جستجوی پیشرفته
بازدید
17760
آخرین بروزرسانی: 1397/02/03
خلاصه پرسش
در دو فراز از سوره بقره توصیه شده است که «استعینوا بالصبر و الصلاة». بر اساس روایات، آیا منظور از «صبر»، پیامبر اسلام(ص) و مراد از «نماز» امام علی(ع) می‌باشد؟
پرسش
در آیه «استعینوا بالصبر و الصلاة» منظور از صبر پیامبر(ص) و صلاة امیرالمؤمنین است؟ لطفا روایات آن‌را ذکر فرمایید.
پاسخ اجمالی
قرآن کریم براى آن‌که انسان بتواند بر هواها و خواسته‌‏هاى نفسانی پیروز گردد و آنها را از قلب خود بیرون کند، می‌فرماید: «وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؛[1] از صبر و نماز کمک بگیرید.
 کلمه «استعانت» به معناى طلب کمک است، و این هنگامی صورت می‌گیرد که نیروى انسان به تنهایى نمی‌‏تواند یک کار مهم و یا حادثه‌‏اى را که پیش آمده بر وفق مصلحت خود برطرف سازد. این‌که خدا فرمود: از صبر و نماز براى مهمات و حوادث خود کمک بگیرید؛ براى این است که در حقیقت، یاورى به جز خداى سبحان نیست، و او است که در کارها و حوادث مهم، یاور انسان است، او است که به انسان کمک می‌کند تا استقامت به خرج داده، ارتباط خود را با خدا وصل نموده، از صمیم دل متوجه او شود، و به سوى او روى آورد، و این همان صبر و نماز است، و این دو بهترین وسیله براى پیروزى است؛ چون صبر، هر بلا و یا حادثه عظیمى را کوچک و ناچیز می‌کند، و نماز که رویکرد به خدا، و پناه بردن به او است، روح ایمان را زنده می‌‏سازد، و به آدمى می‌فهماند: که به جایى تکیه دارد که زوال پذیر نیست، و به سببى دست زده که پاره شدنى نیست.[2]
البته در روایاتی «صبر» به «روزه» تفسیر شده است؛ یعنی از روزه و نماز کمک بگیرید.[3]
ضمناً در روایاتی هم صبر به پیامبر اسلام(ص) و صلاة به ولایت امام علی(ع) تفسیر شده است:
سلمان می‌گوید به علی(ع) گفتم: ای برادر رسول خدا(ص)! درود خدا بر تو باد! آیا مراد از اقامه نماز، همان اقامه ولایت شما است؟ امام فرمود: بلی ای سلمان. و شاهد آن، سخن خدای تعالی در قرآن است «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِینَ».[4] بر این اساس، «صبر» پیامبر خدا(ص) است، و «صلاة» اقامه ولایت من است؛ و از این‌رو خداوند (با ضمیر مفرد) فرمود: «وَ إِنَّها لَکَبِیرَةٌ» و (با ضمیر مثنی) نفرمود: «و إنّهما»؛ زیرا پذیرش ولایت سنگین است، مگر بر خاشعان و خاشعان هم شیعیان بابصیرت‌اند.[5] 
ناگفته نماند این تفسیر، تفسیری باطنی بوده و بدان معنا نیست که پذیرش ولایت اهل‌بیت(ع) می‌تواند جایگزین نماز و بهانه‌ای برای ترک آن باشد؛ چرا که خود امام علی(ع) با استعانت به همین آیه به نماز می‌ایستاد:
ابا بصیر از امام صادق(ع) نقل می‌کند: هر گاه امام علی(ع) از بروز حادثه ناگوارى در هراس می‌‏شد، به نماز و راز و نیاز با حق تعالی می‌‏پرداخت، و این آیه را تلاوت می‌کرد: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة».[6]
در همین راستا امام صادق(ع) با استناد به همین آیه می‌فرماید: چون مصیبتى بزرگ، یا شدّتى بر کسى فرود آید، باید روزه بگیرد؛ زیرا خداى عزّ و جلّ فرمود: و از روزه و نماز کمک بگیرید.[7]
نتیجه‌گیری نهایی آن است که روایتی که ناظر به تفسیر باطنی آیه است، نمی‌تواند از ارزش تفسیر ظاهری آن بکاهد که در آن، «صلاة» همان «نماز» است و «صبر» دارای مصادیقی؛ مانند «روزه» می‌باشد.
 

[1]. بقره، 45، 153.
[2]. طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏1، ص 152، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.
[3]. مانند: «عن عبد الله بن طلحة عن أبی عبد الله ع [فی قوله تعالى‏] «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ» قال: الصبر هو الصوم». عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 43، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
[4]. بقره، 45.
[5]. علوی، محمد بن علی بن الحسین، المناقب (الکتاب العتیق)، محقق، مصحح، موسوی بروجردی، حسین، ص 69- 70، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1428ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 26، ص 2، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 480، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
[7]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 76، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود