جستجوی پیشرفته
بازدید
10693
آخرین بروزرسانی: 1399/10/27
خلاصه پرسش
زید بن ثابت که بود و چه جایگاهی در میان مسلمانان داشت؟
پرسش
زندگی‌نامه زید بن ثابت را بیان نمایید؟ چرا زید بن ثابت، عثمانی مسلک بود؟ و دلیل عدم بیعت او با حضرت علی(ع) چه بود؟
پاسخ اجمالی

زید بن ثابت بن ضحاک، مادرش، نوار بنت مالک بن معاویه است.

کنیه‌های زید عبارت بود از: ابوسعید، ابوعبدالرحمن و ابوخارجه. [1]

او هنگام نبرد بعاث (که بین قبایل اوس و خزرج رخ داد) تنها شش سال داشت که پدرش در همین نبرد کشته شد.[2] وی هنگام هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یازده سال داشت.[3] و در جنگ بدر به علت سن کم حضور نداشت، ولى در جنگ احد شرکت داشت،[4] اما برخی می‌گویند که او در جنگ احد نیز شرکت نداشت و اولین بار در جنگ خندق شرکت نمود.[5]

منصب‌های حکومتی زید بن ثابت

ابتدا باید گفت با توجه به این‌که زید بن ثابت از صحابه‌ای بود که در پشتیبانی از خلفای سه‌گانه نقش مهمی را ایفا می‌کرد، ممکن است در مدح و ستایش و نیز جایگاه و عملکرد او مبالغه‌هایی از سوی راویان اهل‌سنت رخ داده باشد.

به هر حال برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که در مقطعی از زمان، زید یکی از کاتبان وحی بود[6] و از کسانی به شمار می‌آمد که در زمان پیامبر(ص) در جمع‌آوری قرآن نقش داشت.[7] او بعد از رحلت پیامبر(ص) براى ابوبکر و عمر کتابت مى‏کرد[8] و در منصب قضاوت و فتوا و قرائت و مسائل میراث از افراد سرشناس دوره خلافت عمر و عثمان و امام على(ع) بود[9] و روایتی منتسب به پیامبر اسلام(ص) وجود دارد که زید را داناترین امّت در مسائل میراث اعلام می‌کند و عمر و عثمان در قضاوت و فتوا دادن و مسائل میراث و قرائت هیچ‌کس را بر زید بن ثابت مقدم نمى‏داشتند.[10]

در طرف مقابل، در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است: من گواهی می‌دهم که زید بن ثابت در موضوع فرائض بر خلاف حکم خدا و منطبق با حکم جاهلیت عمل کرده است. [11]

منزلت او نزد عمر و عثمان باعث شد که آنان به هنگام سفر او را جانشین خود در مدینه قرار می‌دادند[12] و وقتی به عمر پیشنهاد کردند که زید را به شهرهای دیگر بفرستد، گفت: مکان و منزلت زید بر من پوشیده نیست، ولى مردم شهر به زید نیازمندند و او برای مردم مطالبى نقل مى‏کند که پیش کس دیگرى نمى‏یابند.[13]

گزارش شده است که اصحاب پیامبر(ص) زید بن ثابت را از مصادیق راسخون در علم می‌دانستند.[14]

در صحنه سیاسی، او یکى از همراهان عمر در جریان آوردن امام على(ع) براى بیعت با ابوبکر بود.[15] هم‌چنین او از چهار نفری بود که عثمان را هنگام محاصره توسط مخالفانش یارى کرد.[16] ثروت زیادی که او در این دوران به دست آورد، باعث شد که سهل بن حنیف هنگام دفاع او از عثمان، به او بگوید که عثمان تو را با نخل‏هاى عضید مدینه سیر کرده است،[17] چراکه عثمان در یک روز صد هزار درهم به او داد.[18] ثروت او به حدی زیاد شد، وقتی که از دنیا رفت، چندان طلا و نقره به جا گذاشته بود که آن‌را با تبر مى‏شکستند، به جز اموال و املاک دیگر که قیمت آن یک‌صد هزار دینار بود.[19]

رابطه زید بن ثابت‏ با امام علی(ع)

زید با این‌که به فضل امام علی(ع) اعتقاد داشت و به او احترام می‌گذاشت[20] و نیز از افرادی بود که حدیث ثقلین را روایت کرده بود،[21] اما بعد از عثمان و هنگامی که از جانب او مسئولیت دیوان و بیت المال را داشت با امام على(ع) بیعت نکرد[22] و در هیچ‌یک از جنگ‌های آن‌حضرت(ع) حضور نداشت[23] و با وجود احترام ظاهری در عمل از افرادی بود که کینه امام(ع) را در دل داشت.[24]

وفات زید بن ثابت

در مورد تاریخ درگذشت زید بن ثابت، اختلاف نظر فراوانی وجود دارد و مرگ او را در سال‌های 42، 43، 45، 51، 52 و 55 ق گزارش کرده‌اند. [25] به هر حال مروان بن حکم بر او نماز خواند.[26]

گفته شده است که ابن عباس بعد از مرگ او گفت: «امروز دانش فراوان از دنیا رفت».[27]

و نیز ابوهریره گفت: «بهترین این امت از دنیا رفته است».[28]

 

[1]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق، البجاوی، علی محمد، ج 2، ص 537، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.

[2]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 126، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

[3]. همان.

[4]. همان.

[5]. همان.

[6]. الاستیعاب فی معرفة الأصحاب ، ج ‏2، ص 538.

[7]. همان.

[8]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 127.

[9]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، ج 2، ص 275، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.

[10]. الطبقات الکبری، ج ‏2، ص 274.

[11]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 14، ص 639، قم، دار الحدیث، 1429 ق.

[12]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 127.

[13]. الطبقات الکبری‏، ج 2، ص 275.

[14]. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‏، المنتظم،‏ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، ج 5، ص 215، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.

[15]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ج 1، ص 585، بیروت، ریاض، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[16]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 151، بیروت، دار صادر، 1385ق.

[17]. انساب ‏الأشراف، ج ‏5، ص 569.

[18]. همان، ج ‏5، ص 526.

[19]. مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، ج 2، ص 333، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، 1409ق.

[20]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 127.

[21]. شیخ صدوق، امالی، ص 415، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.

[22]الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 191.

[23]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 127.

[24]. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 2، ص 569، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق.

[25]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 127.

[26]. همان.

[27]. همان، ج ‏5، ص 216.

[28]. همان.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود