جستجوی پیشرفته
بازدید
9446
آخرین بروزرسانی: 1396/09/04
خلاصه پرسش
سیده نفیسه معروف به نفیسه خاتون، که بود؟
پرسش
نفیسه خاتون کیست؟
پاسخ اجمالی
سیده نفیسه (معروف به نفیسه خاتون) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است که در کشور مصر مدفون است. منابع تاریخی، او را بانویی عابد، پرهیزگار، مجتهد، عالم به تفسیر و حدیث و حافظ قرآن کریم شمرده‌اند. وی همسر اسحاق مؤتمن فرزند امام جعفر صادق(ع) بود. مقبره این بانو در قاهره از زیارتگاه‌های مشهور مسلمانان آن ناحیه است.
پاسخ تفصیلی
سیّده نفیسه (معروف به نفیسه خاتون)، دختر حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌طالب،[1] در سال 145 ه‍.ق در مکه به دنیا آمد.[2] مادرش ام ولد است.[3] نفیسه نزد پدرش حسن بن زید در مدینه زندگی می‌کرد.[4]
نفیسه خاتون با اسحاق مؤتمن، فرزند امام صادق(ع) ازدواج کرد.[5] شیخ مفید درباره او می‌گوید: «اسحاق پسر [دیگر] حضرت صادق(ع)؛ مردى دانشمند، شایسته، پارسا و پرهیزگار بود، و اهل حدیث از او احادیثى روایت کرده‌اند».[6] اسحاق از کسانى بود که معتقد به امامت برادرش موسى بن جعفر(ع) بود، و از پدرش درباره امامت موسى بن جعفر(ع) حدیث نقل کرده است.[7]
گویا سیده نفیسه و اسحاق، دو فرزند به نام‌های قاسم و ام کلثوم از خود بر جای گذاشته‌اند.[8]
سیده نفیسه، در سال 193 ه‍.ق به مصر رفت. وقتی مردم از ورود بانویی علوی به مصر باخبر شدند، به استقبال او آمدند. او همراه شوهرش در خانه تاجری به نام جمال الدین بن عبدالله بن جَصّاص سکونت گزید. تا این‌که مردم از حاکم مصر خواستند موجبات اقامت ایشان را فراهم کند و او خانه‌ای به ایشان اختصاص داد و نفیسه برای همیشه در مصر ساکن شد.[9] مردم مصر به این بانو اعتقاد زیادی داشته و دارند.[10]
در منابع تراجم (شرح حال‌نویسان) و تاریخی، ویژگی‌ها و مناقبی برای سیده نفیسه ذکر کرده‌اند؛ از جمله:
1. اُنس سیده نفیسه با قرآن بسیار بود و حافظ قرآن کریم بوده است.[11] گویند او در حال خواندن آیه «لَهُمْ دارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ هُوَ وَلِیُّهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ»،[12] از دنیا رفته است.[13]
2. او در طول عمر خود 30 بار به زیارت خانه خدا مشرف شده است.[14]
3. او اهل عبادت، و از خوف خدا بسیار می‌گریست و شب‌ها را به تهجد و بسیاری از روزها را به روزه می‌گذراند.[15]
4. سیده نفیسه؛ در منابع تاریخی و تراجم، با این اوصاف معرفی شده است: بانویی زاهد و پرهیزگار، مجتهد، عالم به تفسیر و حدیث.[16]  
5. محمد بن ادریس شافعی وقتی به مصر رفت، به محضر این بانو رسید و از او اخذ حدیث ‌نمود.[17]
سرانجام سیده نفیسه در سال 208ق، در ماه مبارک رمضان، در حال قرائت قرآن از دنیا رفت.[18]
اسحاق مؤتمن تصمیم داشت پیکر همسرش را به مدینه ببرد، اما مردم مصر تمنا داشتند که او در مصر دفن شود؛ لذا در جایی بین قاهره و مصر -همان‌جایی که الآن معروف است- به خاک سپرده شد.[19] 
برخی نیز گفته‌اند مردم مصر از حاکم وقت مصر خواستند اسحاق را از انتقال پیکر سیده نفیسه به مدینه منصرف کند. واسطه قراردادن حاکم مؤثر واقع نشد. مردم اموال فراوانی فراهم کردند و به وی دادند و از او خواستند تا با درخواستشان موافقت کند. اسحاق نپذیرفت، اما سرانجام به سبب رویایی که دید تن به خواست مردم داد. در این رویا، رسول اکرم(ص) به او فرمان داده بود که اموال را نپذیر، ولی همسرت را همان‌جا به خاک بسپار.[20]
مقبره این بانو در قاهره از زیارتگاه‌های مشهور مسلمانان است.

[1]. ابن حجر عسقلانى، احمد بن على، تهذیب التهذیب، ج ‏1، ص 229، بیروت، دار صادر، چاپ اول، 1325ق؛ عامرى حرضى، یحیى بن ابی‌بکر، غربال الزمان فی وفیات الأعیان، ص 198، دمشق، دار الخیر، چاپ اول، 1405ق؛ زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج ‏8، ص 44، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م؛ امین، محسن، أعیان الشیعة، ج ‏3، ص 268، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ اول، 1403ق.
[2]. ابن عثمان، موفق الدین‏، مرشد الزوار إلى قبور الأبرار المسمى الدرر المنظم فى زیارة الجبل المقطم، ج ‏1، ص 160، قاهره، الدار المصریة اللبنانیة، چاپ اول، 1415ق؛ الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[3]. فواز عاملى، زینب بنت على، معجم أعلام النساء، ص 806، بیروت، مؤسسة الریان، چاپ اول، 1421ق.
[4]. الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[5]. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الأعیان، ج ‏5، ص 423، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، بی‌تا؛ ابن‏ملقن، عمر بن على‏، طبقات الأولیاء، ص 284، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، چاپ دوم، 1427ق؛ الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[6]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 211، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[7]. همان.
[8]. شعرانى، عبدالوهاب بن احمد، الطبقات الکبرى(المسمى لواقح الأنوار القدسیة فی مناقب العلماء و الصوفیة)، ج ‏1، ص 125، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، چاپ اول، 1426ق؛ أعیان الشیعة، ج ‏3، ص 268.
[9]. معجم أعلام النساء، ص 808.
[10]. وفیات الأعیان، ج ‏5، ص 424.
[11]. مرشد الزوار ، ج ‏1، ص 162؛ الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[12]. «براى آنان، نزد پروردگارشان سراى عافیت است، و به [پاداش‏] آنچه انجام می‌دادند، او یارشان خواهد بود»؛ انعام، 127.
[13]. مناوى، محمد عبدالرؤوف بن تاج‌العارفین‏، طبقات الصوفیة(الکواکب الدریة فی تراجم السادة الصوفیة)، ج ‏1، القسم‏الثانی، ص 723، بیروت، دار صادر، چاپ اول، 1999م؛ معجم أعلام النساء، ص 807.
[14]. مرشد الزوار إلى قبور الأبرار، ج ‏1، ص 161؛ الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[15]. معجم أعلام النساء، ص 807.
[16]. مرشد الزوار، ج ‏1، ص 159؛ طبقات الأولیاء، ص 284؛  الأعلام، ج ‏8، ص 44.
[17]. وفیات الأعیان، ج ‏5، ص 424.
[18]. همان؛ طبقات الصوفیة، ج ‏1، القسم‏الثانی، ص 723؛ مرشد الزوار، ج ‏1، ص 174 - 175؛ طبقات الأولیاء، ص 284.
[19]. وفیات الأعیان، ج ‏5، ص 424؛ ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج ‏10، ص 262، بیروت، دار الفکر، 1407ق.
[20]. شبلنجی، مؤمن بن حسن‏، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار(ص)، ص 394، قم، رضی، بی‌تا.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • منصوب به نزع خافض، معتل، مثال، اجوف، ناقص و لفیف یعنی چه؟
    24757 بیشتر بدانید 1393/07/22
    1. منصوبٌ بِنَزعِ الخافِض یعنی اسمی که نصب داده شده به سبب کنده شدن حرف جر، بنابراین «منصوب به اسقاط حرف جر» با «منصوب بنزع الخافض» فرقی ندارد. مانند قوم در آیه: «وَ اخْتَارَ مُوسىَ‏ قَوْمَهُ سَبْعِینَ رَجُلًا.»[1] در این‌جا «قوم» منصوب بنزع الخافض ...
  • تفاوت «تأویل معرفت‌شناسانه» با «تأویل وجودشناسانه» در چیست؟
    5042 معرفت شناسی 1396/09/11
    «معرفت‌‌شناسی» یا «شناخت‌‌شناسی» شاخه‌‌ای از فلسفه است که به چیستی و امکان معرفت(شناخت) و راه‌‌های حصول آن می‌‌پردازد. بنیادی‌ترین سؤال‌های فلسفی، سؤال‌های معرفت‌شناسی هستند. سؤالاتی؛ مانند: شناخت یعنی چه؟ آیا اساساً ما می‌توانیم چیزی را بشناسیم؟ اگر چیزی را می‌شناسیم، از کجا می‌دانیم که آن‌را می‌شناسیم؟ و از ...
  • پیامبرگرامی اسلام چند دختر داشتند؟
    32137 تاريخ بزرگان 1387/04/11
    پژوهشگران در این مسئله با هم اختلاف کردند، از جمله علامه جعفر مرتضی عاملی که در کتابش "الصحیح من السیرة"به این بحث پرداخته است و کتابی مستقل به نام "بنات النبی أم ربائبه" در این زمینه نوشته است که می توانید به آن مراجعه کنید. در هر صورت ایشان معتقد ...
  • اعمال منافى عفت چه حکمی دارد و آیا اگر این اعمال به حد زنا نرسد باز گناهی دارد؟
    32715 تفسیر 1387/04/22
    ارتکاب عمل زنا از نظر قرآن گناه بزرگى است که خداوند در بارۀ آن می‌‏فرماید:" نزدیک زنا نشوید چرا که عمل بسیار زشتى است و راه و روش بدى است."[1] در این بیان کوتاه به سه نکته اشاره شده است: الف- ...
  • فعل تَمَنَّوا چه صیغه‌ای است؟ ماضی، مضارع و امر آن چیست؟
    15480 تفسیر 1393/03/20
    فعل «تَمَنَّوا» از ریشه «م‌ن‌ی» به معنای تقدیر و اندازه‌گیری کردن است. ماده «منی» هنگامی که به باب تفعّل برود به معنای درخواست و آرزوی قلبی نسبت به تحقق یا عدم تحقق چیزی می‌باشد که هنوز در خارج تحقق پیدا نکرده است.[1] این فعل، ...
  • اگر پدری دارای سه همسر بوده و از دو همسر که مرده اند، فرزندانی داشته باشد، تقسیم ارث چگونه است؟
    14925 Laws and Jurisprudence 1389/06/18
    اموال مادر شما بین فرزندان مادرتان و شوهرش تقسیم می شود و برادرانی که از همسر دیگر هستند در این اموال سهمی ندارند. شما می توانید ارث مادر خود را در اختیار گرفته و بین وارثین او تقسیم کنید و می توانید به خاطر احسان و نیکی در حق ...
  • معنای یوم التغابن چیست؟
    36683 تفسیر 1391/03/10
    منظور از «یوم التغابن» که در قرآن کریم آمده، روز قیامت است؛ چون در آن روز براى همه مردم کشف مى ‏شود که در معامله ‏اى که کرده اند، مغبون شده‏اند، آن کس که با خدا معامله نکرده مى ‏فهمد که از معامله نکردن مغبون شده، ...
  • آیا علاوه بر نکوهش زیاده‌روی در خوردن، افراد چاق نیز مورد نکوهش قرار گرفته‌اند؟!
    4357 حدیث 1398/11/01
    در منابع دینی، کم‌خوردنی که موجب ناتوانی جسمی شده و هم‌چنین پرخوری افراطی و بیش از اندازۀ مورد نیاز بدن، مورد نکوهش واقع شده است:[1]امام علی(ع) فرمود: «اگر گرسنگی انسان را بیازارد، ناتوانی، وی را از پای درآورد و اگر پرخوری‏ نماید، پری شکم ...
  • چگونه امکان دارد که دوشیزه باکره(حضرت مریم) حامله شود؟
    85927 تاريخ بزرگان 1391/09/28
    1. در حالت طبیعی و بدون این‌که بحث معجزه یا خارق العاده بودن مطرح باشد باید گفت، وجود پرده بکارت و باکره بودن منافاتی با حامله شدن ندارد. همان‌گونه که پرده بکارت مانع بیرون آمدن خون حیض نمی‌شود همچنین مانع داخل شدن منی و نطفه در رحم ...
  • منظور روایاتی که دانش پژوهان را مانند مجاهدان در راه خدا معرفی می‌کند چیست؟
    8061 حدیث 1392/11/20
    در بخشی از روایات برخی فعالیت‌های فردی و اجتماعی، همسان با جهاد شمرده شده‌اند؛ مانند: 1. امام علی(ع) فرمود: و آن‌کس که به جست‌وجوى روزی حلال برخیزد، مانند مجاهد در راه خدا است.[1] 2. حضرتش در جایی دیگر(ع) می‌فرماید: و آن‌کس که به جست‌وجوى ...

پربازدیدترین ها