اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
3209 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژهای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بینیازی، مال و ثروت
18046 سرفصلهای قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بینیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایههای بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسانها قابل شمارش نبوده و فردی میتواند در جنبهای بی
-
احسان ، نیکوکاری
10026 سرفصلهای قرآنی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نيكى كردن است.
در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است
-
اختلاف ، تفاوت
7141 سرفصلهای قرآنی
به اختلاف و تفاوت از چند دیدگاه میتوان نگریست:
1 . ناهماهنگی در کلیت جهان آفرینش و در دستورات خداوند که قرآن و سنت، وجود چنین اخت
-
اراده ، مشیت
27789 سرفصلهای قرآنی
«اراده» در لغت به معنای خواستن، قصد کردن، میل، اشتیاق به انجام کار و... آمده است. البته امروزه «اراده» به معنای «ثبات قدم» نیز مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواردی که میگویند اراده فلانی قوی و
-
إفک ، ماجرای افک
- برده ، کنیز ، بردهداری
6613 اصطلاحات فقهی - اصولی«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته میشد که در زمانهای گذشته و در جنگها، طرفهای درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان ر
- تقیه
2468 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- جهاد ، حرب ، قتال ، جنگ ، نبرد
17579 سرفصلهای قرآنینبرد و جنگ در زبان عربی و در قرآن کریم با واژههای گوناگونی چون «جهاد»، «حرب»، «قتال» و ... بیان شده است که از این میان، واژه «جهاد» در بیشتر موارد، نوعی تقدس را به
- خلقت ، آفرینش ، هستی
23534 سرفصلهای قرآنیخلقت به معنای آفرینش و پدید آوردن است. مشتقات ریشه «خلق» در قرآن کریم فراوان به کار رفته تا از این طریق بندگان به خالق نظام هستی متوجه شوند و از ذبح
2527 اصطلاحات فقهی - اصولی«ذبح» در لغت به معنای پارهكردن گلو است و در استعمال قرآنی هم برای بریدن گلوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است آنجا که روزه
8824 اصطلاحات فقهی - اصولی«روزه» در لغت، به معنی خودداری، امساک و بازایستادن است و در اصطلاح شرعی، خودداری از انجام برخی کارها در طول روز(از اذان صبح تا اذان مغرب)، به نیت انجام دستور الهی میباشد.
- زراعت ، کشاورزی ، باغداری
- صلوات، درود
7775 سرفصلهای قرآنی«صلوات» جمع صلاة است که در منابع اسلامی در چند معنی مورد استفاده قرار گرفته است: 1 . درود خداوند بر بندگانش، 2 . درود مسلمانان بر پیامبر اسلام(ص)، 3 . نماز، 4 . محل برقراری نماز. اما آنچه امروزه
- صور ، نفخ صور ، ناقور
2406 سرفصلهای قرآنی«نفخ صور» یا «دمیدن در ناقور» اصطلاحی است که با تعابیری؛ مانند «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّور» و «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُور»، در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.
این اصطلاح در قرآ
- عبد و عبادت ، بنده و بندگی
25925 سرفصلهای قرآنی«عبادت» از ریشه «عبد» به معناى نهایت خضوع و تذلّل است. و چون عبادت بالاترین مراتب خضوع است، پس لایق نیست، مگر براى كسی كه اعلى مراتب وجود و كمال و اعظم مراتب نعمتها
- عجله ، شتابزدگی ، عاجله
5814 سرفصلهای قرآنیعجله یا شتابزدگی از رفتارهایی است که - جز برخی موارد خاص - به عنوان یک ویژگی منفی برای انسانها به شمار میآید و در آیات و روایات و نیز در دانش اخلاق اسلامی این موضوع مورد بررسی و گفتگو قرار گرفته
- غرور
4773 سرفصلهای قرآنیواژهی «غرور» در كلمات عرب بویژه در آيات قرآن و روايات به كار رفته و در گفتوگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نيز كم و بيش در همان معانى اصلى يا لوازم آن به كار میرود. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به
- فضل ، فضیلت ، برتری
15620 سرفصلهای قرآنییکی از واژههای پرکاربرد در قرآن کریم واژهی «فضل» است که در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل»
- فقر ، عیلة ، مسکنة، املاق ، تنگدستی ، نیازمندی
8727 سرفصلهای قرآنیواژههای برگرفته از ریشههای «فقر»، «عیله»، و «املاق» با اینکه معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی میباشند، ولی در برخی منابع، تفاوتهایی بین این واژهها
- فکر ، تفکّر
4949 سرفصلهای قرآنی«فکر»، نیرویی است که «علم» را به سوی «معلوم» میبرد. و «تفكّر» كوشش و جولان نيروی فکر به اقتضاى عقل و خرد است؛ اين نيروی تفکر ويژهٔ انسان
- قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
4259 سرفصلهای قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته میشود که برای نزدیکشدن به یک فرد تقدیم میشود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانیکردن حیوانات مورد استفاده قرار میگیرد که در همین
- قساوت ، سنگدلی
2765 سرفصلهای قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دلسوزی از دلها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
15580 سرفصلهای قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی میباشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقهاش را شاهد میگیرد تا درستی گفتار خود را
- کید ، حیله ، مکر ، خدعه ، فریب
11589 سرفصلهای قرآنیواژههایی از ریشههای «مکر»، «کید»، «حیله» و «خدعه» که با وجود برخی تفاوتها تا اندازهای به یک معنا هستند، چندین و چند بار در قرآن کریم
- لعن، سبّ، فحش، توهین، دشنام، نفرین
11758 سرفصلهای قرآنی«لعن» در لغت به معنای راندن و دور کردن از خوبی به همراه غضب است. لعن اگر از طرف خداوند باشد، در آخرت به معنای عقوبت و مجازات و در دنیا به معنای بستهشدن راه رحمت و توفیق الهی است. و اگر لعن از طرف
- لهو و لعب
8419 سرفصلهای قرآنیواژگان «لهو» و «لعب» در کنار یکدیگر، در شش سوره از قرآن کریم آمده که در چهار مورد واژۀ «لعب» مقدّم بر «لهو» شده و در دو جای دیگر کلمه «لهو
- مَلَک ، ملائکة ، فرشته ، فرشتگان
17348 سرفصلهای قرآنیكلمۀ "ملائكه" جمع "ملك" - به فتحه لام- به معنای موجوداتى است که مخلوق و واسطۀ بين خدا و بين عالم مشهوداند. قرآن کریم کارهای فراوانی را برای فرشتگان برشمرده است. وساط
- مباهله
1979 سرفصلهای قرآنی«مباهله» يعنى نفرين كردن يکديگر با این هدف که هر كس بر باطل است مورد غضب الاهى قرار گيرد، و آنكس كه بر حق است شناخته شود و بدين گونه حق ا
- محرومیت ، حرمان
1789 سرفصلهای قرآنی«محرومیت» در لغت به معنای بیبهره بودن و نصیب نداشتن است. آنچه در تعالیم دینی آمده این است که خدای متعال رحمتش آنچنان گسترده است که شامل تمام انسانها و تمام موجودات میشود: « نشوز
2882 اصطلاحات فقهی - اصولی«نشوز» یک اصطلاح فقهی و حقوقی در ارتباط با حقوق و وظایف زناشویی بین زن و شوهر است؛ لذا «ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زنى گفته مىشود كه حقوق
- نصر ، غلبه ، فتح ، کمک ، پیروزی
20277 سرفصلهای قرآنی«نصر» و «فتح» واژههایی قرآنی میباشند که خود این واژهها و نیز مشتقات آن، فراوان در قرآن به کار رفته و دو سوره پر محتوا نیز به همین نامها اختصاص یافته است.
البته قرآن، از ریشههای دیگری
- نماز جمعه
- والدین ، پدر ، مادر ، آباء ، أمهات
19022 سرفصلهای قرآنیپدر و مادر از مهمترین افرادی هستند که بر گردن انسانها حق داشته و در تمام مکاتب الهی و به ویژه دین مقدس اسلام بر احترام به والدین و مراقبت از آنان تأکید شده و توصیه شده که جز در مواردی مانند شرک ب
- ولایت، ولی ، مولی ، تولیت
15285 سرفصلهای قرآنی«ولايت» از ريشه لغوی «وَلِىَ» میباشد که دارای معانی گوناگونی بوده و در هر سخن، باید معنای آن را با قرائن و شواهد پیرامونی به دست آورد.
ولایت در درجات مختلفی ردهبندی میشود و از ولایت خداو
پرسش های اتفاقی
-
تفسیر عرفانی شعر «پرستش بمستی است در کیش مهر» چیست؟!
6111 1397/03/211. واژگان «مستی» و سکر، یکی از مقامات عرفان عملی است و آن عبارت است از حالت حیرت و مدهوش شدن که در اثر مشاهده جمال محبوب به سالک دست میدهد، به گونهای که غرق در جمال محبوب است و به غیر توجهی ندارد و از غیر محبوب ...
-
آیا میتوانید در باره زندگی و شخصیت ابن میثم بحرانی اطلاعاتی در اختیار من قرار دهید؟
9343 درایه الحدیث 1391/12/01کمال الدین میثم بن علی بن میثم البحرانی، معروف به ابن میثم، متوفای سال (699-697 هـ. ق) در اوایل قرن هفتم در بحرین به دنیا آمد، و در مهد علم و فقاهت، در خانوادهای مشهور و ریشهدار پرورش یافت. جد بزرگوارش میثم بن المعلی از شیوخ بزرگوار بحرین ...
-
منظور از «صالحین» در «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»، چه کسانی هستند؟
38226 تشهد و سلام 1392/12/04پیرامون مخاطبان سلام نماز ر.ک: 16438؛ حکمت سلام های نماز و مخاطبان آن «صالح» معنای گستردهای دارد و هر شخص دارای رفتار نیک را در بر میگیرد. این کلمه در قرآن گاه در مقابل گناه و گاه در مقابل فساد بهکار برده شده است.
-
آیا انسان ظرفیت عشق به خداوند را دارد؟
82517 Practical 1389/04/16هدف از عشق مجازی رسیدن به عشق حقیقی بوده و اگر همراه با عفت باشد، انسان را بعد از تحولات و دگرگونیهایی بنیادین به آستانۀ عشق الاهی خواهد رساند که مطلوب اصلی دین و باطن حقیقی آن چیزی جز رسیدن به مقام محبت الاهی نیست؛ بهویژه در ...
-
بر اساس خود عالی و خود دانی، شادی و تربیت عالی و دانی چگونه تبیین میشود؟
4261 کرامت انسانی 1400/04/27اندیشمندان دینی بر این باورند که: «انسان یک حقیقت دو وجههاى و دو بُعدی است: بعد خاکى و حیوانى و دانى، و بعد دیگر عِلوى و ملکوتى؛ داراى دو «من» و دو «خود». «خود» اصلى و واقعى انسانى «خود» ملکوتى او است. «خود» خاکى تنها ...
-
معنای «عناصر الابرار و دعائم الاخیار» در زیارت جامعه کبیره چیست؟
12023 درایه الحدیث 1394/06/25در بخشی از زیارت جامعه کبیره میخوانیم: «عَنَاصِرَ الْأَبْرَارِ وَ دَعَائِمَ الْأَخْیار»؛[1] اساس و بنیادهاى نیکوکاران و تکیهگاههاى نیکان. توضیح واژهها «عَناصِر»: جمع «عُنصُر»، به معناى اصل و نَسَب، منشأ، گوهر، بنیاد.[2] «الأبْرار»: جمع «بَرّ»، و یا جمع «بارّ»، به ...
-
دو واژه «وَلَد»(به فتح واو و لام) و «وُلْد»(به ضمّ واو و سکون لام) چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
1589 لغت شناسی 1401/05/15«الوَلَدُ» و «الوُلْدُ» به معنای آن چیزی است که زاییده میشود.این دو واژه به معنای «فرزند» بوده و در مفرد و جمع، و همچنین در پسر(مذکر) و دختر(مؤنث) مورد استفاده قرار میگیرد.البته برخی لغتدانان «وُلْد» را جمع «وَلَد» میدانند، مانند «وُثْن» که جمع «وَثَن» است.[1]گفتنی است که واژه ...
-
با آنکه شب و روز جمعه هنگام بخشیدهشدن گناهان است؛ پس چرا مجازات گناه در این ایام دو برابر میشود؟
3920 حدیث 1400/12/28شب و روز جمعه در بین ایام هفته از امتیاز و شرافت خاصی برخوردار است. بر اساس روایات خداوند در این زمان حسنات را مضاعف و گناهان و معاصی را محو میکند.[1] اما اگر انسان از این فرصت به وجود آمده استفاده نکند ...
-
چرا خداوند به کمک کودکانی نمیآید که ناخواسته مورد آزار جنسی قرار میگیرند؟!
631 1402/11/03نخست باید گفت؛ دهها پرسش مشابه اینرا نیز میتوان مطرح نمود؛ مانند:چرا خداوند قدرتی در کودکان قرار نمیدهد تا به دست جنایتکاران کشته نشوند؟!چرا آنها قدرتی ندارند که برخی حقوق آنها توسط بزرگترها پایمال نشود؟!چرا برخی از آنها در کودکی از نعمت پدر و مادر محروم شده ...
-
مراد از «ماء معین» در قرآن، چه نوع آبی است؟
3249 تفسیر 1402/03/29در لغت عربی، «ماء معین»، به معنای آب روان و جاری است.[1] واژه «ماء» با صفت «معین» تنها یکبار در قرآن و در آیه 36 سوره ملک آمده است. آنجا که میفرماید:«قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتیکُمْ بِماءٍ مَعینٍ»؛[2] بگو اگر صبح برخیزید و ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
884071 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
752793 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
730660 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
643213 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
642822 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
638933 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
576555 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
576500 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
558754 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
558656 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- برده ، کنیز ، بردهداری