جستجوی پیشرفته
بازدید
6504
آخرین بروزرسانی: 1399/12/02
خلاصه پرسش
ضرب المثل معروف «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست»، آیا منبع دینی دارد؟ و آیا در متون دینی به خنده‌ی زیاد سفارش شده است؟
پرسش
این‌که می‌گویند «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست»، آیا منبع روایی و دینی دارد؟ در روایت است «اضحکوا علی الدنیا فانها یضحک علیکم»؛ (بخندید به دنیا و الا او به شما می‌خندد). با توجه به آموزه‌های دینی ما که مؤمن باید خنده‌ و لبخندش در صورتش باشد، و حزن و غمش در دلش، و مؤمن باید با ابتسام و مبتسم باشد، لطفاً این روایت را برای ما ریشه‌یابی کنید. چون الان در دنیا یک تخصص، بلکه یک فوق تخصص در درمان بیماری‌های روحی و افسردگی و بیماری‌های نفسانی به وسیلهی لبخند و به وسیله ادخال سرور داریم. ما در حال تحقیق هستیم و به جاهای زیبایی رسیدیم و این فناوری علمی و تحقیقی با تحقیقات ناقصی که انجام داده‌ایم ریشه در آموزه‌‌های نورانی قرآن و اهل‌بیت(ع) دارد. لطفا ما را در این امر یاری فرمایید.
پاسخ اجمالی

آنچه در مورد پرسش مطرح شده در موضوع خنده درمانی می‌توان گفت این است که:

  1. ظاهرا عبارت «خنده بر هر درد بی‌درمان دوا است»، یک ضرب المثل است که اشعاری هم بر اساس آن سروده شده است. اما مسلم است که این ضرب المثل مبنای قرآنی، یا روایی ندارد؛ لذا باید روان‌شناسان آن‌را بررسی کنند که آیا خنده‌ی زیاد تمام مشکلات و بیماری‌های جسمی و روحی انسان را درمان می‌کند؟ که به نظر می‌رسد این‌گونه نباشد. البته بدیهی است که داشتن روح و روان سالم منحصرا با خنده میسر نمی‌شود؛ چرا که اگر این‌گونه بود پزشکان و متخصصان علم البدان باید برای ده‌ها بیماری جسمی و روحی بیماران خود، داروی خنده را تجویز می‌کردند و نیازی به این همه داروهای مختلف شیمیایی نبود.
  2. آنچه در متون دینی در مورد خنده آمده، سفارش به خنده‌ی زیاد و قهقه نشده است، بلکه بر عکس خنده‌ی زیاد مورد نکوهش قرار گرفته است. در قرآن کریم آمده است: «فلیضحکوا قلیلا و لیبکو کثیرا»؛

 

[1] کمتر بخندید و بیشتر گریه کنید.

در ذیل این آیه از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است: «لو تعلمون ما اعلم لضحکتم قلیلا و لبکیتم کثیرا»؛[2] اگر آنچه را من می‌دانم شما هم می‌دانستید، کم می‌خندیدید و بسیار می‌گریستید.

در سفارش‌های حضرت داوود(ع) به فرزندش حضرت سلیمان(ع) هم آمده است: فرزندم بپرهیز از خنده‌ی زیاد که خنده‌ی زیاد در قیامت بنده را در حال خواری و حقارت رها می‌کند: «أَنَّ دَاوُدَ قَالَ لِسُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «یَا بُنَیَّ، إِیَّاکَ وَ کَثْرَةَ الضَّحِکِ، فَإِنَّ کَثْرَةَ الضَّحِکِ تَتْرُکُ الْعَبْدَ حَقِیراً یَوْمَ الْقِیَامَةِ».[3]

از امام صادق(ع) نیز در نکوهش خنده‌ی زیاد آمده است: «کَثْرَةُ الضَّحِکِ تُمِیتُ الْقَلْبَ وَ قَالَ کَثْرَةُ الضَّحِکِ تَمِیثُ الدِّینَ کَمَا یَمِیثُ الْمَاءُ الْمِلْحَ»؛[4] خنده‌ی زیاد قلب و دین را می‌می‌راند، آن‌گونه که آب نمک را محو می‌کند.

در سخنی دیگر، آن‌حضرت از رسول خدا(ص) نقل می‌کند شوخى زیاد آبرو را می‌برد و خنده‌ی بسیار ایمان را نابود می‌کند: «عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ کَثْرَةُ الْمِزَاحِ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ کَثْرَةُ الضَّحِکِ یَمْحُو الْإِیمَان».‏[5]

  1. همان‌گونه که می‌دانیم خنده از لبخند بالاتر است و اثرات مثبت خنده می‌تواند در لبخند هم وجود داشته باشد؛ برای همین است که در متون دینی، متبسم بودن به عنوان یک ویژگی پسندیده برای مؤمنان، مطرح شده است. در مکتب اسلام شخص مؤمن شوخ طبع و خوش‌مشرب است؛ اما آن‌را در قالب تبسم ابراز می‌کند.
    امام صادق(ع) در این مورد فرمود: «ضَحِکُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ»؛[6] خنده‌ی مؤمن، لبخند است.

 و شادى مؤمن در چهره‌ی او است:‏« وَ قَالَ ع فِی صِفَةِ الْمُؤْمِنِ الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِه».‏[7]

  1. بنابر این، هر خنده‌ای مورد تأیید اسلام نیست و مواردی، مانند قهقهه زدن از ویژگی‌های شیطان بوده و مورد نکوهش قرار گرفته است: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْقَهْقَهَةُ مِنَ الشَّیْطَانِ».[8]

لذا همان‌گونه که اشاره کردیم با توجه به واقعیت خارجی نیز این موضوع قابل پذیرش نیست که هر دردی را با خندیدن می‌توان درمان کرد؛ از این‌رو خنده‌هایى که با صداى قهقهه باشد و یا خنده‌هایى که آلوده به گناهانی؛ مانند غیبت، تمسخر و استهزا، ... باشد؛ مورد مذمت و نهى است: «...یَا أَبَا ذَرٍّ وَیْلٌ لِلَّذِی یُحَدِّثُ فَیَکْذِبُ لِیُضْحِکَ بِهِ الْقَوْمَ...»؛[9] رسول خدا(ص) در سفارشات خویش به اباذر فرمود: وای بر کسی که با سخن دورغ بخواهد دیگران را بخنداند.

بر این اساس، خنده اگر به صورت تبسم باشد نشان از اخلاق نیکوی انسان مؤمن است و نشانگر رضایت بنده نسبت به مقدرات الهی است که به طور طبیعی آرامش روحی و روانی را به دنبال خواهد داشت، در نتیجه برخی از افسردگی‌ها و بیماری‌های انسان برطرف خواهد شد؛ اما این‌گونه نیست که برای هر درد بی‌درمانی نسخه‌ی شفابخش باشد.

  1. متنی که در پرسش مطرح شده است: «اضحکوا علی الدنیا فانها  یضحک  علیکم»، در منابع یافت نشده است؛ اما با فرض پذیرش، این به معنای خنده‌ی مورد بحث نیست، بلکه خنده بدین معنا است که به دنیا با نگاه تمسخر و بازیچه بنگرید که اگر نگاهتان به دنیا این‌گونه نباشد، شما بازیچه‌ی دنیا قرار خواهید گرفت.

 


[1]. توبه، 82.

[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏5، ص 8، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[3]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 69، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق.

[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 664، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.    

[5]. شیخ صدوق، امالی، ص 270، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.

[6]. کافی، ج ‏2، ص 664.

[7]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 533، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.                     

[8]. کافی، ج ‏2، ص 664.

[9]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏12، ص 251، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • ریشه اختلاف در گرایش و پیروی انسان‌ها از «عقل» و «نفس اماره» چیست؟ آیا انسان در همه چیز اختیار دارد؟!
    6247 انسان و اختیار 1397/01/27
    اختلاف انسان‌ها گاهی در امور غیر اختیاری است؛ مانند این‌که در چه محیط و از چه پدر و مادر به دنیا می‌آیند؟ یا شکل و اندازه جسم و بدن آنها چگونه است؟ اختلاف در این امور لازمه زندگی طبیعی است.[1] اما گاهی اختلاف انسان‌ها ...
  • در جامعه امروز نظر اسلام در مورد حقوق بشر چیست؟
    17936 حکومت دینی در نظام بین الملل 1388/02/05
    از آن‌جا که دین اسلام دین جامع و خاتم ادیان الهی است، برای تمام شئون زندگی بشر، اعم از زندگی فردی، اجتماعی، و ... برنامه دارد؛ از جمله‌ی آنها مسئلۀ حقوق بشر و چالش‌های آن در جامعۀ امروز است. این مسئله با به رسمیت شناختن حقوق انسان و کرامت وی ...
  • ملاک کثرت در موجودات، اعم از مجرد و مادی چیست؟
    15695 کثرت موجودات 1391/08/20
    کثرت در عالم عقول و مجردات به معنای تعدد مراتب است؛ یعنی وجود آنها دارای شدت و ضعف و کمال و نقص است، و شمارش پذیر بودن آنها ارتباطی به مکان داشتن یا نداشتن آنها ندارد. البته در عالم طبیعت از آن‌جا که تمام موجودات مادی هستند ...
  • نمازهای مستحبی که در ایام هفته، خوانده می شود، چه فرقی با نماز ضحی که بدعت شمرده شده، دارد؟
    15717 Laws and Jurisprudence 1390/04/13
     نماز ضحی در نظر شیعه یک بدعت است، مگر روز جمعه که استثنا شده است. برخی از اهل سنّت هم آن را بدعت می دانند، اما نمازهای ایام هفته بدعت نبوده و مستحب شرعی است؛ زیرا سید بن طاووس (ره) روایت مربوط به نمازهای مستحبی ایام هفته را نه به ...
  • مراد از یک روز و ده روز توقف در عالم برزخ چیست؟
    16956 تفسیر 1389/05/24
    این آیات گزارشی از وضعیت مجرمان بعد از نفخ صور و برپایی قیامت می دهد که از یکدیگر سؤال می کنند چه مدت در عالم برزخ بوده اند؟ یک روز و ده روز مدت زمانی است که مجرمان فکر می کنند در عالم برزخ بوده اند  و در پاسخ ...
  • تفاوت میان خالق و فاطر در قرآن کریم چیست؟
    40710 تفسیر 1392/01/20
    1. «فطر» به معنای «شکافتن در طول» است. این لفظ به معنای «ابداع و ایجاد اشیا توسط خداوند»، در قرآن کریم به کار رفته است.[1] با در نظر گرفتن معناى اولى «فطر»، آفریدن از آن جهت فطر نامیده شده که خداوند موجودات را با ...
  • آیا سؤال از احکام اسلام نیاز به تخصص دارد؟
    8749 نقش اندیشمندان دینی 1386/09/27
    شناخت و فراگیری احکام و معارف اسلامی از نظر عمق دارای سطوح و مراتب مختلف است: الف) شناخت سطحی و آشنایی ابتدایی: مانند فراگیری احکام و آداب و دستورات عملی و اخلاقی و اعتقادی. ب) آشنایی استدلالی: مانند یادگیری دلایل فقهی احکام عملی و اخلاقی و اعتقادی. ج) آشنایی به فلسفه و حکمت ...
  • بر چه مبنایی دانه‌های تسبیح 101 عدد است؟
    52719 گوناگون 1392/03/13
    تسبیح برای به خاطر سپردن تعداد تسبیحات است، اصل این موضوع به هر روشی ممکن است انجام شود. آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که در زمان ائمه(ع) تسبیح 34 دانه و ۳۳ دانه وجود داشته است. ۱. «وَ رَوَى عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ الْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی ...
  • استفاده شخصی از تلفن و اینترنت اداره چه حکمی دارد. در صورت اشکال چگونه جبران شود؟
    14928 Laws and Jurisprudence 1391/05/03
    حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): استفاده شخصی از اموال ادارات بدون اجازه کسانی که حق صدور چنین اجازه ایی را دارند، جایز نیستن و استفاده کننده ضامن است و باید هزینه استفاده را به حساب آن اداره واریز کند یا به شکلی آن ...
  • مختصری از داستان حضرت عیسی بن مریم(ع) و مادر بزرگوارشان ارائه نمایید.
    262518 تاريخ بزرگان 1393/05/30
    حضرت عیسای مسیح(ع) از بزرگ‌ترین پیامبران الهی است. خداوند او را از مادرش مریم(س)، بدون آن‌که شوهری داشته باشد، به دنیا آورد؛ چون این اتفاق برای مردم رخدادی عجیب بوده و برایشان قابل تصور نبود، به مریم تهمت زدند. خداوند حضرت عیسی را در همان زمان نوزادی به ...

پربازدیدترین ها