جستجوی پیشرفته
بازدید
10477
آخرین بروزرسانی: 1397/03/06
 
کد سایت fa74444 کد بایگانی 90961 نمایه منظور از بیرون آمدن کبد امام حسن(ع) در اثر مسموم شدن
طبقه بندی موضوعی امام حسن مجتبی ع
خلاصه پرسش
گفته می‌شود که در جریان مسمومیت امام حسن(ع)، جگرشان از دهانشان بیرون زده و در ظرفی ریخت. با توجه به این‌که جگر در مسیر لوله گوارشی نیست تا از دهان خارج شود، چگونه چنین ماجرایی قابل قبول است؟!
پرسش
می‌گویند امام حسن(ع) به جهت مسموم شدن، جگرشان از دهانشان به صورت تکه‌تکه خارج ‌شد. با توجه به این‌که جگر اصلاً در لوله گوارشی واقع نیست، چطور چنین چیزی امکان دارد؟
پاسخ اجمالی
در ارتباط با موضوع پرسش، ابتدا به چند گزارش در این زمینه اشاره کرده و سپس به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
1. شیخ مفید نقل می‌کند که امام حسن(ع) هنگام شهادت، به برادرش امام حسین(ع) فرمود: «...وَ قَدْ سُقِیتُ السَّمَّ وَ رَمَیْتُ بِکَبِدِی فِی الطَّسْتِ»؛[1] مرا مسموم کرده‌اند و کبدم را در داخل طشت استفراغ کردم.
2. جنادة بن ابی ‌امیه نقل می‌کند: «من در آن بیماری حسن بن علی(ع) که منجر به شهادتشان شد، به عیادتشان رفتم و دیدم که پیش روی آن‌حضرت، طشتى بود که خونى که از دهانش خارج می‌شد را در آن می‌ریخت و تکه‌های کبد حضرتشان را می‌دیدم که بر اثر سمّی که معاویه به ایشان خورانده بود، درون آن طشت ریخته می‌شد...».[2]
3. در بسیاری از منابع تاریخی کهن اهل‌سنت نیز به این موضوع اشاره شده و مشابه چنین سخنانی از امام مجتبی(ع) نقل شده است،[3] مانند این سخن که «لَقَدْ لَفَظْتُ طَائِفَةً مِنْ کَبِدِی‏» بخشی از جگرم را بیرون ریختم.
البته در برخی گزارش‌ها سخنی از طشت وجود ندارد.
به هر حال؛ با ملاحظه فیزیولوژی بدن انسان - و همان‌گونه که در پرسش نیز بدان اشاره شد - استفراغ جگر از دهان امکان‌پذیر نیست، پس آیا می‌توان در صحت این گزارش‌ها تردید کرد؟!
پاسخ آن است که مشکلی در این گزارش‌ها نیست؛ زیرا در هیچ‌کدام آنها سخنی از بیرون ریختن «جگر» نبوده تا با واقعیات بدن انسان منافات داشته باشد. در این روایات تنها سخن از بیرون ریختن «کبد» است و نه «جگر» و «کبد» لزوماً «جگر» نیست!
توضیح مطلب آن‌که واژه «کبد» در لغت عربی، گرچه گاه به معنای گوشت سیاهی است که در اندرون و شکم قرار داشته[4] و در زبان فارسی به آن «جگر» گفته می‌شود، اما این تنها معنای «کبد» نیست، بلکه چند معنای دیگر هم دارد، از جمله:
1. به وسط و میانه هر چیزی «کبد» آن چیز گفته می‌شود.[5]
2. در همین راستا، هر آنچه در اندرون و شکم انسان است، «کبد» نامیده می‌شود.[6]
3. گاه «کبد» به معنای «معده» نیز کاربرد دارد. به عنوان نمونه، گفته می‌شود: «ما رَتَأَ کَبِدَه‏ الیومَ بِطعامٍ أَی ما أَکل شیئاً یَهْجَأُ به جُوعُه‏»؛[7] امروز کبد او رنگ هیچ غذایی را ندیده است»، که طبیعتاً مراد از این سخن، باید همان معده یا روده باشد.
حتی در زبان فارسی نیز «جگر» تنها به معنای آن عضو سیاه نیست و در مواردی، شامل تمام اندرون انسان می‌شود، به عنوان نمونه در جایی که انسان بعد از نوشیدن آب خنک می‌گوید: «جگرم خنک شد»، مراد از آن، تمام بدن است و نه تنها جگر خاص.
از این‌رو و با توجه به معانی گسترده‌ای که «کبد» دارد، نیازی نیست که آن‌را به جگری ترجمه کنیم که خارج از سیستم گوارشی قرار داشته و طبیعتاً بیرون ریختن آن در حال مسمومیت، امکان‌پذیر نیست، بلکه منظور از «کبد» در این گزارش‌ها می‌تواند بخشی از اعضای گوارشی آن‌حضرت و یا حتی لخته‌های خونی باشد که از دهان مبارکشان خارج شده است.
 

[1]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج 2، ص 17، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[2]. خزاز قمى‏، کفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، تحقیق، حسنی، سید عبداللطیف، ص 226، قم، بیدار، چاپ 1401ق‏.
[3]. ر. ک: ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ‏1، ص 390، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق؛ ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ‏1، ص 492، بیروت، دار الفکر، 1409ق؛ ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبرى، ج 1، ص 336، طائف‏، مکتبة الصدیق‏، چاپ اول، 1414ق.
[4]. «کَبِد، و هی اللحمة السوداء فی البطن»؛‏ فراهیدى، خلیل بن احمد‏، کتاب العین‏، ج 5، ص 332، قم، هجرت‏، چاپ دوم،1410ق.
[5]. «کَبِدُ کلِّ شی‏ء: وسَطُه و معظمه»؛ ابن منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب، ج 3، ص 375، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق‏.
[6]. «ربّما سُمِّى الجوف کلّه کَبِدا»؛ أزدى، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، ج ‏3، ص 1097، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران‏، چاپ اول‏، 1387ش؛  لسان العرب، ج ‏3، ص 375.
[7]. لسان العرب، ج‏ 1، ص 83.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • کدام امام، صفات و ویژگی های خاصی نسبت به سایر ائمه دارد؟
    19968 دانش، مقام و توانایی های معصومان 1390/06/13
    بر اساس آموزه های مذهبی، امامان معصوم دارای دو حیثیت و وجود هستند یکی وجود نورانی و دیگری وجود جسمانی، که از نظر وجود نورانی همه آنان نور واحد هستند، اما از نظر وجود جسمانی و دنیایی بر حسب شرایط زمانی و مکانی هر کدام دارای ...
  • چگونه هدایت شویم؟
    10161 درمان رذائل اخلاقی 1390/05/24
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است: 1. برای اصلاح نفس صبر و تحمل لازم است. با بی حوصلگی یا بی صبری نمی توان خود را ساخت. 2. نسخه ی عمومی برای خودسازی بر چند نکته استوار است: أ. توجه و فهم نعمت هایی ...
  • مقصود از علوم قرآنی چیست؟
    11156 علوم قرآنی 1392/07/15
    اصحاب پیامبر اسلام(ص) از همان روزهاى نخستین نزول قرآن در فهم و تحقیق این کتاب بزرگ علاقه و جدیّت عجیبى از خود نشان دادند و مطالب علمى ارزنده‌اى را از پیامبر و از سرچشمه فیّاض قرآن آموختند، که براى محققان و دانشمندان، تحقیقات مهمّى را فراهم ساختند که ...
  • دین برای انسان است یا انسان برای دین؟
    16391 دین 1386/11/18
    هرچند دین چون باز نمود سرشت و فطرت انسان است؛ یعنی انسان و دین دو روی یک سکه هستند، در نتیجه تعیین این که کدامیک برای دیگری است سهل و آسان نیست، ولی از آن‌جا که انسان محور همۀ معارف و حقایق علمی و عملی در جهان است، می‌توان گفت ...
  • آیا روایتی داریم که بر اساس آن، اگر مسلمانی اقدام به کشتن غیر مسلمانی کند که با او معاهده و قرارداد همزیستی مسالمت‌آمیز دارد، بهشت بر او حرام خواهد شد؟
    3706 حدیث 1396/02/07
    روایاتی در منابع روایی شیعیان و اهل سنت وجود دارد که هرگونه تعدی و ستم به غیر مسلمانانی که با آنان قرارداد ترک مخاصمه بسته شده را محکوم می‌نماید که به برخی از این روایات اشاره می‌کنیم: 1 . حضرت علی(ع) در روایتی می‌فرماید: «یک فرد یهودی طلب ...
  • اگر در تهیه لواشک از مقدار اندکی انگور استفاده شود، آیا حکم مشروب الکلی را دارد؟
    10163 شراب چیست 1396/09/27
    خوردن انگور پس از جوشیدن آن، حرام است، ولی نجس نمی‌شود.[1] البته در فرض سؤال، اگر مقدار انگور بسیار ناچیز بوده طوری که در سایر مواد کاملاً مستهلک شود و یا به قدری بجوشد که دو سوم از آب آن بخار شود، پاک و ...
  • دلیل وجوب طواف نساء چیست؟
    49516 طواف نساء 1388/09/24
    از نظر فقه شیعه طواف نساء یکی از واجبات انواع حج (قِران، افراد و تمتع)[1] و عمره مفرده است[2] و تنها در عمره تمتع، طواف نساء واجب نیست[3] که مطابق روایات متعدد هرکس مُحرم شود و ...
  • معنای رودها در قرآن چیست؟
    6596 تفسیر 1392/01/24
    معنای ظاهری رودها(انهار) همان چیزی است که در ذهن همه ما است؛ یعنی رودخانه‌ها و جوی‌های آب. البته، از آن‌جا که الفاظ قرآن دارای بطونی است، شاید معانی دیگری نیز برای آن در نظر گرفته شود. مانند آنچه که در تفسیر این آیه آمده است: «أَ یَوَدُّ أَحَدُکُمْ ...
  • آیا عقیل پسری به نام عون هم داشت که در کربلا و در کنار پسرعمویش امام حسین(ع)‌به شهادت رسیده باشد؟
    1235 تاريخ بزرگان 1400/04/28
    بر اساس گزارش برخی از منابع تاریخی کهن، عون بن عقیل یکی از کسانی بود که روز عاشورا در دفاع از امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] البته در این منابع تنها به نام ایشان اشاره شده و بیش از آن به زندگی، نبرد و ...
  • آیا می‌توان وجوهات شرعیه را برای کمک به حادثه‌دیدگان بلایای طبیعی مصرف نمود؟
    4208 مصرف خمس 1398/02/09
    استفاده از کفاره و زکات برای کمک به آسیب‌دیدگان از وقایع طبیعی مانند سیل و زلزله، اشکالی ندارد،[1] اما درباره خمس، لازم است با هماهنگی با دفتر مرجع تقلید خویش یا وکلای رسمی ایشان، عمل نمایید.ضمائم:پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این ...

پربازدیدترین ها