جستجوی پیشرفته
بازدید
14618
آخرین بروزرسانی: 1393/07/09
خلاصه پرسش
دیدگاه شیعه درباره عدالت پیروان فطحیه و واقفیه که امامت بعضی از ائمه (ع) را قبول ندارند چیست؟
پرسش
از دیدگاه شیعیان جنایتی که اصحاب مرتکب شده‌اند این است که به گفته آنها اصحاب از ولایت علی منحرف شدند و خلافت را به او نسپردند، بنابراین از دیدگاه شیعه عادل و درست کار نیستند. سؤال این است که شیعیان چرا در مورد فرقه‌های دیگر شیعه؛ مانند فطحیه و واقفیه که امامت بعضی از ائمه را قبول ندارند چنین نمی‌گویند؟! بلکه از افراد این فرقه‌ها دلیل می‌گیرند و آنها را عادل می‌دانند، این تناقض دلیلش چیست؟!
پاسخ اجمالی

شیعیان به پیروی از قرآن و احادیث که مورد اعتماد همه مسلمانان هستند، صحابه را یکسان نمی دانند، بلکه آنها را سه دسته می کنند. گروهی از صحابه از ایمان محکمی برخوردار بودند. گروهی دیگر سست ایمان بودند و دسته سومی نیز منافق بودند. همه صحابه در جریان سقیفه عملکرد یکسانی نداشتند. تنها برخی از صحابه در سقیفه حضور داشتند. برخی دیگر از صحابه با زور شمشیر و تهدید یا به خاطر حفظ کیان اسلام با ابوبکر بیعت کردند. بنابراین همه آنها در یک ردیف نیستند.

 

برخی از بزرگان شیعه احادیث فطحیه و واقفیه را در صورتی که افراد موثق و امانت داری باشند، عمل می کنند. همان طور که روایاتی از اهل سنت از پیامبر (ص) یا امامان شیعی که دارای شرط یاد شده باشند، را نیز معتبر می دانند و عمل می کنند. برخی دیگر نیز نه روایات فطحیه و واقفیه را معتبر می دانند و نه به احادیث اهل سنت اعتبار قائل هستند، همان طور که حدیثی را از شیعه به صرف این که شیعه است نمی پذیرند بلکه در پذیرش حدیث از شیعه شرایطی وجود دارد که از جمله آن عدالت و یا حداقل مدحی از او شده باشد و در صورت عدم احراز این شرایط روایت را رد می کنند. از این رو هیچ تناقضی در عمل شیعیان دیده نمی شود.

 

پاسخ تفصیلی

شیعه به پیروی از آیات نورانی قرآن و احادیث مورد اعتماد همه مسلمانان صحابه را از نظر ایمان و التزام عملی به احکام اسلام و اطاعت از پیامبر یکسان نمی داند؛ زیرا از آیات قرآن استفاده می شود که صحابه پیامبر (ص) سه دسته بودند:

 

1. اصحابی که از ایمان راسخی برخوردار بودند و در فداکاری و ایثار ممتاز بودند. قرآن درباره این گروه می فرماید: "برخی از مؤمنان مردانی هستند که بر عهد خود با خداوند صادقانه عمل کردند. بعضی از آنان به شهادت رسیدند و برخی دیگر در انتظار شهادت هستند و در پیمان خود کوچک ترین تغییری نداده اند".[1]

 

2. اصحابی که ایمان قوی نداشتند و از آزمایش های الاهی سربلند بیرون نمی آمدند. از میدان جنگ فرار می کردند و در سختی ها پیامبر را رها می کردند. قرآن این افراد را این گونه توصیف می کند: "ای مؤمنان! چرا هنگامی که به شما گفته می شود در راه خدا از اقامت گاه خود کوچ کنید سخت به زمین چسبیده و از جای خود حرکت نمی کنید؟ آیا به جای سعادت اخروی زندگی دنیوی را پسندیده اید"؟[2]

 

3. گروهی که منافق بودند و در سوره منافقون و آیات زیادی از دیگر سوره های قرآن از اعمال و نیات آنان مذمت شده است. قرآن کریم درباره آنان می فرماید: "برخی از مردم می گویند به خدا و روز قیامت ایمان آورده ایم؛ ولی مؤمن نیستند. آنان با خدا و مؤمنان خدعه می کنند در حالی که جز به خود نیرنگ نمی زنند؛ ولی این حقیقت را نمی دانند".[3]

 

در احادیث سنی و شیعه نیز سخن از ارتداد گروه زیادی از صحابه بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) مطرح شده است. ابو هریره از پیامبر روایت کرده است که فرمود: "روز قیامت گروهی از اصحاب من بر من وارد می شوند آنان را از حوض دور می سازند. من می گویم پروردگارا! اینان اصحاب من هستند. خداوند می فرماید: تو به آنچه آنها پس از تو انجام دادند، آگاه نیستی آنان راه ارتداد پیش گرفتند و به عقب بر گشتند".[4]

