جستجوی پیشرفته
بازدید
2591
آخرین بروزرسانی: 1401/07/11
خلاصه پرسش
آیا شناخت شهودی حقایق، نسبت به شناخت عقلی بالاتر است؟
پرسش
چرا شناخت شهودی حقایق، نسبت به شناخت عقلی بالاتر است؟
پاسخ اجمالی

به اعتقاد صدرالمتألهین راه دل و کشف و شهود از نظر شناخت، بر راه عقل و برهان مقدم و برتر است؛ زیرا فیلسوف تنها از راه مفاهیم و لوازم و آثار به حقایق دست می‌یابد؛ اما عارف از راه حضور و درک عینی، حقایق را کشف می‌کند. البته این نظر صدرا به معنای طرد و نفی عقلانیت و راه استدلال نیست، بلکه مقصود از برتر بودن شهود بر عقل آن است که نباید در حد معرفت عقلی بازماند و بدان قانع بود، و باید به ساحت‌های بالاتر معرفت دست یافت و از معرفت شهودی برخوردار شد. وی می‌گوید علم به موجودات یا از راه مشاهده‌ی حضوری واقع می‌شود و یا با استدلال بر آنها از راه آثار و لوازمشان که از این‌راه تنها معرفی ضعیف به دست می‌آید.

صدرا با نقل کلامی از ابن‌سینا که در آن علم و آگاهی از حقایق اشیا را خارج از توان بشر می‌داند، آن‌را چنین شرح می‌دهد که بوعلی در پی بیان این نکته است که از راه علم حصولی و دانش استدلالی – برهانی، تنها می‌توان از آثار و لوازم شیء به وجود آن پی برد(برهان انی)؛ اما در راه مکاشفه و عرفان، به طریق لمّی به حقایق اشیا می‌رسیم؛ زیرا به اسباب و علل آنها علم پیدا می‌کنیم و از این‌راه حقیقت معلول و مسبب نزد ما حاضر می‌شود. شهود سبب، شهود مسبب را در پی دارد و چنین علمی منحصر در مکاشفه‌های حضوری است. بنابر این، دریافت حقیقت اشیا تنها از طریق اخیر امکان‌پذیر است.

هدف ملاصدرا از این بیان، تأکید بر این نکته است که معرفت استدلالی – برهانی، تنها ما را از راه لوازم، با شیء آشنا می‌کند و از حقیقت آن اطلاعی به دست نمی‌دهد. بنابر این، حکیم نباید در این حد بازماند و به معارف عقلی کسبی بسنده کند، بلکه باید به مرتبه شهود قلبی برسد و حقیقت اشیا را بدین وسیله ادراک کند.[1]  


[1]. ر. ک: یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش، انزلی، سید عطاء، ص 112- 117، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1388.  

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    798823 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    761648 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685272 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661066 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649961 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603091 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580587 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    573415 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565586 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564827 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...