]
در روز جنگ حنین حلیمه به نزد پیامبر(ص) آمد. پیامبر(ص) به احترام او از جای خود بلند شد و ردای خود را برای نشستن او پهن کرد.[11]
پیامبر(ص) در منطقه جعرانه مشغول پخش کردن گوشت بود که حلیمه نزد آن‌حضرت(ص) آمد و حضرت لباس خود را برای نشستن او پهن کرد.[12]
مشرک نبودن حلیمه سعدیه
اگر چه در دوران قبل از ظهور اسلام، بیشتر مردم جزیرة العرب کافر و مشرک بودند، اما با این حال افرادی نیز وجود داشتند که بر دین یکتاپرستی(حنیف) ابراهیم(ع) باقی مانده بودند؛[13] از این‌رو، دلیلی بر کافر بودن حلیمه سعدیه وجود ندارد. آنچه این مطلب را تأیید می‌کند، گزارش‌هایی است که ناظر به شایستگی و لیاقت حلیمه بوده و اینکه انتخاب او تصادفی نبوده، بلکه به نوعی با هدایت پروردگار صورت پذیرفته است. این موضوع در برخی منابع تاریخی چنین گزارش شده است:
«بعد از سپری شدن هفت روز از ولادت رسول خدا(ص) بستگان وی در فکر یافتن دایه‌ای برای شیردهی و پرستاری پیامبر(ص) افتادند؛ از این‌رو، به  عبدالمطلب(جدّ پیامبر) گفتند: ای عبدالمطلب! ما شما را بزرگ و کریم خانواده می‌دانیم پس سزاوار است به فکر دایه‌ای برای فرزندت باشی؛ زیرا سرپرست و ولیّ او شما هستی. عبدالمطلب به آمنه گفت: ای آمنه! چه کسی صلاحیت سرپرستی و دایگی فرزندت را دارد؟ بعد از آنکه این خبر پیچید که آنان به دنبال دایه‌ای هستند، زنان بسیاری برای شیردادن به پیامبر(ص) به آمنه مراجعه کردند، آمنه در بستر و کنار فرزندش آرمیده بود که ندایی شنید: ای بانوی ارزشمند! اگر می‌خواهی زنی را برای شیر دادن انتخاب کنی، حلیمه که بانویی از قبیله بنی سعد است را برگزین! به همین جهت، هرکس که برای شیر دادن می‌آمد از اسم و رسم او می‌پرسید و در میان این زنان زنی به این نام نبود. از طرفی آنچه انگیزه دایگی در حلیمه را ایجاد نمود، این بود که خشک‌سالی و گرسنگی و قحطی و گرانی اطراف مکه را فراگرفته بود و تنها شهر مکه به جهت ولادت رسول خدا(ص) از رونق برخوردار بود.
اعراب ساکن در مناطق قحطی‌زده نیز از این رو به سمت مکه کوچ کرده و در اطراف آن سکنا می‌گزیدند. حلیمه نیز با عده‌ای از زنان قبیله بنی سعد راهی مکه شدند و از گیاهان زمین جهت ارتزاق استفاده می‌کردند. حلیمه می‌گوید: یک، دو و یا سه روز می‌شد که ما جز آب چیزی برای خوردن نداشتیم و با گوسفندان و حیواناتمان از علف زمین می‌خوردیم تا شبی که میان خواب و بیداری بودم و شخصی نزدم آمد و مرا در نهر آبی که سفیدتر از شیر و شیرین‌تر از عسل بود انداخت و به من فرمان داد ای حلیمه از این نهر بنوش؛ از‌ آن خوردم و سپس مرا به جای اولم برگرداند و به من گفت: ای حلیمه! به منطقه بطحاء مکه برو؛ در آنجا روزی فراوانی وجود داشته و به برکت نوزادی که جدیداً متولد شده، سعادتمند خواهی شد...».[14]
به‌علاوه؛ حلیمه سعدیه از پلیدی‌های جاهلی به دور بوده است. چنان‌که رسول خدا(ص) در روایتی به این مطلب اشاره می‌فرماید که: «من به دعای ابراهیم و از صلب‌های پاک به وجود آمدم و پلیدی جاهلیت به من نرسیده است».[15]
موضوع دیگری که می‌تواند مؤید مشرک نبودن حلیمه و خاندانش باشد، آن است که بر اساس گزارش‌هایی که به آن اشاره کردیم، هم نام پدر حلیمه، «عبد الله» بود و هم نام آن پسرش که هم‌زمان با پیامبر(ص) از شیر او تغذیه می‌کردند.
حلیمه پس از ظهور اسلام به همراه همسرش به حضور پیامبر(ص) آمدند و اسلام را پذیرفتند.[16]
زمان فوت حلیمه
بنابر نقلی، خواهر حلیمه در زمان فتح مکه، خدمت پیامبر(ص) رسید و از وفات حلیمه در مدتی قبل از آن خبر داد.[17] اما نقل دیگری حاکی از حضور حلیمه پس از غزوه حنین در سال هشت هجری[18] در منطقه جعرانه و احترام ویژه پیامبر(ص) نسبت به او می‌باشد.[19]
 
 

[1]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 8، ص 87، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
[2]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 1، ص 93، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.
[3]. همان.
[4]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق، البجاوی، علی محمد، ج 4، ص 1870، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.
[5]انساب الاشراف، ج 1، ص 93.
[7]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 15، ص 386 – 388، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق.
[8]. بیهقی، ابو بکر احمد بن حسین، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق، قلعجی، عبد المعطی، ج 1، ص 134، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1405ق.
[9]. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 2، ص 271، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.
[10]. انساب الاشراف، ج 1، ص 95.
[11]. الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 4، ص 1813.
[12]. الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 8، ص 88.
[14]. بکری، احمد بن عبد الله، الانوار و مفتاح السرور و الأفکار فی مولد النبی المختار، ص 193- 205،  قم، دار الشریف الرضی، چاپ اول، 1411ق.
[15]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 38، ص 63، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق؛ ر. ک: «اصلاب شامخه و ارحام مطهره»، سؤال 11812.
[16]. صالحی دمشقی‏، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج 1، ص 383، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1414ق؛ دیار بکری‏، شیخ حسین، تاریخ الخمیس فی أحوال أنفس النفیس‏، ج 1، ص 228، بیروت، دار الصادر، بی‌تا.
[17]. أنساب‏الأشراف، ج‏ 1، ص 95.
[19]. الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏8، ص 88.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود