جستجوی پیشرفته
بازدید
10313
آخرین بروزرسانی: 1393/12/02
خلاصه پرسش
آیا سیره عقلا برای حجیت نیاز به امضای شارع دارد؟
پرسش
آیا سیره عقلا به امضای شارع نیاز دارد؟
پاسخ اجمالی
برای دریافت تعریف سیره و بنای عقلاء ر.ک: «سیره مستمره، سیره متشرعه، بنای عقلا و عرف»، سؤال 43565.
در سیره عقلا ممکن است با مواردی برخورد کنیم که ارتباط مستقیم با شریعت نداشته باشد، اما درباره سیره عقلائی که رابطه‌ای با شرع دارد، سؤالی مطرح می‌شود که آیا این سیره‌ها حجت‌اند؟ یعنی به مجرّد این‌که می‌بینیم عقلا در زندگی روزمره خود به خبر شخص ثقه و مورد اعتماد توجه و اعتنا کرده و به آن ترتیب اثر می‌دهند، آیا از این سیره می‌توان در امور شرعی استفاده کرد؟
آنچه مورد اتفاق است؛ این است که سیره عقلا باید مورد قبول شارع باشد، تا بتوان از آن در امور شرعی استفاده کرد،[1] اما بحث این است که رضایت شارع از یک سیره خاص عقلایی را چگونه کشف کنیم؟ دو راه برای کشف رضایت شارع ذکر شده است:[2]
1. موافقت صریح شارع و امضای سیره عقلائیه در موردی خاص: در موردی خاص، از طرف شارع یکی از سیره‌های عقلائیه تأیید و امضاء شده باشد. مثلاً در سیره عقلا و در اوضاع طبیعی و عادی، چنین بوده است که اموال و دارایی‌های هر شخص بعد از مرگش به اطرافیان او مانند فرزندان و همسر و پدر و مادرش می‌رسد، شارع این سیره را امضاء کرده، اگر چه آن‌را به‌وسیله قوانین ارث، مشخص و معین و ضابطه‌مند کرده است.
2. عدم رد و طرد یک سیره عقلائیه خاص از طرف شارع: سیره‌های عقلائیه زیادی است که ادعا شده با توجه به کثرت عمل به آنها و مبتلا به بودن آنها، می‌توان نتیجه گرفت که حتماً در منظر و دید شارع بوده است، اما ما هیچ منعی از آن از طرف شارع نداریم. ادعا شده چنین سیره‌های عقلائی که در منظر شارع بوده و شارع می‌توانسته آن‌را در صورت صلاح‌دید و وجود مصلحت منع کند ولی منع نکرده است، چنین سیره‌های عقلائی حجت است.
رجوع به خبر ثقه و شخص مورد اعتماد از این‌گونه سیره‌های عقلائی است که چنین ادعایی درباره آن شده است.[3]
سؤال بعدی این است که آیا برای اثبات موافقت شارع با یک سیره عقلائیه، عدم رد و طرد شارع کفایت می‌کند؟ یا باید موافق شارع و به اصطلاح امضای شارع هم باشد؟
اگر چه عده‌ای تنها راه حجیت سیره عقلا را در امور شرعی؛ موافقت و امضای شارع می‌دانند، اما این نظر توسط عده قابل توجهی از علما مورد قبول واقع نشده است، بلکه گفته‌اند همین مقدار که یک سیره عقلائیه در منظر و دید شارع باشد و شارع آن‌را منع نکند، دلالت بر امضا و قبول آن توسط شارع دارد.[4]
 

[1]. مظفر، محمد رضا، اصول فقه، ج 2، ص 174، قم، اسماعیلیان، 1383ش.
[2]. صدر، سید رضا، الاجتهاد و التقلید، ص 274، قم، بوستان کتاب، 1420ق.
[3]. خوئی، ابوالقاسم، اجود التقریرات، ج 2، ص 115، قم، العرفان، 1352ش.
[4]. همان.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود