اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3102 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
1159 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2691 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1600 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
2004 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
14612 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
3034 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2610 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1634 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1821 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1497 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
اگر در منزل مقداری از داروهای مصرفی در پایان سال خمسی باقی بماند، آیا خمس دارد؟
19240 آنچه خمس بدان تعلق می گیرد 1392/10/05خرید دارو؛ که به علت نیاز و احتیاج است، خمس ندارد، علاوه بر این که؛ بعد از باز شدن و استفاده از مالیت میافتد و حتی در صورت مصرف نشدن از شما خریده نمیشود، بنابراین چیزی که مالیت نداشته باشد، خمس ندارد. بله! اگر دارویی مصرف نشده باشد ...
-
آیا تربیت دینی شامل تربیتهای جسمی، عقلی و قلبی میشود و کدامشان دارای اهمیت بیشتری است؟
14434 نظری 1394/02/02تربیت دینی؛ یعنی فراهم کردن زمینه شکوفایی فطرت توحیدی انسان و تجلّی آن در عمل عبادی وی. تربیت دینی، به سه نوع بدنى(ظاهری و بیرونی)، عقلى و قلبى(روحی، باطنی و درونی) تقسیم میشود. اسلام ضمن اهمیت دادن به همه انواع تربیت هیچیک از آنها را به طور انفرادى نمیپذیرد ...
-
چه ارتباطی میان حالتهای نفسانی انسان (نفس اماره، نفس لوّامه و نفس مطمئنه) با نیروی عقل و شهوت وجود دارد؟
26796 نظری 1392/04/271. در مورد سؤال اول، پاسخ شماره 928 «فرق شيطان با نفس اماره»، را مطالعه کنید. 2. هدف از آفرینش انسان، رسیدن به کمال الهی است و خداوند حکیم هر آنچه را که انسان برای رسیدن به کمال نیاز دارد، در وجودش قرار داده است که از ...
-
آیا غسل جمعه در ایام حیض و جنابت صحیح است؟
24819 Laws and Jurisprudence 1390/04/08بنابر نظر مراجع معظم تقلید؛ شخص جنب و زن حائض مىتوانند در حال جنابت و حیض، غسل جمعه نمایند، و برخی چنین فرموده اند که: مستحب است براى حائض، غسل های مستحبی مثل غسل جمعه و احرام و .. را انجام دهد.
-
معنای این سخن امام علی(ع) که من اول و آخر و ظاهر و باطن هستم چیست؟ و آیا از سند معتبری برخوردار است؟
17310 حدیث 1397/10/01اگرچه روایت موجود در پرسش، روایتی ضعیف است، اما محتوای مشابه آن در کتابهای معتبر دیگر نقل، و بهگونهای ترجمه و تفسیر شده است که منافات با توحید نداشته و مستلزم غلو نخواهد شد؛ زیرا ویژگیها و صفات ویژه خدا را برای امام علی(ع) ثابت نمیکند. مطالب بیشتر ...
-
چرا حبیب بن مظاهر جدای از شهدای دیگر در بالای سر دفن شد؟
17621 اهل بیت و یاران 1396/05/07آنچه در گزارشهای موجود در کتب کهن مانند -ارشاد شیخ مفید (م 413ق)- وجود دارد، غیر از امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت علی اکبر(ع)، جایگاه دقیق دفن شهیدان کربلا گزارش نشده است. البته گزارش است که شهدا در پیرامون حضرتشان چه بالا سر و چه پایین سر ...
-
حجامت در چه روزهایی از هفته مستحب بوده و در چه روزهایی کراهت دارد؟
44067 حدیث 1401/02/28در رابطه با حجامت، فوائد و چگونگی انجام و شرایط آن، از جمله زمان انجام حجامت، توصیههایی از معصومان(ع) وجود دارد که برخی از آنها که به زمان حجامت میپردازد، جدا از بررسی سندی در ذیل بیان میشود.طبیعی است برای جمعبندی صحیح این روایات، ...
-
در منابع روایی، چه شیوههایی برای توسل به امام جواد(ع) سفارش شده است و کدامشان مجربتر و نافذتر است؟ روش خواندن آنرا توضیح بفرمایید، و آیا دارای سند معتبری است؟
65394 حدیث 1395/06/09در مورد توسل به امام جواد(ع)؛ در کتابهای ادعیه کهن ذکرها و دعاهایی ذکر شده است که البته مشخص نیست همه آنها از امام معصوم(ع) صادر شده باشند. اما در مورد اینکه کدام نوع از توسل مجربتر و نافذتر است، باید گفت؛ در روایات به چنین موضوعی اشاره ...
-
آیا نمیتوان احتمال داد که ادیان و معجزات از طرف خداوند نبوده؛ بلکه موجودات برتری وجود دارند که انسان را آفریده و نیز رفتارها و باورهای او را مدیریت میکنند؟!
1368 1402/10/04بر اساس آنچه بیان شد، آیا این احتمال را نمیدهید که این ابهام و این پرسش نیز توسط خودتان طراحی نشده؛ بلکه همان موجودات برتر آنرا در ذهن شما جاسازی کردهاند؟! در این صورت آیا زمینه و فرصتی برای ادامه گفتوگو باقی میماند؟!احتمالی که در این پرسش آمده شبیه نظریه ...
-
اگر قلب انسان را به دو نیم تقسیم کنیم؛ و گناه نیمی از آنرا سیاه کند؛ آیا میتوان گفت ایمان به خدا در نیمه دیگر آن، جا دارد؟
10225 حدیث 1395/08/18بله ممکن است، اما طبیعتاً چنین ایمانی در معرض خطر بیشتری قرار دارد؛ همانطور که در روایات درباره تأثیر گناه در قلب آدمی و ضعف ایمان و دور ماندن از رستگاری بر این موضوع تأکید شده است: امام باقر(ع): «هنگامى که بنده گناه کند نقطه سیاهى در دل ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893141 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
800014 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
764557 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
686483 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661665 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650250 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
603995 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580740 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
577667 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565794 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی