لطفا صبرکنید
53209
- اشتراک گذاری
در آیۀ 31 سورۀ نور و در بسیاری از روایات محدودۀ حجاب بیان شده است. خداوند در آیۀ مذکور میفرماید: "به زنان مؤمن بگو که چشمان خود فرو گیرند و شرمگاه خود نگهدارند و زینتهای خود را جز آن مقدار که پیدا است، آشکار نکنند و روسریهای خود را تا گریبان فرو گذارند و زینتهای خود را آشکار نکنند، جز برای شوهر خود یا پدر خود و یا... و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینت که پنهان کردهاند دانسته شود...".
در اصول کافی روایات متعددی دربارۀ محدودۀ حجاب بیان شده است که این روایات در باب "آنچه از زنان است و نگاه کردن به آن جایز است"، جمع آوری شده است.
از امام صادق(ع) دربارۀ زینتی که زن میتواند آشکار کند سؤال شد، فرمود: صورت و کف دستها است.
البته از نظر اسلام، پیدا بودن صورت زن در صورتی اشکال ندارد که بدون آرایش یا همراه با آرایشهای خیلی جزئی؛ مثل اصلاح صورت و چیدن ابروها (که در بعضی از عرفها آرایش به حساب نمیآید) باشد.
حجاب و پوشش زن به حدی اهمیت دارد که خداوند متعال در قرآن مجید آنرا مطرح کرده است. خداوند متعال در سورۀ نور در این باره میفرماید: "به زنان مؤمن بگو که چشمان خود فرو گیرند و شرمگاه خود نگهدارند و زینتهای خود را جز آن مقدار که پیدا است، آشکار نکنند و روسریهای خود را تا گریبان فرو گذارند و زینتهای خود را آشکار نکنند، جز برای شوهر خود یا پدر خود و یا ... و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینت که پنهان کردهاند دانسته شود...".[1]
بسیاری معتقدند که صورت و دستها از مچ به پایین(وجه و کفین) از حکم حجاب استثنا شدهاند و در آیه هم قراینى بر این استثنا وجود دارد؛ از جمله:
الف) استثنای زینت ظاهر در آیۀ فوق، خواه به معناى محل زینت باشد یا خود زینت، دلیل روشنى است بر اینکه پوشاندن صورت و کف دستها لازم نیست.
ب) مفهوم دستور آیۀ فوق در مورد انداختن گوشۀ مقنعه [و روسری] به روى گریبان، که منظور، پوشانیدن تمام سر و گردن و سینه است و سخنى از پوشانیدن صورت در آن نیست، قرینۀ دیگرى بر این مدعا است.[2] شواهد تاریخى نیز نشان میدهد که نقاب زدن بر صورت در صدر اسلام جنبۀ عمومى نداشت.[3]
ائمۀ طاهرین(ع) نیز در روایات زیادی، در توضیح و تفسیر این آیۀ شریفه، مقدار لازم حجاب و پوشش واجب را بیان کردهاند. فضیل یسار(از یاران امام صادق) میگوید از آنحضرت سؤال کردم: آیا ذراعین(از مچ تا آرنج دست) زن، از زینتی که خداوند فرموده است نباید آنرا برای غیر شوهران خود آشکار کنند، محسوب میشود؟ حضرت فرمود: "بله و آنچه از بدن از خمار (روسری یا مقنعه) پایینتر است از زینت حساب میشود...".[4]
همچنین مسعدة بن زیاد نقل میکند از امام صادق(ع) در بارۀ زینتی که زن میتواند آشکار کند سؤال شد، فرمود: "صورت و کف دستها است".[5]
البته باید به دو نکته توجه داشت:
- از نظر اسلام، پیدا بودن صورت زن در صورتی اشکال ندارد که بدون آرایش، یا همراه با آرایشهای خیلی جزئی که در عرف زینت به حساب نمیآید، باشد و مفسدهای را هم به همراه نداشته باشد.[6]
- در مواردی که بیان میشود پوشیدن وجه و کف دستها لزومی ندارد، به این معنا نیست که نگاه و نظر به آن از طرف مرد اشکالی ندارد؛ چون ملازمهای بین آن دو نیست و آنچه در اینجا بدان پرداختیم مسئلۀ اوّل است.[7]
[1]. نور، 31.
[2]. توضیح: در شأن نزول این آیه گفتهاند که عربها در آن زمان روسرى و مقنعهاى میپوشیدند که دنبالۀ آنرا روى شانهها و پشت سر میانداختند، به طورى که مقنعه پشت گوش آنها قرار میگرفت و تنها سر و پشت گردن را میپوشاند، ولى قسمت زیر گلو و کمى از سینه که بالاى گریبان قرار داشت، نمایان بود. اسلام این وضع را اصلاح کرد و دستور داد دنبالۀ مقنعه را از پشت گوش یا پشت سر جلو آورده و به روى گریبان و سینه بیندازند. نتیجه آن بود که تنها گردى صورت باقى میماند و بقیۀ بدن پوشانده میشد.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 450 ، 451، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[4]. "عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الذِّرَاعَیْنِ مِنَ الْمَرْأَةِ أَ هُمَا مِنَ الزِّینَةِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ قَالَ: نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْخِمَارِ مِنَ الزِّینَةِ وَ مَا دُونَ السِّوَارَیْنِ"، کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 520- 521 تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. "عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَراً وَ سُئِلَ عَمَّا تُظْهِرُ الْمَرْأَةُ مِنْ زِینَتِهَا قَالَ: الْوَجْهَ وَ الْکَفَّیْن". شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 20، ص 202، ح 25429، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.
[6]. ر. ک: امام خمینی، استفتائات، ج 3، ص 256، سؤال 33و 34؛ توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج2، ص 929؛ نمایه: زن و آشکار کردن آرایش، سؤال 598 (سایت: 651). (شرح بیشتر در زمینۀ بحث فقهى و روائى این مسئله، در مباحث نکاح در فقه آمده است).
[7]. برای آگاهی بیشتر، ر. ک: مطهری، مرتضی، مسئلۀ حجاب، ص 164- 235.