 

پس این طور نیست که همه صحابه مورد ستایش خداوند بوده و همه اعمال آنها مورد رضایت خداوند باشد. تنها گروه نخست مورد ستایش خداوند هستند و خدا از ایمان و عمل آنها راضی است که البته تعدادشان نسبت به دو گروه دیگر کمتر بوده است. از این رو شیعه به تبع قرآن برخی از صحابه را عادل و برخی دیگر را فاسق و افراد سست ایمان می داند و گروهی را نیز جزو منافقان به حساب می آورد.

 

در جریان سقیفه نیز تعداد بسیار اندکی از مسلمانان حاضر بودند.در حالی که امام علی (ع) و هیچ یک از بنی هاشم در سقیفه حضور نداشتند. عده ای از مهاجران و انصار نیز در آن اجتماع شرکت نکرده بودند. شرکت کنندگان و دست اندر کاران آن نیز همه در یک سطح نیستند. از عمر، نقل شده است که گفت: "بیعت با ابوبکر شتاب زده و بدون مشورت با مسلمانان صورت گرفت و این شتاب به این جهت بود که اگر کار بیعت با ابوبکر را در سقیفه به سامان نمی رساندیم، انصار فردی را به خلافت بر می گزیدند و ما ناچار بودیم که با او بیعت کنیم و یا با آنان مخالفت کنیم که منشأ فساد می شد".[5] کارگردانان سقیفه بنی ساعده، مردم مدینه به خصوص، بنی هاشم و علی (ع) را در برابر کار انجام شده قرار دادند.

 

فطحیه فرقه ای از شیعه و پیروان عبد الله فرزند امام صادق (ع) بودند و وی را بین امام صادق و امام کاظم (ع) قرار می دادند.

 

به کسانی که به امام کاظم (ع) توقف کردند و گمان نمودند که امام منتظر او است واقفیه می گویند.[6]

 

در مورد اعتماد شیعه به فطحیه و واقفیه و... و عدم اعتماد به بعضی دیگر باید یاد آور شویم بزرگان شیعه برای قبول و حجیت روایت؛ اسلام، عقل و بلوغ را شرط دانسته اند. اما مشهور شیعه ایمان را نیز شرط می دانند. مقصود آنها از ایمان شیعه اثنی عشری بودن است. طبق این شرط به اهل سنت و همچنین سایر فرق شیعه؛ مانند فطحیه و واقفیه نمی توان عمل کرد. از این رو هیچ فرقی بین این دو گروه نیست.[7]

 

ولی بعضی دیگر از بزرگان شیعه مانند شیخ طوسی در عمل به روایت، وثاقت راوی را کافی می دانند (ایمان را شرط نمی دانند) به همین دلیل به روایت برخی از اهل سنت؛ مثل حفص بن غیاث و سکونی و غیر اینها از ائمه (ع) (به شرطی که در میان روایات شیعه، روایت مخالفی با آنها وجود نداشته باشد) عمل می کنند. این گروه درباره احادیثی که از طریق فطحیه و واقفیه روایت شده است نیز می گویند: اگر روایت آنها مخالفی در روایات نداشته باشد و بزرگان شیعه نیز به خلاف آن عمل نکرده باشند و راوی ثقه و مورد اعتماد باشد و فرد سخت کوش و امانت داری باشد، می توان به روایت او عمل کرد. از این رو، این گروه از شیعه به احادیث عبدالله بن بکیر که فطحی بود و سماعة بن مهران که جزو واقفیه بود، عمل می کنند.[8]

 

نکته قابل توجه این که علمای شیعه امامیه حدیثی را از شیعه به صرف این که شیعه است نمی پذیرند بلکه در پذیرش حدیث از شیعه، شرایطی وجود دارد که از جمله آن عدالت است و در صورت عدم احراز این شرط روایت را رد می کنند.

 

پس با توجه به مطالبی که گفته شد هیچ تناقضی در عمل شیعیان وجود ندارد.

 

 

[1]. احزاب، 23.

[2]. توبه، 38.

[3] بقره، 8-9.

[4]. نیشابوری، مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، ج 3 ، ص 142، باب فی الحوض، ح 8، دار الفکر، لبنان، بیروت، بی تا.

[5]. همان، ج 4، ص181 ؛ طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، ج 3، ص 201، مکتبة خیاط، بیروت، بی تا.

[6]. سبحانی، جعفر، حدیث شناسی، ترجمه محسن احمدوند، ص 216، چاپ اول، نصر، قم، 1382.

[7]. همان، ص 129.

[8]. همان، ص 130.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود