اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصل‌های قرآنی)
-
آل عمران
3124 سرفصل‌های قرآنی
«آل عمران»، اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار و در کنار آل ابراهیم آمده است: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ»؛ خدا آدم و نوح و خاندان ابرا
-
استدراج، املاء، امهال (مهلت‌دادن)
7187 سرفصل‌های قرآنی
«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنت‌هاى الهى در مقابله‌ی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
-
اعتکاف
3951 اصطلاحات فقهی - اصولی
«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که می‌تواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
-
افق اعلی
1511 سرفصل‌های قرآنی
«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
می‌گويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل می‌شد، حضرت از او خوا
-
افق مبین
1567 سرفصل‌های قرآنی
«افق مبین» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره تکویر آمده است.كلمه «افق مبين» (افق روشن) به معناى ناحيه‌ی ظاهر و آشکار است. از آن‌جا که جبرئیل امین(ع) هنگام ابلاغ وحی معمولاً به صورت انسانى خو
-
امّی، أمیین
2431 سرفصل‌های قرآنی
واژه «امی» اصطلاح قرآنی است که به عنوان یک ویژگی برای پیامبر اسلام(ص) ذکر شده، و اصطلاح «امیین» نیز صفتی برای مردم جزیرة العرب میباشد.
امی به کسی گفته می‌شود که خواندن و نوشتن را نیاموخته
-
ایثار
4784 سرفصل‌های قرآنی
ایثار به معنای ترجیح و برتری دادن چیزی بر چیز دیگر است که گاه مانند آنچه از ایثار غذا توسط اهل بیت(ع) در قرآن آمده می‌تواند در جنبه مثبت بوده و گاه مانند ترجیح دنیا بر آخرت که در کلام خدا بدان اشار
-
بیت معمور (البیت المعمور، خانه آباد)
2207 سرفصل‌های قرآنی
«بیت المعمور» به معنای خانه‌ی آباد، اصطلاحی قرآنی است که در آیه 4 سوره‌ی طور به آن اشاره شده است. این‌که منظور از آن چیست و چگونه خانه‌ای است، مفسران می‌گویند:
بيت المعمور همان خانه‌ی كعبه
-
تحدّی
4924 سرفصل‌های قرآنی
«تحدّی» به معنای هم‌آورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسان‌ها را به هم‌آوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
5279 سرفصل‌های قرآنی
از دیرباز، گفت‌وگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تهمت (بهتان، افترا)
13895 سرفصل‌های قرآنی
«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. هم‌چنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
-
ثواب (پاداش نیک)
7580 سرفصل‌های قرآنی
واژه «ثواب» که بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است، در لغت بیشتر به معنای پاداش نیک است. و در اصطلاح علم کلام به معنای نفعی است که همراه با تکریم و بزرگی باشد. به عبارت دیگر،«ثواب»؛ بیشت
-
جاهلیت
5901 سرفصل‌های قرآنی
قرآن كريم از روزگار عرب قبل از اسلام که به ظهور اسلام منتهی شده است، به عنوان روزگار «جاهليت» یاد کرده است. بنابر این عنوان «روزگار جاهليّت» به مقطعى از تاريخ عرب(حدود دو قرن) پيش از ظهور اسلام و ب
-
حواریون
3462 سرفصل‌های قرآنی
«حواریون» نام تعدادی از یاران خاص حضرت عیسی(ع) است. دربارۀ این‌که چرا آنان را حواریون نامیده‌اند، مفسران احتمالاتی را مطرح کرده‌اند؛ مانند
-
خمر، شراب (مشروبات الکلی) ، مستی
11907 سرفصل‌های قرآنی
گرچه «خمر» بیشتر در شراب تولیدشده از انگور مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در معنایی وسیع‌تر به هر مايع مست كننده‌ای خمر می‌گویند، خواه از انگور گرفته شده باشد، يا از كشمش، خرما، و يا هر چيز ديگر، ا
-
دعا ، دعوت
28701 سرفصل‌های قرآنی
دعاء در لغت به معنای خواندن و یا درخواست است که می‌تواند در دعوت مردم به سوی خداوند و کار خیر و حتی در غیر ارتباط‌های معنوی نیز مورد استفاده قرار گیرد، اما در آموزه‌های دینی، دعا و نيايش، عبادتی مع
-
سیناء (طور، سینین)
4363 سرفصل‌های قرآنی
«سيناء» و یا «سینین» نام منطقه‌ی وسیعی میباشد كه اکنون در کشور مصر واقع است؛ كوه معروفی در این سرزمین وجود دارد كه ميان سرزمین اصلی مصر و بندر ايله واقع شده که گفته می‌شود در آن‌جا بر شفقت، شفق
4245 سرفصل‌های قرآنی«شَفَقَت» اصطلاحی اخلاقى است که عبارت از ملاطفت و مهربانی در حق دیگران؛ یعنی با رفتار مهربانانه با دیگران برخورد کردن میباشد.
شفقت در فقه در باب‌‌هاى اجتهاد و تقليد، طهارت، امر به معروف و
- شهید و شهادت
11157 سرفصل‌های قرآنیواژه شهید، صیغه مبالغه‌ای از ریشه «شهد» و به معنای «گواه بر هر چیز» میباشد. خدا در قرآن کریم بارها از این واژه به عنوان نام و صفتی برای خود یاد کرده است و در ضمن آن را مقامی برای برخی اولیای الهی
- صابئین
1848 سرفصل‌های قرآنیریشه اصلی واژه «صابئین»، «صبو» است که معنای آن متمایل شدن و محبت داشتن است. این کلمه، از زبان‌های عبری و سریانی گرفته شده است. صابئین کسانی هستند که در طلاق
7532 اصطلاحات فقهی - اصولیدر اصطلاح، به جدا شدن زن و شوهر از یکدیگر به وسیلۀ فسخ عقد ازدواج «طلاق» می‌گویند. طلاق از ایقاعات است؛ یعنی انشاء و ایجاد آن یک طرفه و از طرف مرد است و نیاز به رضایت و مداخله زن ندارد. بنابراین مر
- عقل (اندیشه)
20744 سرفصل‌های قرآنی«عقل» و «اندیشه» در اصل همان خودآگاهی انسان است که ویژه انسان‌ها بوده و حیوانات در عین داشتن شعور، فاقد عنصری به نام «من» و آگاهی از خود هستند. به بیان دیگر، عقل آن نور آگاهی است که به تمامی ارکان
- غیبت (بدگویی)
5967 سرفصل‌های قرآنی«غیبت» عبارت است از: سخن گفتن پشت سر دیگران به گونه‌ای که غیبت شونده راضی و خشنود نباشد. در تعالیم قرآن از غيبت كردن تعبیر به خوردن گوشت مرده‌ی برادر مؤمن شده است. و در روايات غيبت كننده منفورترين
- قرآن
21013 سرفصل‌های قرآنیخداوند همراه با برخی پیامبران الهی، کتابهای آسمانی را نیز نازل می‌کرد که افراد باایمان با استفاده از آنها به مسیر درست رهنمون شوند. کتابهایی چون تورات، قضا و قدر
10776 سرفصل‌های قرآنی«قضا و قدر» یکی از مباحث کلامی است. «قضا» یعنی حکم، قطع و حتمیت. در نظام آفرینش، موجودات مادی از چندین راه ممکن است به وجود بیایند، به عنوان مثال اگر به خانه شما از چند کوچه راه باشد، ورود به خانه
- کشف و شهود، مکاشفه
8612 اصطلاحات عرفانیکشف در لغت، به معنای برداشتن پرده و حجاب از روی چیزى است؛ شهود نیز در لغت به معنای دیدن، معاینه و حضور است.
کشف و شهود یاهمان مکاشفه و مشاهده، از اصطلاحات عرفانی
- کعبه
9503 سرفصل‌های قرآنی«کعبه» ساختمانی در داخل «مسجد الحرام» است که در شهر «مکّه» قرار دارد.
بر اساس آيات قرآن، هم‌چنين اسناد تاريخى در باب ساختن كعبه، این منطقه نمادى از بركات الاهى، هدايت بشر، و محل اجتماعی برا
- گناه (ذنب ، اثم، سیئه ، خطیئه ، عصیان و ...)
30807 سرفصل‌های قرآنیمفهوم فارسی و کلی «گناه» در زبان عربی با واژه‌های متفاوتی بیان می‌شود.
به عبارتی، واژه‌هایی مانند «ذنب»، «اثم»، «خطیئه»، «سیئه»، «عصیان» و ... که با مشتقات خود در مریم
12776 سرفصل‌های قرآنیحضرت مریم(س) دختر عمران و مادر حضرت عیسی(ع)، یکی از بانوان بزرگ تاریخ، و بر اساس آیات قرآن بزرگترين شخصيت زن در زمان خود، و در کنار
- مستضعف، استضعاف
4828 سرفصل‌های قرآنی«استضعاف» در لغت به معنای «ناتوان ديدن، ناتوان شمردن و تزریق حسّ ناتوانی در دیگران» است و «مستضعف» به معنای فردی است که او را ضعیف پنداشته و در ناتوانی نگه می‌دارند. در تعالیم دین
- ملکوت
3674 سرفصل‌های قرآنیدر بارۀ معنای واژه «ملکوت» که در قرآن مورد استفاده قرار گرفته، گفته شده است:
الف) «ملكوت» مانند مُلك (بر وزن قفل
- نوم ، خواب ، رؤیا
13689 سرفصل‌های قرآنی«نوم» ریشه‌ای لغوی به معنای خواب است که قرآن کریم بارها مشتقات مختلف آن را مورد استفاده قرار داده و در مواردی خواب را به عنوان نعمتی الهی به بندگان خود اعلام می‌کند.
هنگام خواب و استراحت، ق
- وضو (ترتیبی ، ارتماسی ، جبیره)
36156 سرفصل‌های قرآنیقبل از این که نمازگزار به خواندن نماز مشغول شود، واجب است عملی بنام وضو انجام دهد. وضو را می‌توان به دو صورت انجام داد؛
الف: ترتیبی؛ که اینگونه انجام می‌شود:
- یتیم
6187 سرفصل‌های قرآنیواژه «یتیم»؛ در لغت به معنای مفرد و یکتا از هر چیز است. و در اصطلاح به کودکی که پدرش مرده باشد، اطلاق می‌گردد.
در شرع مقدس اسلام نیز يتيم به كودكى گفته مى‌شود كه پدر خود را از دست داده و به
- یهود
پرسش های اتفاقی
-
اهدای عضو چه حکمی دارد؟
92691 مرگ مغزی و پیوند اعضا 1389/02/06پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی): اگر استفاده از اعضاى بدن بیماران مذکور براى معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت ...
-
چرا اسلام به ادیان دیگر اجازه نمی‌دهد تا در جامعه اسلامی به تبلیغ دین خویش بپردازند، اما خود به تبلیغ اسلام در دیگر جوامع می‌پردازد؟
13733 دین اسلام 1394/02/21هر چند که دین اسلام مدافع آزادی افراد و جوامع است ولی این آزادی به معنای باز گذاشتن راه انحراف و گمراهی نیست. اسلام مکتبی است که خود را کامل‌ترین دین معرفی کرده و پیامبرش را آخرین پیامبر دانسته و خود را ناسخ همه ادیان آسمانی پیش از خود ...
-
روزه چه آثار تربیتی بر انسان می گذارد؟
38918 روزه و رمضان 1390/05/13روزه نوعی تمرین تهذیب، تزکیه نفس و راهی مناسب برای تحقق تسلط انسان بر نفس خویش و مبارزه با هوس های نفسانی است. روزه در دو بُعد فردی و اجتماعی، افزون بر ثمرات جسمی، آثار و فایده های تربیتی و سازندگی؛ مانند: تقویت صبر، آخرت گرایی، قدرت ...
-
علل و آثار دین گریزی جوانان چیست؟
95697 دین 1389/05/21دین برنامه سعادت و رستگاری بشر است. دین داری نهادینه کردن تعالیم و ارزش های دینی در همه ابعاد زندگی است که ثمرات بی شماری در فرد و اجتماع دارد. عواملی به صورت پیدا و پنهان، دین داری را تهدید می کند که یکی از آنها ...
-
چرا خداوند در تورات خود را فقط خدای ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) می‌خواند؟
5969 یهود 1398/11/14خدای متعال در تورات، خود را خدای برخی انبیاء الهی معرفی کرده است:خدای اسحاق(ع)؛[1]خدای اسرائیل؛[2]خدای یعقوب(ع)؛[3]خدای ابراهیم(ع)، اسحاق و یعقوب؛[4]خدای یوشع(ع)؛[5]خدای الیا؛[6]خدای داوود(ع)؛[7]
-
در رمی جمرات اگر بخواهیم به نیابت از فرد ناتوان هم رمی کنیم اول باید رمی خودمان را انجام دهیم و سپس برای دیگری؟
11752 Laws and Jurisprudence 1390/07/26طبق نظر همه مراجع معظم تقلید و حضرت امام خمینی(ره)، جایز است که حاجی، قبل از رمی خود، برای دیگران نیابتاً رمی انجام دهد.[1]این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
-
آیا خداوند نمی‌توانست از تحریف تورات و انجیل جلوگیری نماید؟
11383 تفسیر 1393/01/25خداوند اگر می‌خواست می‌توانست تمام جهانیان را بر یک دین و یک امت گرد هم آورد. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لکِنْ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».[1] اما ...
-
زندگی‌نامه اندیشمند بزرگ شیعی «سید مرتضی» معروف به «علم الهدی» را می‌خواستم؟
6795 تاريخ بزرگان 1395/12/04سید مرتضی معروف به علم الهدی(355 – 436 ق) از برجسته‌ترین اندیشمندان شیعی در طول تاریخ است که در بغداد سکونت داشته و در دانش‌هایی مانند کلام، فقه، اصول، تفسیر، نجوم، ادبیات عرب و ... شخصیتی ممتاز به شمار آمده و تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف از خود ...
-
آیا با پرداخت یکبار خمس مالی، دیگر خمس بر آن واجب نمی شود؟
23593 Laws and Jurisprudence 1385/12/22همان گونه که مستحضرید خمس یکی از واجبات مهم مالی در اسلام است که از فروع دین و از عبادات شمرده می شود، از این رو باید با قصد قربت انجام گیرد. اموال و سرمایه هایی که به آنها خمس تعلق می گیرد، اگر یکبار خمس آنها پرداخت شود، ...
-
به فرمایش علی (ع) واجب چیست؟ واجبتر کدام است؟ مشکل چیست؟ مشکلتر کدام است؟ عجیب چیست؟ عجیبتر کدام است؟ نزدیک چیست؟ نزدیکتر کدام است؟
31518 درایه الحدیث 1389/02/29علامه مجلسی در بحارالانوار روایتی نقل می کند که در آن آمده: شخصى از علی (ع) درخواست کرد که این سؤال ها را جواب دهد، واجب چیست و واجب تر کدام؟ عجب چیست و عجبتر چه؟ دشوار کدام و دشوارتر چیست؟ نزدیک چیست و نزدیکتر کدام؟ هنوز سخنش ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892597 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهان‌شمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
797305 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
759330 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
683699 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
660463 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649661 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
602261 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
580472 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
569523 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565391 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- شهید و شهادت
