جستجوی پیشرفته
بازدید
9331
آخرین بروزرسانی: 1393/06/31
 
کد سایت fa48648 کد بایگانی 59883 نمایه حمل مفهوم وجود بر وجود مستقل و رابط، مشترک لفظی است یا معنوی
طبقه بندی موضوعی کلیات
اصطلاحات وجود و ماهیت
گروه بندی اصطلاحات اصطلاحات فلسفی
خلاصه پرسش
آیا حمل مفهوم وجود بر وجود مستقل و رابط، مشترک لفظی است یا معنوی؟
پرسش
سلام. درباره اختلاف نوعی وجود رابط و محمولی یک نظریه وجود دارد که می‌گوید اگر بتوان به حقیقت وجود رابط نگاه استقلالی کرد بین این دو اشتراک معنوی برقرار است و اگر نتوان به وجود رابط نگاه استقلالی کرد مشترک لفظی بین این دو حاکم است. آیا این نظریه درست است؟ نقدی براین نظر وارد است یا نه؟
پاسخ اجمالی
موجود بر دو قسم است:
1. موجودى که وجودش «فى نفسه» است؛ و آن‌را وجود مستقل، وجود محمولى و یا وجود نفسى مى‌‏نامند.
2. موجودى که وجودش «فى غیره» است؛ و به آن وجود رابط گفته می‌شود.
در مورد وجود محمولی و وجود رابط مباحث متعددی وجود دارد، یکی از مباحث این است که آیا اختلاف میان وجود مستقل و رابط، یک اختلاف نوعى است یا نه؟ اگر بگوییم: اختلاف میان آنها یک اختلاف نوعى نیست، معنایش این است که وجود رابط، با آن‌‏که یک معناى تعلقى و وابسته به غیر دارد، امّا در صورتى که با نظر استقلالى به آن نگریسته شود مى‏‌تواند از این وابستگى و عدم استقلال در مفهومیت جدا شده و به شکل یک معناى مستقل درآید. و اگر بگوییم: اختلاف میان آنها یک اختلاف نوعى است، معنایش این است که هرگز نمى‏‌توان از وجود رابط مفهوم مستقلى به دست آورد.
نظریه صحیح آن است که اختلاف میان وجود رابط و مستقل، اختلاف نوعى نیست؛ زیرا همان‌‏گونه که حکیمان در بحث‏‌هاى علت و معلول فلسفه بیان کردند، نیازمندى و وابستگى معلول به علت ذاتى معلول است، و لازمه این امر آن است که معلول عین نیاز و وابستگى به وجود علت بوده و هیچ نحوه استقلالى از آن نداشته باشد. مقتضاى مطلب یاد شده آن است که وجودهاى معلول به هر صورتى که باشند؛ خواه جوهر و خواه عرض که آن ‏هم یک موجود فى نفسه است؛ نسبت به علتشان رابط باشند، اگرچه همان وجودهاى معلول با نظر به خودشان و در مقایسه با یکدیگر جوهر یا عرض مى‌‏باشند.
[حاصل آن‏‌که به مقتضاى فقر ذاتى و نیاز ذاتى معلول به علت، وجود معلول نسبت به علتش یک وجود رابط است. از طرف دیگر تمام موجودات خارجى معلول خداى سبحان هستند، پس همه آنها رابط هستند؛ اما در عین حال ما از آنها ماهیات گوناگون انتزاع مى‌‏کنیم، و این نشان مى‌‏دهد که مى‌‏توان وجود رابط را مستقلاً لحاظ نمود و از آن مفهوم مستقل به دست آورد.] به این صورت ثابت مى‌‏شود که اختلاف وجود رابط و مستقل، یک اختلاف نوعى نیست؛ یعنى مفهوم غیر مستقلى که از وجود رابط انتزاع مى‏‌شود، قابلیت آن‌را دارد که به مفهوم مستقلى که از وجود مستقل انتزاع مى‌‏شود، تبدیل گردد.[1]
البته، ملا صدرا در اسفار مطلبی را بیان کرده و آن این‌که معنای وجود، بر وجود رابطی و محمولی به اشتراک لفظی حمل می‌شود؛ ولی همان‌گونه که در شرح اسفار بیان شده: مقصود صدرا از قول به تباین و اشتراک لفظی، برای نشان دادن شدّت بُعد بین این دو نوع از وجود است؛ و گرنه قول به تباین و اشتراک لفظی دو معنای وجود رابطی و محمولی با مبادی حکمت متعالیه، یعنی وحدت مفهوم وجود و تشکیک حقیقت آن، ناسازگار است. وی می‌گوید آنچه که این گفته را تأیید می‌کند تصریح صدرالمتألهین در اشتراک عرفی وجود بین دو قسم از وجود نفسی است که در برابر دو قسم از وجود رابطی هستند؛ زیرا شکی نیست که مصادیق این دو قسم متباین نبوده و از مراتب حقیقت مشککه خارجی هستند.[2]
 

[1]. ر. ک: طباطبایى، محمد حسین، نهایة الحکمة، ترجمه و شرح، شیروانی، علی، ج ‏1، ص ۱۶۱- 172، قم، موسسه بوستان کتاب، چاپ دوم، 1387ش.
[2]. ر ک: جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه( صدر الدین شیرازی)، ج 1، ص 531، قم، اسراء، ١٣٨۶ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود