جستجوی پیشرفته
بازدید
 15658
آخرین بروزرسانی: 1388/01/23
 
کد سایت fa4955 کد بایگانی 4434 نمایه سند حدیث ثلاث خصال
طبقه بندی موضوعی درایه الحدیث
خلاصه پرسش
آیا حدیث ثلاث خصال دارای سند صحیح می باشد؟
پرسش
در وبلاگم یک حدیث از امام رضا نوشته بودم که به عنوان منبع برای آن (اصـول کـافـى، ج 3، ص 339 و تحف العقـــول، ص 442) ذکر شده بود. این هم متنش است:
لایکـون المـومـن مـومنـا حتـى تکـون فیه ثلاث خصـال : 1ـ سنه من ربه ؛ 2ـ وسنه من نبیه؛ 3ـ و سنه من ولیه. فـاما السنه مـن ربه فکتمان سـره. و امـا السنة من نبیه فمـداراة الناس . و امـا السنة مـن ولیه فـالصبـر فـى البـاسـاء و الضـراء.
در بخش نظرات یکی از دوستانم معترض شد که چقدر مطمئنی به صحت این حدیث؟ هر چند ایراداتی که وارد کرده بود به ذهن من معقول نبود و این که این کلام به دل او نمی نشیند هم حرف حساب برای جعلی دانستن نیست، از آنجایی که اولا هیچ تخصصی در زمینه حدیث ندارم، ثانیا کنجکاوم بدانم چطور به سوالات پاسخ می دهید، ثالثا آن دوست یک معلم است در سطح دانشگاه و نظراتش را دیگران بسیاری قبول دارند رابعا به او وعده داده بودم که دنبال جواب کارشناسانه برای ایرادش می روم و از فرد مطلعی در مورد میزان اعتبار آن یا هر کلامی در رد یا تاییدش سوال خواهم کرد، مایلم از صحت و سقم این حدیث آگاهی یابم.
پاسخ اجمالی

هر چند برخی از راویان این حدیث مجهول و ناشناخته هستند؛ ولی به چند دلیل این حدیث قابل استناد است:

1. این روایت در منابع متعدد دسته اول روایی وارد شده است؛ و این را می دانیم که وجود روایت در منابع متعدد و توجه محدثان بزرگ به آن می تواند گواه بر اعتبار آن و نشان از این باشد که در نظر این راویان قرائنی بر درستی آن وجود داشته است؛ 2. همان گونه که در خود این روایت بیان شده مضمون آن بر گرفته شده از آیات قرآن و هماهنگ با آن است؛ 3. روایات فراوانی محتوا و مواردی که در این روایت آمده را تأیید می کند؛ 4. اگر روایت دارای سند صحیح و موثق نباشد نمی توان نسبت جعلی یا دروغ بودن به آن داد.

پاسخ تفصیلی

هر چند برخی از راویان این حدیث مجهول و ناشناخته هستند؛[1] ولی این روایت به چند دلیل قابل استناد است:

1. این روایت در منابع متعدد دسته اول روایی وارد شده است؛ مانند: کافی، ج 2، ص 241؛ امالی صدوق، ج1، ص 339؛ عیون اخبارالاخبار، ج1، ص 256؛ معانی الاخبار، ص 184؛ تحف العقول، ص 312 و 442؛ چنان که در منابع دسته دوم؛ مانند: مشکاة الانوار، ص 85؛ کشف الغمة ، ج 2، ص 292؛ روضة الواعظین ، ج 2، ص 432؛ التمحیص، ص 67؛ و... نیز آمده است؛ وجود روایت در منابع متعدد و توجه محدثان بزرگ به آن می تواند گواه بر اعتبار آن و نشان از این باشد که در نظر این راویان قرائنی بر درستی آن وجود داشته است.

2. همان گونه که در خود این روایت بیان شده مضمون آن بر گرفته شده از آیات قرآن و هماهنگ با آن است. متن روایت به این گونه است « لا یکون المؤمن مؤمنا حتى یکون فیه ثلاث خصال سنة من ربه و سنة من نبیه و سنة من ولیه فأما السنة من ربه فکتمان سره قال الله (جل جلاله) عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلى‏ غَیْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‏ مِنْ رَسُولٍ و أما السنة من نبیه فمداراة الناس فإن الله (عز و جل) أمر نبیه بمداراة الناس فقال خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِینَ و أما السنة من ولیه فالصبر فی البأساء و الضراء یقول الله (عز و جل) وَ الصَّابِرِینَ فِی الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ أُولئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ‏.»[2]

3. روایات فراوانی محتوا و مواردی که در این روایت آمده را تأیید می کند. مثلاً در روایتی چنین آمده « قال أمیر المؤمنین (ع) جمع خیر الدنیا و الآخرة فی کتمان السر و مصادقة الأخیار...»[3] یا در روایت دیگری از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که آن حضرت فرمود: مُدَارَاةُ النَّاسِ نِصْفُ الْإِیمَان‏[4] و ...

4. اگر روایت دارای سند صحیح و موثق نباشد نمی توان نسبت جعلی یا دروغ بودن به آن داد، بلکه باید برای ادعای جعلی یا دروغ بودن روایت دلیل اقامه کرد.


[1] این روایت در کافی با این سند نقل شده است: عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَهْلِ بْنِ الْحَارِثِ عَنِ الدِّلْهَاثِ مَوْلَى الرِّضَا (ع) قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا (ع). در این سند ابراهیم بن اسحاق وجود دارد که علمای رجال او را ضعیف و غیر قابل اعتماد می دانند (اردبیلی ،جامع الرواة، ج 1، ص 18). علاوه این که سهل بن حارث مجهول است و دلهاث هم توثیقی ندارد (اردبیلی ،جامع الرواة،، ج 1، ص 311). و در امالی و خصال و معانی الخبار صدوق چنین آمده است : حدثنا علی بن أحمد بن موسى (ره) قال حدثنا محمد بن أبی عبد الله الکوفی عن سهل بن زیاد الأدمی عن مبارک مولى الرضا علی بن موسى (ع). ‏در این سند محمد بن ابی عبدالله توثیق ندارد و علمای رجال در مورد سهل بن زیاد با هم اختلاف دارند برخی وی را موثق می دانند و در نظر برخی وی ضعیف است؛ مبارک هم توثیق ندارد. (نک: اردبیلی ، جامع الرواة) و در عیون الاخبار با این سند آمده : حدثنا أبی (رضی الله عنه) قال حدثنا أحمد بن إدریس قال حدثنی محمد بن أحمد بن یحیى بن عمران الأشعری قال حدثنی سهل بن زیاد عن الحارث بن الدلهاث مولى الرضا (ع) قال سمعت أبا الحسن (ع) در این سند نیز علاوه بر اختلافی بودن سهل بن زیاد، حارث بن دلهاث مجهول است.

[2]مؤمن مؤمن نباشد تا در او سه خصلت باشد روشى از پروردگارش و روشى از پیغمبرش و روشى از امامش، روش پروردگارش راز پوشى است خداى جل جلاله فرماید داناى نهان است و احدى بر راز او مطلع نشود جز رسولى که خود پسندد روش پیغمبرش مدارا با مردم زیرا خداى عز و جل به پیغمبرش دستور مداراى با مردم داد و فرمود عفو پیشه کن و بنیکى دستور ده و از نادانان رو برگردان روش امامش شکیبائى در سختى و فکارى و گاه نبرد است‏ خداى (عز و جل) می فرماید آنان که شکیبایند در سختى و فکارى و گاه نبرد هم آنان باشند که راستى کردند و هم آنهایند پرهیزکاران. امالی صدوق، ج1، ص339.

[3]خیر دنیا و آخرت در رازدارى و دوستى با نیکان جمع است‏؛ مفید، الاختصاص، ص ۱۸.

[4] مدارا کردن با مردم یک نیمه ایمان و نرمى با آنان نیمى از معیشت است‏؛ کافی، ج 2، ص 117.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
  • : هل سند حدیث (ثلاث خصال) صحیح؟
    • 5364 درایه الحدیث 1388/07/29
    بالرغم من أن بعض رجال الحدیث المذکور مجهولون، و لکن یمکن الاستناد على الحدیث للقرائن التالیة:1. ذکرت الروایة فی عدة مصادر معتبرة و من الطراز الأول، و نعلم بأن وجود روایة فی مصادر متعددة، و اهتمام کبار
  • : Üç Haslet hadisinin senedi sahih midir?
    • 6191 درایه الحدیث 1390/08/01
    Söz konusu hadisin bazı ravileri hakkında elde herhangi bir bilgi yoksa da birkaç sebepten dolayı ona istinat edilebilir:1-Hadis, çeşitli birinci grup rivayet kaynaklarında gelmiştir. Ve biliyoruz ki
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • یک فضانورد چگونه باید در فضا قبله را تعیین کند؟ وضو بگیرد و نماز بخواند؟ و نماز او کامل است یا شکسته؟
    37919 مکان 1385/09/01
    نمازهای واجب، در هیچ حالت و شرایطی از انسان ساقط نمی‌شود و بر هر مسلمانی که به سن تکلیف رسیده، واجب است در هر حالتی که ممکن است نماز خو د را به جا آورد.[1]انسانی که در فضا و یا در سفینه‌­ی فضایی است، اگر می‌تواند ...
  • آیا فریضه روزه از زمان خلقت حضرت آدم(ع) وجود داشت؟
    16871 روزه و رمضان 1392/04/29
    بر اساس برخی از روایات، اولین فردی که روزه گرفت، خود حضرت آدم(ع) بود. روایت در این باره چنین می‌گوید: «إِنَّ آدَمَ ع لَمَّا أَکَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِیَ فِی بَطْنِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَى ذُرِّیَّتِهِ ثَلَاثِینَ یَوْماً الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ وَ الَّذِی یَأْکُلُونَهُ بِاللَّیْلِ تَفَضُّلٌ مِنَ اللَّهِ ...
  • دلیل بیان ترک اولای پیامبران(ع) توسط خداوند چیست؟
    10155 عصمت 1393/09/26
    از آن‌جا که پیامبران(ص) نیز مانند بقیه انسان‌ها دارای طبع بشری بودند؛ لذا با این ویژگی گاهی در راستای عبادت، و عدالت و ترویج دین به این اندیشه می‌‏افتادند که بعضى از رویکردهای خویش را تغییر دهند، به امید آن که بهره بیشتری از ...
  • آیا امام حسین(ع) در حدیثی بین عرب و عجم فرق گذاشته و و به نکوهش افراد غیر عرب پرداخت؟!
    44111 حدیث 1388/02/27
    گزارشی از ابا عبدالله(امام صادق) نقل شده است: «ما از قریشیم و شیعیان ما عرب هستند و دشمنان ما عجم».این روایت به این معنای ظاهری که منظور ار لفظ عرب، قریش و عجم همان نژادهای معروف باشند، از نظر سند و دلالت قابل استناد نیست؛ از ...
  • تفاوت «هنیئاً»، «مریئاً»، «فراتاً» و «سائغاً» چیست؟
    9556 1398/11/02
    در زبان عربی، واژه‌های متفاوت و تا حدودی مترادف برای نشان‌دادن معنای «شیرین و گوارا» وجود دارد و هر کدامشان از چشم‌اندازی به این مفهوم اشاره می‌کنند که برخی از آنها عبارت‌اند از:فرات: این واژه مترادف کلمه «عذب»، به معنای «شیرین» است؛[1] از این‌رو ...
  • تفاوت «اسم جنس» با «علم جنس» در چیست؟
    1474 1402/06/08
    اسم جنس‏لفظی که با قطع ‏نظر از افراد و مصادیق آن، بر ماهیتی دلالت دارد، آن‌را «اسم جنس» می‌گویند. منظور از «جنس» در «اسم جنس»، معناى منطقى آن -که در مقابل «نوع» می‌‏آید- نیست؛بلکه مراد از آن، هر چیزى است که در مقابل عَلَم شخصى قرار می‌‏گیرد؛ چه جنس باشد، ...
  • آیا خرید و فروش سیگار اشکالی دارد؟
    43038 مواد مخدر 1391/09/23
    با توجه به اختلاف فتاوای فقها در اصل استعمال دخانیات و سیگار، طبیعتا نظر مراجع محترم درباره خرید و فروش آن نیز متفاوت است. بر این اساس، برخی از آنان[1] خرید و فروش سیگار را در صورتی که مخالف مقررات نباشد جایز دانسته ...
  • در قصاص عضو، آیا تفاوتی بین عضو سالم و عضو معیوب وجود ندارد؟
    5965 حدیث 1396/09/25
    در قرآن کریم و درباره قصاص نفس و نیز قصاص اعضای بدن انسان چنین آمده است: «وَ کَتَبْنا عَلَیْهِمْ فیها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ»؛[1] «و ما در آن کتاب بر ...
  • آیا مردمی که در زمان حضرت سلیمان(ع) می‌زیستند، توانایی دیدن جن‌هایی که در خدمت حضرتشان بودند را داشتند؟
    2528 جن 1401/05/18
    بی‌گمان اجنه‌ای که در قرآن کریم از آنان با نام شیاطین یاد شده در خدمت حضرت سلیمان(ع) بودند؛ اما این‌که همگان توانایی دیدن آنها را داشتند، قرآن کریم بر این موضوع تصریح نکرده است.بررسی این موضوع در گرو آن است که اجنه را موجوداتی دارای جرم ...
  • آیا ناسزاگویی در ذهن گناه است؟
    56015 بدبینی و بدگمانی 1390/12/22
    گناهانی که از انسان سر می زند، برخی در خارج تحقق پیدا می کند؛ مانند دروغ، غیبت و ... و برخی جنبه ذهنی و قلبی دارد؛ مثل پنهان کردن و کتمان شهادت، شرک و مانند آن. هر چند گناهان درونی دارای آثار و لوازمی در خارج هستند، ...

پربازدیدترین ها

پیوند ها

Developed by   AfarineshWeb