اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3036 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
1112 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2624 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1568 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
1947 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
14272 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
2934 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2534 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1597 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1792 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1464 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
معنای تخلیه روح چیست؟
20668 مقامات 1393/07/02مسئله «تخلیه روح» در سخنان حکیمان و اهل معرفت بحث شده است. آنچه از سخنان آنان به دست میآید؛ این است که انسان در پرتو تزکیه نفس و اجتناب برخی از کارها و تمرین و ممارست در انجام بعضی اعمال؛ این توانایی در او ایجاد میشود که بتواند ...
-
متن عربی جمله «خدایا من در کلبهی کوچک خود چیزی دارم که تو در عرش خودت هم نداری، من چون تویی را دارم و تو مثل خودت را نداری!» چیست؟ منبع آن کجاست؟
106791 درایه الحدیث 1388/12/12این جمله به صورت های مختلفی در بین بعضی از افراد شنیده می شود از جمله: 1. «خدایا من در کلبهی کوچک خود چیزی دارم که تو در عرش خودت هم نداری: من چون تویی را دارم و تو مثل خودت را نداری!» 2. «خدایا من در این ...
-
چرا توصیه شده است در برخورد با دیگران این معیار را به کار بگیریم: «هر چه براى خود مىپسندیم براى دیگران نیز بپسندیم»؟
14502 خوش رفتاری 1392/03/20یکی از اصول و معیارهای اسلامی که در معاشرت با دیگران به آن سفارش و تأکید شده، این است: «هر چه براى خود مىپسندیم براى دیگران نیز بپسندیم و آنچه برای خود نمیپسندیم برای دیگران هم نپسندیم». این معیار؛ در حقیقت مبتنى بر یک بینش انسانشناسانه خاص است. ...
-
آیا هیچگاه خداوند بدون واسطهی جبرئیل و بهصورت مستقیم با پیامبر اکرم(ص) سخن گفت؟
12132 پیامبر اکرم ص 1400/02/08خدای متعال در قرآن کریم روشهای گوناگون ارتباط و سخنگفتن خود با پیامبران(ع) را برمیشمارد:[1]«و هیچ بشرى این توانایی را ندارد که خدا با او سخن گوید جز [از راه] وحی یا از فراسوى پرده و حجابى، یا فرستادهاى بفرستد و به ...
-
آیا در جریان گفتوگو در مورد امکان امامت امام جواد(ع) در خردسالی، شیعیان با هم درگیر شده و ریان بن صلت، یونس بن عبدالرحمن را سیلی زد؟!
7657 درایه الحدیث 1396/12/09از گذشته درباره امکان آنکه یک کودک بتواند راهبری جامعه را بر عهده بگیرد، تردیدهایی میشده که تردید در مورد عیسای پیامبر(ع) که در آیه 29 سوره مریم بدان اشاره شده، از همین موارد است. خداوند در آیات دیگری نیز به پیامبری یحیی(ع) در کودکی تصریح کرده است.
-
آیا امام صادق(ع) خطاب به شیعه شرابخواری که با مشاهده حضرتشان روی خود را برگرداند فرمودند:«حتی در حال گناه هم رو از ما برنگردانید»!؟
1294 حدیث 1403/07/11در برخی سخنرانیها به ماجرایی اشاره میشود که طی آن، امام صادق(ع) خطاب به یکی از شیعیان خود که در حال شرابخواری بود و با دیدن حضرتشان از خجالت روبرگرداند، فرمود:«اگر گناه هم انجام میدهید، اما روی خود را از ما برنگردانید!»این ماجرا به صورت گسترده ...
-
عرف چیست و چند قسم است؟
23499 General Terms 1398/01/26«عرف» معادل واژههایی؛ مانند رسم، روش، عادت، معمول، قانون غیر مدوّن، و آنچه را که در میان مردم معمول و متداول است، میباشد. برخی عرف را آنچه دانستهاند که طبیعتهای سالم بشری آنرا میپذیرند. در علم اصول نیز چندین تعریف براى عرف ...
-
آیا زن موجودی لطیف است یا انسانی ضعیف؟
24167 تفسیر 1386/10/12از نظر قرآن زن دارای مقام و منزلت بسیار بالایی است. قرآن مرد و زن را از لحاظ خلقت از یک جنس و در اصل گوهر انسانی یکی می داند. این کتاب آسمانی از زنانی نام می برد که مورد لطف خاص الهی و طرف وحی مقام ...
-
آیا اهلسنت معتقدند هنگام سحر اگر ظرف آب و غذا دست انسان باشد و همان هنگام، صدای اذان شنیده شود، میتوان به خوردن و آشامیدن آنچه در ظرف است ادامه داد؟!
1547 روزه 1403/06/17در کتاب سنن ابی داود -که از کتب مهم روایی اهلسنت است- سرفصلی با این عنوان وجود دارد:«الرجل یسمع النداء و الاناء فی یده»؛ (فردی که ظرفی در دست دارد و همان هنگام، صدای اذان را میشنود)ذیل این سرفصل، تنها همان یک روایتی وجود دارد که در پرسش مطرح ...
-
از نظر شما حضرت زهرا(س) برترین زن دنیا است. اگر چنین است باید کاری بزرگ در حد دنیا انجام داده باشد و زنان دنیا را دگرگون کرده باشد، در حالی که کارهای ایشان معمولی بوده و در حد برترین زن دنیا نیست!
3434 حضرت فاطمه زهرا س 1402/04/06هر چند وضعیت سیاسی - اجتماعی روزگار حضرت فاطمه(س) به گونهای نبود که از وجود آنحضرت بهخوبی استفاده شود، و میراثی برای آیندگان بجا بگذارد؛ اما در عین حال آنحضرت(س) در مدت کوتاهی که در میان مردم زندگی کرد، اخلاق و رفتاری به یادگار گذاشت که الگو و سرمشق برای ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892468 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
795971 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
758650 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
682710 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
660105 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649481 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
601843 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580409 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
567091 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565299 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی