جستجوی پیشرفته
بازدید
19766
آخرین بروزرسانی: 1397/07/10
خلاصه پرسش
تفسیر آیات 37 تا 39 سوره هود چیست؟ آیا حضرت نوح(ع)، بعد از طوفان به مسخره کردن کفار پرداخت؟!
پرسش
لطفاً تفسیر آیات 37 - 39 سوره هود را بیان فرمایید و این‌که آیا حضرت نوح(ع)، بعداً اشراف و سران قوم را استهزا و مسخره کردند؟
پاسخ اجمالی
این آیات، به طور خلاصه به داستان ساختن کشتی توسط حضرت نوح(ع) اشاره می‌کند. قوم نوح(ع) به‌جاى این‌که یک لحظه با مسئله دعوت نوح به طور جدى برخورد کنند و حداقل احتمال دهند که ممکن است این همه اصرار نوح(ع) و دعوت‌هاى مکررش از وحى الهى سرچشمه گرفته، و شاید مسئله طوفان و عذاب، حتمى باشد، به استهزاء و مسخره ادامه دادند و هر زمان که گروهى از قومش از کنار او می‌گذشتند و او و یارانش را سر گرم تلاش براى آماده ساختن چوب‌ها و میخ‌ها و وسائل کشتى سازى می‌دیدند مسخره می‌کردند و می‌خندیدند.
استهزا و مسخره کردن دیگران اگرچه مورد نهی تعالیم دینی است، اما این در جایی است که انسان ابتدا شروع به این‌کار کند، ولی اگر جنبه مجازات و تلافى باشد، آن هم در جایى که فایده‌‏اى عقلایى از قبیل پیشبرد هدف و اتمام حجت بر آن مترتب شود، زشت و ناپسند نیست. چنان‌که در قرآن کریم در باره منافقان آمده است که در برابر استهزای آنان نسبت به مؤمنان، خداوند نیز آنان را مسخره می‌کند.
 
پاسخ تفصیلی
آیات 37 تا 39 سوره هود، به طور خلاصه به داستان ساختن کشتی توسط حضرت نوح(ع) اشاره می‌کند. هنگامی که نوح پیامبر از هدایت قومش ناامید شد و فرمان الهى در مورد عذاب آنها صادر گردید، از جانب خداوند به حضرت نوح(ع) خطاب می‌رسد در حضور ما و طبق فرمان ما کشتى بساز: «وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا».
منظور از کلمه «اعیننا» (در برابر دیدگان ما) اشاره به این است که تمام تلاش‌ها و کوشش‌هاى تو در این زمینه در حضور ما است. بنابراین، با فکر راحت به کار خویش ادامه بده. طبیعى است این احساس که خداوند حاضر و ناظر است و محافظ و مراقب می‌باشد به انسان هم توان و نیرو می‌بخشد، و هم احساس مسئولیت بیشتر! و از کلمه «وحینا» چنین بر می‌آید که نوح چگونگى ساختن کشتى را نیز از فرمان خدا می‌آموخت؛ زیرا نوح پیش خود نمی‌دانست ابعاد عظمت طوفان آینده چه اندازه است تا کشتى خود را متناسب با آن بسازد، و این وحى الهى بود که او را در انتخاب بهترین کیفیت‌ها یارى می‌کرد.
در ضمن به نوح(ع) هشدار می‌دهد که از این به بعد درباره ستمگران شفاعت و تقاضاى عفو مکن؛ چرا که آنها محکوم به عذاب‌اند و مسلّماً غرق خواهند شد: «وَ لا تُخاطِبْنِی فِی الَّذِینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ». این جمله به خوبى می‌فهماند که شفاعت درباره همه انسان‌ها ممکن نیست، بلکه شرایطى دارد که اگر در کسى موجود نباشد، پیامبر خدا هم حق شفاعت و تقاضاى عفو را در مورد او ندارد.
قوم نوح(ع) به‌جاى این‌که یک لحظه با مسئله دعوت نوح به طور جدى برخورد کنند و حداقل احتمال دهند که ممکن است این همه اصرار نوح(ع) و دعوت‌هاى مکررش از وحى الهى سرچشمه گرفته، و شاید مسئله طوفان و عذاب، حتمى باشد، باز همان‌طور که عادت همه افراد مستکبر و مغرور است به استهزاء و مسخره ادامه دادند و هر زمان که گروهى از قومش از کنار او می‌گذشتند و او و یارانش را سر گرم تلاش براى آماده ساختن چوب‌ها و میخ‌ها و وسائل کشتى سازى می‌دیدند مسخره می‌کردند و می‌خندیدند و می‌گذشتند: «وَ یَصْنَعُ الْفُلْکَ وَ کُلَّما مَرَّ عَلَیْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ».
«ملاء» در این جمله، به معناى جماعتى است که مورد اعتناى مردم باشند؛[1] یعنی سران و اشراف، اشراف از خود راضى همه‌جا مستضعفان را به مسخره می‌گیرند و آنها را موجوداتى پست و در خور تحقیر می‌پندارند؛ چرا که مستضعفان زر و زور ندارند. نه تنها آنها را مسخره می‌کنند، بلکه افکارشان هر قدر بلند باشد و مکتبشان هر اندازه ریشه‌دار باشد و اعمالشان هر چند کاملاً حساب شده باشد، به پندار آنها در خور تحقیر است و به همین دلیل پند و اندرز و هشدار و اعلام خطر در آنها اثر نمی‌کند.
می‌گویند هر کدام از اشراف قوم نوح، نوعى استهزاء که مایه خنده و تفریح بود براى خود انتخاب می‌کردند.
یکى می‌گفت: اى نوح! مثل این‌که دعواى پیامبرى نگرفت آخر سر، نجار شدى! ...
دیگرى می‌گفت: کشتى می‌سازى بسیار خوب، دریایش را هم بساز! هیچ آدم عاقل دیده‌اى در وسط خشکى، کشتى بسازد؟! ...
بعضى دیگر شاید می‌گفتند: کشتى به این بزرگى براى چه می‌خواهى، لااقل کوچک‌تر بساز که اگر بخواهى به سوى دریا بکشى براى تو ممکن باشد! می‌گفتند و می‌خندیدند و می‌گذشتند و این موضوع در خانه‌ها و مرکز کارشان به اصطلاح سوژه بحث‌ها بود، و با یکدیگر درباره نوح و کم فکرى پیروانش سخن می‌گفتند!: پیر مرد را تماشا کن آخر عمرى به چه روزى افتاده است؟ حالا می‌فهمیم که اگر به سخنان او ایمان نیاوردیم حق با ما بود...! اما نوح با استقامت فوق العاده‌اى که زاییده ایمان است با جدیت فراوان به کار خود ادامه می‌داد، و بی‌اعتنا به گفته‌هاى بی‌اساس آنان به سرعت پیشروى می‌کرد، و روز به روز اسکلت کشتى آماده‌تر و مهیاتر می‌شد، فقط گاهى سر بلند می‌کرد و این جمله کوتاه و پر معنا را به آنها می‌گفت: «اگر امروز شما ما را مسخره می‌کنید ما هم همین‌گونه در آینده نزدیکى شما را مسخره خواهیم کرد: «قالَ إِنْ تَسْخَرُوا مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنْکُمْ کَما تَسْخَرُونَ».
آن روز که شما در میان طوفان سرگردان خواهید شد و سراسیمه به هر سو می‌دوید و هیچ پناه‌گاهى نخواهید داشت و از میان امواج فریاد می‌کشید و التماس می‌کنید که ما را نجات ده، آرى آن روز مؤمنان بر افکار شما و غفلت و جهل و بی‌خبریتان می‌خندند. در آن روز خواهید دانست چه کسى عذاب خوار کننده به سراغ او خواهد آمد و مجازات جاودان دامنش را خواهد گرفت.[2]
خلاصه این‌که خداوند در این آیات خطاب به نوح(ع) می‌‌فرماید کشتى را زیر نظر و مراقبت کامل ما و طبق تعلیمى که به تو می‌دهیم بساز، و از من مخواه که عذاب را از این ستمکاران برگردانم که قضا و حکم غرق شدن علیه آنان صادر شده و این قضا حتمى بوده و به هیچ وجه برگشت ندارد. مسخره کردن قوم نوح(ع)، به این نحوه بوده که هر گروه و دسته از سران و اشراف بر او گذشته و مسخره‌اش می‌کردند. و آن‌حضرت کشتى را پیش روى مردم می‌ساخت، و محل کارش سر راه عموم مردم بوده است.[3]
در ارتباط با این آیه سؤالى به ذهن می‌آید، و آن این است که اگر مسخره کردن کار ناپسندی است؛ چرا نوح (ع) به کفار فرمود ما نیز شما را مسخره می‌کنیم، و اگر بد نیست؛ چرا آیه کفار را در مسخره کردن نوح و یارانش سرزنش می‌کند؟!
پاسخ این پرسش این است که اولاً: آنچه از استهزا و مسخره کردن زشت است، ابتدای به این‌کار است، اما اگر جنبه مجازات و تلافى باشد، آن هم در جایى که فایده‌اى عقلایى؛ مانند پیشبرد هدف و اتمام حجت بر آن مترتب شود زشت نیست؛ به همین جهت قرآن کریم در جاى دیگر نسبت استهزا و سخریه را به خود خداى تعالى داد است: «فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ»؛[4] خداوند به استهزا می‌گیرد کسانى را که بر مؤمنانى که به رغبت صدقه می‌دهند و بیش از استطاعت خویش چیزى نمی‌یابند، عیب می‌گیرند و مسخره‌شان می‌کنند. و ایشان را عذابى دردآور است.
یا در مورد منافقان که می‌گفتند: «إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ»، خداوند فرمود: «اللهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یَمُدُّهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ»؛[5] خداوند آنان را استهزا می‌کند و آنها را در طغیانشان نگه می‌دارد، تا سرگردان شوند.
ثانیاً: در آیه مورد بحث که با آوردن جمله «کَما تَسْخَرُونَ» مقابله به مثل در سخریه را معتبر فرموده است.[6]
ثالثاً: درست است که مسخره کردن افرادى که به بلا و سختى دچار شده‌اند، اگر چه از طریق مقابله به مثل باشد، ناپسند است، ولى این در صورتى است که آن شخص مؤمن و لازم الاحترام باشد، اما اگر شخص کافر لجوج و عنود باشد و مصیبت او از باب بلاى الهى و عذاب استیصال باشد، مسخره کردن او نه تنها ناپسند نیست، بلکه کار خوبى خواهد بود، و این عذاب دیگرى است که بر عذاب او افزوده می‌شود. نظیر مسخره کردن اهل بهشت، اهل جهنم را که این خود عذاب دیگر است و بر عذاب‌هاى آنان افزوده می‌شود. به طورى که در قرآن کریم آمده، مؤمنان در روز قیامت بر کافران خواهند خندید و آنها را مسخره خواهند کرد: «فَالْیَوْمَ الَّذینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُون»؛[7] ولى امروز مؤمنان به کفار می‌خندند.[8]
اما این‌که آیا وعده حضرت نوح(ع) به کافران که شما را مسخره خواهیم، در این دنیا نیز محقق شده و نوح و پیروانش بعد از وقوع طوفان به مسخره کردن کافران پرداخته باشند، گرچه امکانش وجود دارد، اما گزارشی در این مورد در دسترس نیست و ممکن است که این وعده مرتبط با روز قیامت باشد.
 

[1]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏10، ص 223، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏9، ص 90- 92، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1374ش.
[3]. ر. ک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏10، ص 223 - 225.
[4]. توبه، 79.
[5]. بقره، 13، 14.
[6]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏10، ص 225؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج ‏10، ص 338 - 339، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.
[7]. مطففین، 34.
[8]. جعفری، یعقوب، کوثر، ج ‏5، ص 219، قم، هجرت، چاپ اول، بی‌تا.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    774760 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    747784 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    668905 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    653383 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    645455 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    592177 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    578785 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    562520 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    562432 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    557011 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...