لطفا صبرکنید
بازدید
10462
10462
آخرین بروزرسانی:
1392/03/30
کد سایت
fa26349
کد بایگانی
31504
نمایه
فلسفه و فواید تقسیم‌بندی قرآن به سوره‌ها
طبقه بندی موضوعی
علوم قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
فلسفه و فواید تقسیم‌بندی قرآن به سوره‌ها چیست؟
پرسش
فلسفه و فواید تقسیم‌بندی قرآن به سوره‌ها چیست؟
پاسخ اجمالی
در زمینه حکمت و علّت تقسیم قرآن کریم به سوره‌هاى مختلف که کوچک‌ترین آنها سوره کوثر با سه آیه و بزرگ‌ترین آنها سوره بقره با 286 آیه است، قرآن‌شناسان فوایدى را برشمرده‌اند. مسلماً اینکه خداوند چنین تقسیمى را در کتاب جاودان خویش به کار برده است بدون حکمت و هدف نبوده است. در قرآن بالاترین دقّت‌ها و ظرافت‌ها به کار رفته و حتى در تنظیم حروف و کلمات آن عنایت خاصى وجود داشته است.
در این‌جا برخى از فواید تقسیم قرآن به سوره‌ها را ذکر نموده و یادآور می‌شویم که قطعاً فواید به این موارد محدود نمی‌گردند.
1. اهداف مختلف و موضوعات متفاوت در قرآن: در بسیارى از سوره‌ها هدف خاصى مورد نظر است که محور همه آیات آن سوره است. حتى بعضى از مفسّران عقیده دارند که هر سوره یک هدف خاصى را تعقیب می‌کند.[1] این هدف خاص، آیات مربوط را در قالب یک سوره در کنار هم جاى داده است؛ برای نمونه سوره یوسف و یا نمل و یا فیل و ... در سرگذشت یک پیامبر و یا یک واقعه تاریخى است.
2. آسانی در فراگیرى، قرائت و حفظ قرآن: تقسیم و تفکیک میان سوره‌ها، تعلیم و تعلّم را براى جویندگان و مشتاقان کلام خداوند آسان‌تر می‌کند و آنان پس از آموختن بخشى از کلام خداوند و یا حفظ آن، بسان کسى که یکى از مراحل سعادت را طى کرده و در فتح آن توفیق یافته، نسبت به قسمت‌هاى دیگر قرآن مشتاق‌تر می‌شوند. چون قارى قرآن سوره‌اى را به پایان می‌برد، به شروع سوره دیگر راغب‌تر می‌شود. این امر به ویژه در حفظ قرآن مشهودتر است؛ چرا که تقسیم قرآن به قطعه‌ها و سوره‌هاى کوچک و بزرگ، مشکل حفظ را حل نموده و اگر چنین نبود، هم انگیزه براى حفظ قرآن کمتر می‌شد و هم حفظ آن دشوارتر.
3. صیانت و حفاظت قرآن از تحریف: یکى از هنرمندی‌هاى قرآن و جنبه‌هاى اعجاز آن همین تقسیم‌بندى کتاب به قطعات مستقلى به نام سوره است. این امر سبب گردید تا حفظ آنها به ویژه سوره‌هاى مکى که در آغاز نزول سوره‌هایى کوچک و موزون بودند، به راحتى صورت گیرد و لااقل هر مسلمانى تعدادى از این سوره‌ها را در خاطره و حافظه خویش بایگانى کند. البته حافظان کل قرآن نیز کم نبوده‌اند.
4. مانندناپذیرى حتى در کوچک‌ترین سوره: تقسیم قرآن به سوره‌هایى که دامنه اختلاف آیات آنها بسیار زیاد است، خود پدیده جالب دیگرى است؛ زیرا قرآن، که در آیات «تحدّى» همگان را به مبارزه دعوت کرده است، تا اگر می‌توانند حتى یک سوره همانند قرآن بیاورند، با تقسیم خود به سوره‌هاى کوچک و بزرگ اشاره به این حقیقت نموده که بلندى و کوتاهى سوره‌ها، شرط اعجاز نیست و هر سوره هر قدر هم کوچک باشد در اوج اعجاز و عظمت قرار دارد.[2]
در این‌جا برخى از فواید تقسیم قرآن به سوره‌ها را ذکر نموده و یادآور می‌شویم که قطعاً فواید به این موارد محدود نمی‌گردند.
1. اهداف مختلف و موضوعات متفاوت در قرآن: در بسیارى از سوره‌ها هدف خاصى مورد نظر است که محور همه آیات آن سوره است. حتى بعضى از مفسّران عقیده دارند که هر سوره یک هدف خاصى را تعقیب می‌کند.[1] این هدف خاص، آیات مربوط را در قالب یک سوره در کنار هم جاى داده است؛ برای نمونه سوره یوسف و یا نمل و یا فیل و ... در سرگذشت یک پیامبر و یا یک واقعه تاریخى است.
2. آسانی در فراگیرى، قرائت و حفظ قرآن: تقسیم و تفکیک میان سوره‌ها، تعلیم و تعلّم را براى جویندگان و مشتاقان کلام خداوند آسان‌تر می‌کند و آنان پس از آموختن بخشى از کلام خداوند و یا حفظ آن، بسان کسى که یکى از مراحل سعادت را طى کرده و در فتح آن توفیق یافته، نسبت به قسمت‌هاى دیگر قرآن مشتاق‌تر می‌شوند. چون قارى قرآن سوره‌اى را به پایان می‌برد، به شروع سوره دیگر راغب‌تر می‌شود. این امر به ویژه در حفظ قرآن مشهودتر است؛ چرا که تقسیم قرآن به قطعه‌ها و سوره‌هاى کوچک و بزرگ، مشکل حفظ را حل نموده و اگر چنین نبود، هم انگیزه براى حفظ قرآن کمتر می‌شد و هم حفظ آن دشوارتر.
3. صیانت و حفاظت قرآن از تحریف: یکى از هنرمندی‌هاى قرآن و جنبه‌هاى اعجاز آن همین تقسیم‌بندى کتاب به قطعات مستقلى به نام سوره است. این امر سبب گردید تا حفظ آنها به ویژه سوره‌هاى مکى که در آغاز نزول سوره‌هایى کوچک و موزون بودند، به راحتى صورت گیرد و لااقل هر مسلمانى تعدادى از این سوره‌ها را در خاطره و حافظه خویش بایگانى کند. البته حافظان کل قرآن نیز کم نبوده‌اند.
4. مانندناپذیرى حتى در کوچک‌ترین سوره: تقسیم قرآن به سوره‌هایى که دامنه اختلاف آیات آنها بسیار زیاد است، خود پدیده جالب دیگرى است؛ زیرا قرآن، که در آیات «تحدّى» همگان را به مبارزه دعوت کرده است، تا اگر می‌توانند حتى یک سوره همانند قرآن بیاورند، با تقسیم خود به سوره‌هاى کوچک و بزرگ اشاره به این حقیقت نموده که بلندى و کوتاهى سوره‌ها، شرط اعجاز نیست و هر سوره هر قدر هم کوچک باشد در اوج اعجاز و عظمت قرار دارد.[2]
نظرات
