در روایتی آمده که پیامبران دارای پنج روح، مؤمنان دارای چهار روح و کفار دارای سه روح می‌باشند. البته تعبیر به روح در اینها تماماً به یک معنا نیست؛ زیرا بعضی از روح‌ها روح نباتی، برخی روح حیوانی، برخی فرشته و برخی نیز روح ملکوتی و الهی هستند.
با توجه به این‌که این اقسام با شرحشان در روایت آمده؛ لذا عین روایت را ذکر می‌کنیم.
اصبغ بن نباته می‌گوید: مردى خدمت امیر المؤمنین(ع) آمد و گفت: یا امیر المؤمنین! برخى از مردم عقیده دارند که بنده تا ایمان دارد زنا نمی‌کند، سرقت نمی‌نماید، شراب نمی‌نوشد، ربا نمی‌خورد و خون محترم را نمی‌ریزد. این عقیده بر من گران آمد و از آن دلتنگ شدم؛ زیرا چنان بنده‌‏اى نماز می‌خواند، مانند من دعا می‌کند، او از من زن می‌گیرد و من از او زن می‌گیرم و سپس از یک دیگر ارث می‌بریم، با وجود این براى گناه کوچکى که بدان آلوده شده از ایمان خارج می‌شود؟
امیر المؤمنین(ع) فرمود: راست می‌گویى من هم از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود و دلیلش هم کتاب خدا است که: خداى عز و جل مردم را سه طبقه آفرید و در سه درجه جایگزینشان فرمود، و این همان قول خدا عز و جل در قرآن است: 1. اصحاب میمنه، 2. اصحاب مشأمه، 3. سابقون.[1]
اما آنچه در باره سابقون فرمود، آنها پیامبران مرسل و غیر مرسل هستند که خدا در آنها پنج روح قرار داده است. 1. روح القدس، 2. روح الایمان، 3. روح القوة، 4. روح الشهوة، 5. روح البدن. به وسیله روح القدس بعثت آنها به پیامبرى مرسل و غیر مرسل انجام شد؛ نیز به وسیله آن همه چیز را دانستند؛ با روح ایمان خدا را عبادت کردند و چیزى را شریک او نساختند؛ با روح قوت با دشمن خود جنگیدند و به امر معاش خود پرداختند؛ با روح شهوت از طعام لذیذ و نزدیکى حلال با زنان جوان برخوردار گشتند؛ و با روح بدن جنبیدند و راه رفتند. این دسته آمرزیده‏‌اند و از گناهانشان(ترک اولاى آنها) چشم پوشى شده ...
سپس اصحاب میمنه را یاد فرمود. آنها همان مؤمنان حقیقى هستند که خدا در آنها چهار روح نهاده(زیرا روح القدس مختص پیامبران است). روح ایمان، روح قوت، روح شهوت و روح بدن. بنده همواره در صدد تکمیل این ارواح است و حالاتى برایش پیش آید، ... اما اصحاب مشأمه یهود و نصارای هستند که خداى عز و جل می‌فرماید: «کسانى که خدا کتابشان داد او را می‌شناسند، چنان‌که فرزندان خود را می‌شناسند؛[2] یعنى(نبوت) محمد و ولایت(اشیاء او) را در تورات و انجیل می‌شناسند، چنان‌که پسران خود را در خانه‌‏هاى خویش می‌شناسند «و دسته‌اى از آنها با آن‌که می‌دانند حق را می‌پوشند» «حق و درستى از پروردگار تو است» که تو به سوى آنها فرستاده ‏شده‌‏اى «پس مبادا از آنها باشى که شک و تردد دارند».
و چون اینها(یهود و نصارى) آنچه را شناختند انکار کردند، خدا به این بلا گرفتارشان کرد و روح ایمان را از آنها گرفت و تنها سه روح را در پیکرشان جاى داد: روح قوت، روح شهوت و روح بدن، سپس آنها را با چارپایان مربوط ساخت و فرمود: «آنها مانند چارپایانند؛[3] زیرا چارپا هم با روح قوت بار می‌کشد، با روح شهوت علف می‌خورد و با روح بدن راه می‌رود». آن‌گاه سؤال کننده به امام گفت: یا امیر المؤمنین دلم را زنده کردى به اذن خدا.[4]
با توجه به آنچه در این روایت آمده، پیامبران(ع) دارای پنج روح هستند: روح القدس، روح الایمان، روح القوة، روح الشهوة و روح البدن.
بنابر این، از آن‌جا که بعثت پیامبران مرسل و غیر مرسل به وسیله روح القدس انجام می‌شود؛ لذا این روح برای مؤمنان نیست و مؤمنان دارای چهار روح هستند: روح الایمان، روح القوة، روح الشهوة و روح البدن. و از آن‌جا که به وسیله روح ایمان، مؤمنان ایمان پیدا می‌کنند، پس این روح برای کفار نیست، و آنان دارای سه روح هستند(روح القوة، روح الشهوة و روح البدن) و از روح ایمان بی‌بهره‌اند.

---