جستجوی پیشرفته
بازدید
52458
آخرین بروزرسانی: 1389/11/27
خلاصه پرسش
رفتار پیامبر (ص) در مدینه با زنان نصاری و یهودی در مورد رعایت حجاب اسلامی چگونه بوده است؟
پرسش
رفتار حکومت پیامبر (ص) در مدینه با زنان نصاری و یهودی در مورد رعایت دقیق حجاب اسلامی چگونه بوده است؟ آیا پیامبر اعظم، زنان غیر مسلمان را مجبور به رعایت حجاب مطابق با شریعت اسلام فرموده بودند؟
پاسخ اجمالی

حجاب، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل های متفاوت وجود داشته و این یک حکم تأسیسی نیست؛ یعنی اسلام آن را اختراع نکرده، بلکه دین اسلام آن را پذیرفته و چنان که از تاریخ زمان پیامبر (ص) استفاده می شود، اسلام قدری محدوده آن را وسیع تر کرده و به آن شدّت بخشیده است.

پس از نزول آیه درباره رعایت کامل حجاب و تشریع آن، گزارش تاریخی نداریم مبنی بر این که اجباری از سوی پیامبر اکرم (ص) در مورد رعایت کامل و دقیق حجاب اسلامی از طرف زنان یهود و نصاری باشد؛ مگر از باب امر به معروف و نهی از منکر که یک تکلیف شرعی بوده و مسلمانان در مقابل بدحجابی نهی از منکر می کردند.

گفتنی است بدحجابی در آن موقع مشکل چندان حادی نبوده به طوری که چنین اجباری را اقتضا کند، بلکه طبق روایات، گناهانی؛ مانند شراب خواری، ازدواج با محارم، ربا خواری و زنا در آن موقع بیشتر رایج بوده و پیامبر (ص) هم هنگام انعقاد عقد ذمّه با یهودیان و مسیحیان ترک این موارد را شرط فرمود و آنان هم متعهد شده بودند که چون در پناه و حمایت حکومت پیامبر (ص) هستند، باید به قوانین و احکام شرعی احترام گذاشته و آشکارا در اجتماع مرتکب این گناهان نشوند. ولی به صورت کلی، اگر بد حجابی در کشور اسلامی هم از سوی اهل ذمه و هم مسلمانان منشأ فساد شود، حکومت اسلامی می تواند از باب حکم ثانوی، حکم به اجبار حجاب نماید.

البته از حکم حجاب شرعی، کنیزان استثنا شده بودند و لازم نبود که رعایت کامل حجاب را داشته باشند؛ هر چند آنها نیز مانند زنان یهود و نصاری به حجاب نسبی قبل از تشریع حجاب پایبند بودند.

پاسخ تفصیلی

آنچه را که از تاریخ استفاده می شود، این است که حجاب به معنای پوشش زنان، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل های متفاوت وجود داشته و این حکم تأسیسی نیست؛ یعنی اسلام آن را اختراع نکرده، بلکه دین اسلام آن را پذیرفته و چنان که از تاریخ زمان پیامبر (ص) استفاده می شود، اسلام قدری محدوده آن را وسیع تر کرده و به آن شدت بخشیده است.

در ایران قبل از اسلام، در میان قوم یهود، یا در هند، حجاب های سخت و شدیدی وجود داشت. در ایران باستان حتی پدران و برادران نسبت به زن شوهردار نامحرم شمرده می شدند.

بنابراین، آنچه را که از تاریخ استفاده می شود این است که زنان در زمان پیامبر دارای حجاب بودند، البته نه حجاب کامل، زنان عرب معمولاً پیراهن هایی می پوشیدند که گریبان هایشان باز بود، دور گردن، سینه، در معرض دید بود. [1]

تا این که، آیاتی به مناسبت در چند مرحله درباره حجاب و احکام مربوط به آن، نازل شد؛ مانند:

یک. «و به افراد با ایمان بگو چشم­هاى خود را [از نگاه هوس‏آلود] فرو گیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند و [اطراف] روسرى‏هاى خود را بر سینه خود افکنند [تا گردن و سینه با آن پوشانده شود]، و زینت خود را آشکار نسازند مگر براى شوهرانشان، یا...». [2]

بدیهی است که این آیه در مقام بیان توسعه محدوده پوشش و حجاب است؛ زیرا قسمت های دیگر بدن با لباس های مرسوم آن زمان که همان پیراهن های بلند بوده پوشیده می شد و فقط قسمت های سینه و گردن بود که باز بود. [3]

دو. «اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلباب­ها (روسرى‏هاى بلند) خود را بر خویش فرو افکنند، این کار براى اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است [و اگر تا کنون خطا و کوتاهى از آنها سر زده توبه کنند] خداوند همواره آمرزنده رحیم است». [4]

پس از نزول آیه درباره رعایت کامل حجاب و تشریع آن از سوی زنان یهود و نصاری، گزارش تاریخی مبنی بر این که رعایت حجاب زنان یهود و نصاری از سوی پیامبر اکرم (ص) اجباری بوده باشد، وجود ندارد، مگر از باب امر به معروف و نهی از منکر که یک تکلیف شرعی بوده و ممکن بود مسلمانان در مقابل بدحجابی نهی از منکر می کردند؛ همان طور که نسبت به بدحجابی زنان مسلمان نهی از منکر انجام می شد. [5]

با این حال، باید به چند نکته توجه کرد:

1. بدحجابی در آن موقع مشکل چندان حادی نبوده، به طوری که چنین اجباری را اقتضا کند، بلکه طبق روایات، گناهانی؛ مانند شراب خواری، ازدواج با محارم، ربا خواری و زنا در آن موقع رایج بوده و پیامبر (ص) نیز هنگام انعقاد عقد ذمّه با یهودیان و مسیحیان ترک این موارد را شرط فرمود، [6] و آنان هم متعهد شده بودند که چون در پناه و حمایت حکومت پیامبر (ص) بودند، باید به قوانین و احکام شرعی احترام گذاشته و آشکارا در اجتماع مرتکب این گناهان نشوند.

2. زنان یهود و نصاری حجاب نسبی داشتند و به آن پایبند بودند، و اگر دیده می شود که زنان مسیحی و یهودی در حال حاضر کشف حجاب کرده اند، برخلاف آموزه­ها و دستورات کتاب های آسمانى آنها - البته تحریف نشده آن – است. [7]

3. به صورت کلی، بر اساس، قرار داد ویژه ای (عقد ذمّه) که میان حکومت اسلامی با یهودیان و مسیحیان بسته می شود، و بر طبق آن، همان گونه که حکومت اسلامی حفظ امنیت ناموسی، جانی و مالی آنان را برعهده می گیرد، در مقابل، آنان نیز متعهد شده که علاوه بر پرداخت مالیاتی به نام «جزیه»، به قوانین و احکام یک کشور اسلامی احترام گذاشته، به صورت علنی و آشکار مرتکب گناه نشوند. [8] و اگر بدحجابی در کشور اسلامی از سوی اهل ذمه منشأ فساد در جامعه اسلامی شود، حکومت اسلامی به جهت برقراری نظم در امور اجتماعی و دوری جامعه از فساد، این اختیار را دارد که از باب حکم ثانوی، رعایت حجاب اسلامی را اجبار نماید و در صورت بدحجابی علنی از سوی آنان، آنها را مجازات نموده و قرار داد عقد ذمه را بر هم بزند؛ زیرا حجاب تا آنجا که در حریم زندگی خصوصی افراد است، یک امر فردی و خصوصی است و کسی نمی‌تواند دخالت کرده، ولی آنگاه که به یک امر اجتماعی تبدیل شد و با حقوق دیگران ارتباط پیدا کرد، حکومت و حاکم می تواند از باب نهی از منکر و صیانت از اخلاق و معنویت جامعه، رعایت حجاب را الزامی کند و برای آن مجازات تعیین نماید. [9] ، [10]

البته، این اجبار و مجازات از سوی حکومت درباره حجاب، نسبت به زنان مسلمان هم قابل اجرا است، و از این جهت فرقی میان مسلمان و غیر مسلمان نیست.

4. البته در زمان جاهلیت و نیز بعد از بعثت پیامبر اسلام (ص)، و تشریع حکم حجاب از جهت توسعه میزان پوشش در آن زمان، برای کنیزان اجبار و لزومی در باره رعایت کامل حجاب وجود نداشت، [11] ولی باید به این نکته توجه کرد که بیشتر کنیزها حجاب نسبی سابق خود را رعایت می کردند و فقط بعد از حکم حجاب میزان پوشش آنها نسبت به زنان آزاد متفاوت بوده است.

از احادیث زیادى نیز استفاده مى‌شود که حجاب سر براى کنیزان لازم نبود، به گونه‌اى که با سر برهنه نماز مى‌خواندند. [12] مذهب مشهور فقها هم همین است که کنیز اگر با سر برهنه نماز بخواند، نمازش صحیح است و پوشش سر در نماز واجب نیست. [13]

 

برای آگاهی بیشتر نمایه های زیر را مطالعه کنید:

1. «حجاب در اسلام»، سؤال 431 (سایت: 459) .

2. «فلسفه حجاب زنان»، سؤال 825 (سایت: 884) .

3. «قانون حجاب و دلایل اجبار در اجرای آن»، سؤال 1174 (سایت: 1177) .

4. «کیفیت تشریع حجاب»، سؤال 11202 (سایت: 11663) .



[1] برگرفته از نمایه «حجاب در اسلام»، سؤال 431 (سایت: 459) ؛ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، ج 1، ص 31، محقق/ مصحح: محمد رضا حامدى- مسعود مکارم‌، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، قم، چاپ اول، 1424ق.

[2] نور، 31.

[3] برگرفته از نمایه «حجاب در اسلام»، سؤال 431 (سایت: 459) .

[4] احزاب، 59.

[5] جعفریان، رسول، رسائل حجابیه، ج 1، ص 508، قم، چاپ دوم، 1428ق.

[6] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 50، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413ق؛ نجفی، محمد حسن جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 21، ص 269 و 270، محقق/ مصحح: شیخ عباس قوچانی‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت، چاپ هفتم، بی تا.

[7] نک: رسائل حجابیه، ج 1، ص 65.

[8] . نک: جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 21، ص 269 و 270؛ شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، ص 452 – 462، انتشارت دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1377ش.

[9] برگرفته از نمایه «قانون حجاب و دلایل اجبار در اجرای آن»، سؤال 1174 (سایت: 1177) .

[10] نک: مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، ج 3، ص 70، محقق/ مصحح: ابوالقاسم علیان نژادی، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، قم، چاپ دوم، 1427ق؛ کتاب النکاح، ج 1، ص 68.

[11] کتاب النکاح، ج 1، ص 54؛ رسائل حجابیة، ج 2، ص 1188؛ جمعى از پژوهشگران زیر نظر هاشمی شاهرودى، سید محمود، ‌فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، ج 2، ص 94، محقق/ مصحح: محققان، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع)، قم، چاپ اول، 1426ق.

[12] مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة، کتاب النکاح، ص 68، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، قم، چاپ اول، 1425ق.

[13] مانند: عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی – کلانتر)، ج 1، ص 529، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1410ق؛ اصفهانی (مجلسی اول)، محمد تقی، لوامع صاحبقرانی، ج 1، ص 483، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1414ق؛ مجلسی، محمد باقر، بیست و پنج رساله فارسی، ص 290، محقق/مصحح: سید مهدی رجایی، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی (ره)، قم، چاپ اول، 1412ق؛ نراقی، محمد مهدی، تحفه رضویه، ص 310، محقق/ مصحح: پژوهشگاه علوم و فرهنگ- واحد إحیاء التراث الإسلامی‌، انتشارت دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1426ق؛ نجفی (صاحب جواهر)، محمد حسن، مجمع الرسائل (محشی صاحب جواهر)، ص 206، محقق/مصحح: گروه پژوهش مؤسسه صاحب الزمان (ع)، نشر مؤسسه صاحب الزمان (ع)، مشهد، چاپ اول، 1415ق؛ موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیلة، ج 1، ص 142 و 143، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، قم، چاپ اول.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود