اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصل‌های قرآنی)
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
3987 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژه‌ای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بی‌نیازی، مال و ثروت
22291 سرفصل‌های قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بی‌نیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایه‌های بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسانها قابل شمارش نبوده و فردی می‌تواند در جنبه‌ای بی
-
احسان ، نیکوکاری
11435 سرفصل‌های قرآنی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نيكى كردن است.
در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است
-
اختلاف ، تفاوت
8846 سرفصل‌های قرآنی
به اختلاف و تفاوت از چند دیدگاه می‌توان نگریست:
1 . ناهماهنگی در کلیت جهان آفرینش و در دستورات خداوند که قرآن و سنت، وجود چنین اخت
-
اراده ، مشیت
35539 سرفصل‌های قرآنی
«اراده» در لغت به معنای خواستن، قصد کردن، میل، اشتیاق به انجام کار و... آمده است. البته امروزه «اراده» به معنای «ثبات قدم» نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانند مواردی که می‌گویند اراده فلانی قوی و
-
إفک ، ماجرای افک
- برده ، کنیز ، برده‌داری
8935 اصطلاحات فقهی - اصولی«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته می‌شد که در زمان‌های گذشته و در جنگ‌ها، طرف‌های درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان ر
- تقیه
3129 سرفصل‌های قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- جهاد ، حرب ، قتال ، جنگ ، نبرد
22605 سرفصل‌های قرآنینبرد و جنگ در زبان عربی و در قرآن کریم با واژههای گوناگونی چون «جهاد»، «حرب»، «قتال» و ... بیان شده است که از این میان، واژه «جهاد» در بیشتر موارد، نوعی تقدس را به
- خلقت ، آفرینش ، هستی
30160 سرفصل‌های قرآنیخلقت به معنای آفرینش و پدید آوردن است. مشتقات ریشه «خلق» در قرآن کریم فراوان به کار رفته تا از این طریق بندگان به خالق نظام هستی متوجه شوند و از ذبح
3193 اصطلاحات فقهی - اصولی«ذبح» در لغت به معنای پاره‌كردن گلو است و در استعمال قرآنی هم برای بریدن گلوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است آنجا که روزه
11532 اصطلاحات فقهی - اصولی«روزه» در لغت، به معنی خودداری، امساک و بازایستادن است و در اصطلاح شرعی، خودداری از انجام برخی کارها در طول روز(از اذان صبح تا اذان مغرب)، به نیت انجام دستور الهی می‌باشد.
- زراعت ، کشاورزی ، باغداری
- صلوات، درود
10097 سرفصل‌های قرآنی«صلوات» جمع صلاة است که در منابع اسلامی در چند معنی مورد استفاده قرار گرفته است: 1 . درود خداوند بر بندگانش، 2 . درود مسلمانان بر پیامبر اسلام(ص)، 3 . نماز، 4 . محل برقراری نماز. اما آنچه امروزه
- صور ، نفخ صور ، ناقور
3386 سرفصل‌های قرآنی«نفخ صور» یا «دمیدن در ناقور» اصطلاحی است که با تعابیری؛ مانند «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّور» و «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُور»، در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.
این اصطلاح در قرآ
- عبد و عبادت ، بنده و بندگی
33904 سرفصل‌های قرآنی«عبادت» از ریشه «عبد» به معناى نهایت خضوع و تذلّل است. و چون عبادت بالاترین مراتب خضوع است، پس لایق نیست، مگر براى كسی كه اعلى مراتب وجود و كمال و اعظم مراتب نعمت‌ها
- عجله ، شتاب‌زدگی ، عاجله
7257 سرفصل‌های قرآنیعجله یا شتاب‌زدگی از رفتارهایی است که - جز برخی موارد خاص - به عنوان یک ویژگی منفی برای انسانها به شمار می‌آید و در آیات و روایات و نیز در دانش اخلاق اسلامی این موضوع مورد بررسی و گفتگو قرار گرفته
- غرور
6113 سرفصل‌های قرآنیواژهی «غرور» در كلمات عرب بویژه در آيات قرآن و روايات به كار رفته و در گفت‌وگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نيز كم و بيش در همان معانى اصلى يا لوازم آن به كار می‌رود. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به
- فضل ، فضیلت ، برتری
20003 سرفصل‌های قرآنییکی از واژههای پرکاربرد در قرآن کریم واژه‌ی «فضل» است که در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل»
- فقر ، عیلة ، مسکنة، املاق ، تنگدستی ، نیازمندی
11187 سرفصل‌های قرآنیواژههای برگرفته از ریشه‌های «فقر»، «عیله»، و «املاق» با این‌که معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی می‌باشند، ولی در برخی منابع، تفاوت‌هایی بین این واژه‌ها
- فکر ، تفکّر
6208 سرفصل‌های قرآنی«فکر»، نیرویی است که «علم» را به سوی «معلوم» می‌برد. و «تفكّر» كوشش و جولان نيروی فکر به اقتضاى عقل و خرد است؛ اين نيروی تفکر ويژهٔ انسان
- قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
5618 سرفصل‌های قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته می‌شود که برای نزدیک‌شدن به یک فرد تقدیم می‌شود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانی‌کردن حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد که در همین
- قساوت ، سنگدلی
3561 سرفصل‌های قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دل‌سوزی از دل‌ها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
19846 سرفصل‌های قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی می‌باشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقه‌اش را شاهد می‌گیرد تا درستی گفتار خود را
- کید ، حیله ، مکر ، خدعه ، فریب
14722 سرفصل‌های قرآنیواژههایی از ریشه‌های «مکر»، «کید»، «حیله» و «خدعه» که با وجود برخی تفاوت‌ها تا اندازه‌ای به یک معنا هستند، چندین و چند بار در قرآن کریم
- لعن، سبّ، فحش، توهین، دشنام، نفرین
14573 سرفصل‌های قرآنی«لعن» در لغت به معنای راندن و دور کردن از خوبی به همراه غضب است. لعن اگر از طرف خداوند باشد، در آخرت به معنای عقوبت و مجازات و در دنیا به معنای بسته‌شدن راه رحمت و توفیق الهی است. و اگر لعن از طرف
- لهو و لعب
10675 سرفصل‌های قرآنیواژگان «لهو» و «لعب» در کنار یکدیگر، در شش سوره از قرآن کریم آمده که در چهار مورد واژۀ «لعب» مقدّم بر «لهو» شده و در دو جای دیگر کلمه «لهو
- مَلَک ، ملائکة ، فرشته ، فرشتگان
22360 سرفصل‌های قرآنیكلمۀ "ملائكه" جمع "ملك" - به فتحه لام- به معنای موجوداتى است که مخلوق و واسطۀ بين خدا و بين عالم مشهوداند. قرآن کریم کارهای فراوانی را برای فرشتگان برشمرده است. وساط
- مباهله
2457 سرفصل‌های قرآنی«مباهله» يعنى نفرين كردن يکديگر با این هدف که هر كس بر باطل است مورد غضب الاهى قرار گيرد، و آن‌كس كه بر حق است شناخته شود و بدين گونه حق ا
- محرومیت ، حرمان
2325 سرفصل‌های قرآنی«محرومیت» در لغت به معنای بی‌بهره بودن و نصیب نداشتن است. آنچه در تعالیم دینی آمده این است که خدای متعال رحمتش آن‌چنان گسترده است که شامل تمام انسانها و تمام موجودات می‌شود: « نشوز
3632 اصطلاحات فقهی - اصولی«نشوز» یک اصطلاح فقهی و حقوقی در ارتباط با حقوق و وظایف زناشویی بین زن و شوهر است؛ لذا «ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زنى گفته مى‌شود كه حقوق
- نصر ، غلبه ، فتح ، کمک ، پیروزی
24991 سرفصل‌های قرآنی«نصر» و «فتح» واژههایی قرآنی می‌باشند که خود این واژه‌ها و نیز مشتقات آن، فراوان در قرآن به کار رفته و دو سوره پر محتوا نیز به همین نام‌ها اختصاص یافته است.
البته قرآن، از ریشه‌های دیگری
- نماز جمعه
- والدین ، پدر ، مادر ، آباء ، أمهات
24208 سرفصل‌های قرآنیپدر و مادر از مهم‌ترین افرادی هستند که بر گردن انسانها حق داشته و در تمام مکاتب الهی و به ویژه دین مقدس اسلام بر احترام به والدین و مراقبت از آنان تأکید شده و توصیه شده که جز در مواردی مانند شرک ب
- ولایت، ولی ، مولی ، تولیت
18989 سرفصل‌های قرآنی«ولايت» از ريشه لغوی «وَلِىَ» می‌باشد که دارای معانی گوناگونی بوده و در هر سخن، باید معنای آن را با قرائن و شواهد پیرامونی به دست آورد.
ولایت در درجات مختلفی رده‌بندی می‌شود و از ولایت خداو
پرسش های اتفاقی
-
اهدای عضو چه حکمی دارد؟
92691 مرگ مغزی و پیوند اعضا 1389/02/06پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی): اگر استفاده از اعضاى بدن بیماران مذکور براى معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت ...
-
چرا اسلام به ادیان دیگر اجازه نمی‌دهد تا در جامعه اسلامی به تبلیغ دین خویش بپردازند، اما خود به تبلیغ اسلام در دیگر جوامع می‌پردازد؟
13733 دین اسلام 1394/02/21هر چند که دین اسلام مدافع آزادی افراد و جوامع است ولی این آزادی به معنای باز گذاشتن راه انحراف و گمراهی نیست. اسلام مکتبی است که خود را کامل‌ترین دین معرفی کرده و پیامبرش را آخرین پیامبر دانسته و خود را ناسخ همه ادیان آسمانی پیش از خود ...
-
روزه چه آثار تربیتی بر انسان می گذارد؟
38918 روزه و رمضان 1390/05/13روزه نوعی تمرین تهذیب، تزکیه نفس و راهی مناسب برای تحقق تسلط انسان بر نفس خویش و مبارزه با هوس های نفسانی است. روزه در دو بُعد فردی و اجتماعی، افزون بر ثمرات جسمی، آثار و فایده های تربیتی و سازندگی؛ مانند: تقویت صبر، آخرت گرایی، قدرت ...
-
علل و آثار دین گریزی جوانان چیست؟
95697 دین 1389/05/21دین برنامه سعادت و رستگاری بشر است. دین داری نهادینه کردن تعالیم و ارزش های دینی در همه ابعاد زندگی است که ثمرات بی شماری در فرد و اجتماع دارد. عواملی به صورت پیدا و پنهان، دین داری را تهدید می کند که یکی از آنها ...
-
چرا خداوند در تورات خود را فقط خدای ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) می‌خواند؟
5969 یهود 1398/11/14خدای متعال در تورات، خود را خدای برخی انبیاء الهی معرفی کرده است:خدای اسحاق(ع)؛[1]خدای اسرائیل؛[2]خدای یعقوب(ع)؛[3]خدای ابراهیم(ع)، اسحاق و یعقوب؛[4]خدای یوشع(ع)؛[5]خدای الیا؛[6]خدای داوود(ع)؛[7]
-
در رمی جمرات اگر بخواهیم به نیابت از فرد ناتوان هم رمی کنیم اول باید رمی خودمان را انجام دهیم و سپس برای دیگری؟
11752 Laws and Jurisprudence 1390/07/26طبق نظر همه مراجع معظم تقلید و حضرت امام خمینی(ره)، جایز است که حاجی، قبل از رمی خود، برای دیگران نیابتاً رمی انجام دهد.[1]این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
-
آیا خداوند نمی‌توانست از تحریف تورات و انجیل جلوگیری نماید؟
11383 تفسیر 1393/01/25خداوند اگر می‌خواست می‌توانست تمام جهانیان را بر یک دین و یک امت گرد هم آورد. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لکِنْ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».[1] اما ...
-
زندگی‌نامه اندیشمند بزرگ شیعی «سید مرتضی» معروف به «علم الهدی» را می‌خواستم؟
6795 تاريخ بزرگان 1395/12/04سید مرتضی معروف به علم الهدی(355 – 436 ق) از برجسته‌ترین اندیشمندان شیعی در طول تاریخ است که در بغداد سکونت داشته و در دانش‌هایی مانند کلام، فقه، اصول، تفسیر، نجوم، ادبیات عرب و ... شخصیتی ممتاز به شمار آمده و تألیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف از خود ...
-
آیا با پرداخت یکبار خمس مالی، دیگر خمس بر آن واجب نمی شود؟
23593 Laws and Jurisprudence 1385/12/22همان گونه که مستحضرید خمس یکی از واجبات مهم مالی در اسلام است که از فروع دین و از عبادات شمرده می شود، از این رو باید با قصد قربت انجام گیرد. اموال و سرمایه هایی که به آنها خمس تعلق می گیرد، اگر یکبار خمس آنها پرداخت شود، ...
-
به فرمایش علی (ع) واجب چیست؟ واجبتر کدام است؟ مشکل چیست؟ مشکلتر کدام است؟ عجیب چیست؟ عجیبتر کدام است؟ نزدیک چیست؟ نزدیکتر کدام است؟
31518 درایه الحدیث 1389/02/29علامه مجلسی در بحارالانوار روایتی نقل می کند که در آن آمده: شخصى از علی (ع) درخواست کرد که این سؤال ها را جواب دهد، واجب چیست و واجب تر کدام؟ عجب چیست و عجبتر چه؟ دشوار کدام و دشوارتر چیست؟ نزدیک چیست و نزدیکتر کدام؟ هنوز سخنش ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892597 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهان‌شمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
797305 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
759330 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
683699 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
660463 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649661 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
602261 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
580472 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
569523 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565391 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- برده ، کنیز ، برده‌داری
