معرفی سوره
سوره مبارکه طه، بر اساس برخی گزارش‌ها چهل و پنجمین سوره قرآن است که بعد از سوره مریم در مکه نازل شده است، اما در ترتیب فعلى قرآن کریم، سوره بیستم است. و حدوداً در سال پنجم بعثت نازل شده است.[1]
کوفیان معتقدند که این سوره دارای 135 آیه است، اما مدنی‌ها می‌گویند 134 و بصری‌ها برآنند که 132 آیه دارد.[2]
این اختلاف از آن‌جا ناشى شده است که برخى از قاریان بر سر بعضى از کلمات توقف کرده و آن‌را ابتدای آیه دانسته‌‏اند، ولى بعضى دیگر آن‌را آیه مستقل ندانسته‌‏اند.[3]
علّت نام‌گذارى این سوره، ظاهراً وقوع لفظ «طه» در اول آن است. به نظر می‌رسد، در زمان پیامبر(ص)، آن‌حضرت به این نام نیز خوانده می‌شدند.[4]
فضیلت سوره طه
روایات متعددى در باره عظمت و اهمیت این سوره در منابع روایی وارد شده است.
ابوهریره از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند: «خداوند سوره "طه" و "یس" را دو هزار سال قبل از آفرینش آدم براى فرشتگان بازگو کرده، هنگامى که فرشتگان این بخش از قرآن را شنیدند گفتند: "طوبى لامة ینزل هذا علیها، وطوبی لاجواف تحمل هذا، وطوبى لالسن تکلم بهذا"؛ خوشا به حال امتى که این سوره‏‌ها بر آنها نازل می‌گردد؛ خوشا به دل‌هایى که این آیات را در خود پذیرا می‌شود؛ و خوشا به زبان‌هایى که این آیات بر آن جارى می‌گردد».^[5]
امام صادق(ع) نیز در ارتباط با جایگاه این سوره می‌فرماید: «تلاوت سوره طه را ترک نکنید؛ چرا که خدا آن‌را دوست می‌دارد و دوست می‌دارد کسانى را که آن‌را تلاوت کنند، هر کس تلاوت آن‌را ادامه دهد خداوند در روز قیامت نامه اعمالش را به دست راستش می‌سپارد و بدون حساب به بهشت می‌رود، و در آخرت آن‌قدر پاداش به او می‌دهد که راضى شود».[6]
گفتنی است؛ این پاداش‌هایی که براى تلاوت سوره‌‏هاى قرآن از سوی معصومان(ع) به ما رسیده، به این معنا نیست که تنها با تلاوت قرآن، این همه نتیجه عاید انسان می‌شود، بلکه منظور تلاوتى است که همراه اندیشه و تفکر باشد و آثارش در اعمال و گفتار انسان تأثیرگذار باشد.
تعالیم سوره
در زمینه آموزه‌های این سوره به صورت اجمال می‌توان گفت که روح مطالب سوره در سه آیه ابتدایی آمده است، و غرض سوره تذکر و بیدارى از راه انذار و یادآورى حقایق است، و این‌که تمام اینها تنها در افرادی تأثیرگذار خواهد بود که نوعی خشیت را در دل خود نهادینه کرده‌اند: «إِلَّا تَذْکِرَةً لِمَنْ یَخْشى‏»، مهم‌ترین سرفصل‌های آیات بعد از این قرار است:
1. آیات 4- 8، اشاره کوتاهى به عظمت قرآن، یادآوری موقعیت خداوند نسبت به جهان هستى و بخشى از صفات جلال و جمال پروردگار دارد.
2. آیات 9- 79، داستان حضرت موسى(ع) و دلایل عمیق توحید به زبان وی در برابر فرعون، غرق شدن فرعون و نجات اهل حق را به عنوان یک حقیقت تاریخى مطرح می‌کند.
3. آیات 80- 82، شامل مواعظی خطاب به بنی اسرائیل بوده و این‌که مراقب باشند تا بعد نجات از فرعون و گشایش امور زندگی‌شان، سر به طغیان برندارند.
4. آیات 83- 99، به غیبت موسی از میان قوم خویش، فتنه سامرى و مغلوب شدنش، امتحان قوم موسى، مشکلاتی که برای هارون پیش آمد، و ظهور بطلان باطل برای همگان، می‌پردازد.
5. آیات 100- 114، تذکرى است در زمینه معاد و بعضى از وقایع و خصوصیات رستاخیز و این‌که قرآن این امور را تنها برای تذکر به مردم یادآور می‌شود.
6. آیات 115- 123، سرگذشت آدم و حوا(ع) در بهشت، و ماجراى وسوسه ابلیس و سرانجام هبوط آنها را در زمین، توصیف می‌کند.
7. آیات 124- 127، مجدداً یادآوری بحث معاد و نصایحى در مورد آن است.
8. آیات 128- 129، توصیه مخاطبان به مطالعه و بررسی تاریخ ملت‌ها است.
9. آیات 130- 132، توصیه‌هایی به خود پیامبر اسلام(ص) در ارتباط با زندگی فردی و خانوادگی حضرتشان است.
10. آیات 133- 135، به بهانه‌گیری کفار معاصر پیامبر(ص) و پاسخ خدا به آنان پرداخته و به این موضوع اشاره می‌کند که همگان باید چشم به راه باشند تا به زودی مشخص شود که چه کسانی پیرو حق بودند و چه افرادی پیرو باطل![7]

---