جستجوی پیشرفته
بازدید
20345
آخرین بروزرسانی: 1402/10/08
خلاصه پرسش
آیا تعداد احادیث صحیح کتاب کافی یک پنجم احادیث موجود در آن است؟
پرسش
گاهی گفته می شود: اکثر روایات کافی بی اعتبار و غیر قابل پذیرش است و از این رو نمی توان بر اساس روایات کافی برای ائمه فضائل فرا بشری مثل علم غیب و...؛ اثبات کرد. شاهد این گفتار سخنی است که شیخ حسن بن زید الدین گفته است. او معتقد است که احادیث صحیح کافی حدودا یک پنجم احادیث موجود در آن است. آیا چنین آماری، درست است؟
پاسخ اجمالی

منظور آن دسته از علما که به شمارش احادیث معتبر پرداخته اند شمارش به لحاظ اصطلاحات علم رجال بوده است نه این که منظور ایجاد محدودیت در مباحث فقهی و استدلالی باشد، چون  در نظر همان محققان و محققان امروزی ملاک در اعتبار حدیث، صرف وثاقت راوی نیست بلکه ملاک گسترده تر است و هر چیزی است که موجب وثوق به روایت می گردد؛ همان گونه که قدماء نیز روایتی را صحیح می نامیدند که به صدور آن اطمینان داشته اند یعنی آنان روایتی را که نتیجه بررسی سندی و متنی آن، اطمینان به صدور آن از معصوم(ع) بوده است آن را صحیح می نامیدند.

 

پاسخ تفصیلی

برای این که ببینیم این آمار تا چه حدی صحیح است باید به چند نکته توجه نمود:

 

الف: قدماء احادیث را به دو قسم معتبر و غیر معتبر تقسیم می کردند که مرادشان از حدیث صحیح و معتبر حدیثی بود که دارای قرائن داخلی (وثاقت راوی و ....) یا قرائنی خارجی (وجود در اصل معتبر و...) باشد و حدیثی که قرائن داخلی  و خارجی نداشته باشد، غیر معتبر شناخته می شد.[1] اما از زمان مرحوم سید احمد بن طاووس حدیث به چهار قسم تقسیم شده که این تقسیم برگرفته از این است که آنان خبر غیر معتبر را، ضعیف نامیده و خبر معتبر را به سه قسم، صحیح، حسن و موثق تقسیم کرده اند:

 

1. اگر تمام روات حدیث، امامی و ممدوح و عادل باشند، آن را «صحیح» می نامند.

 

2. راوی، اگر امامی و ممدوح است ولی نصی بر عدالت وی وجود نداشته باشد آن راوی یا روایت وی «حسن» نامیده می شود.

 

3. اگر روات حدیث موثق و غیر امامی باشند آن حدیث را «موثق» می نامند.[2]

 

این تقسیم رباعی از قرن هفتم آغاز شده است ولی مرحوم کلینی بنابر اصطلاح متقدمین احادیثی را که خودش معتبر می دانسته در کافی جمع آوری کرده که در نظر وی این احادیث چند دلیل بر اعتبار خود دارند: مانند این که قرینه بر صحت آن وجود داشته یا در چند اصل از اصول اربعمائة که به طرق مختلف و سندهای متفاوت با هم بدست وی رسیده، موجود بوده است؛ یا در یک اصلی که تصدیق مصنف آن اتفاقی است، وجود داشته است و ...[3]

 

ب: در نظر محققان امروزی ملاک در اعتبار حدیث، وثوق به روایت است نه صرف وثاقت راوی؛ همان گونه که قدماء نیز روایتی را صحیح می نامیدند که به صدور آن اطمینان داشته اند[4] یعنی اگر نتیجه بررسی سندی و متنی یک حدیث، اطمینان به صدور آن از معصوم(ع) بوده است آن را صحیح می نامیدند. چنان که منظور آن دسته از علما که به شمارش احادیث معتبر پرداخته اند شمارش به لحاظ اصطلاحات علم رجال بوده است نه این که منظور ایجاد محدودیت در مباحث فقهی و استدلالی باشد.

 

به همین جهت خود شیخ حسن بن زید الدین که از او نقل شده که احادیث صحیح کافی را حدودا یک پنجم احادیث موجود در آن بر می شمرد، می گوید: ان احادیث کتبنا المعتمدة محفوفة بالقرائن و ان المتقدمین الی زمن العلامة کانوا یعلمون بالقرائن لا بهذا المصطلح المشهور بعده و ان المتأخرین قد یعملون بذلک ایضاً[5].

 

ج: اشکال مهم بر این سخنان نتیجه گیری نادرست آن است به بیان دیگر این سخنان گذشته از این که از نظر بحث صغروی (بی اعتبار بودن اکثر روایات کافی) غیر قابل پذیرش است از نظر کبروی (انکار فضائل فرا بشری ائمه به خصوص مبحث علم ائمه)نیز قابل پذیرش نیست؛ چون اولا: مستند اکثر مسائل اعتقادی علوم عقلی و برهانی است و رویات به عنوان تأیید آورده می شود. ثانیا: مستند بسیاری از این مسائل اعتقادی، مجموع رویاتی است که به مضامین مختلف وارد شده است که به گونه ای همدیگر را تأیید می کنند. مثلا به مضمون و محتوای احادیثی که در دو کتاب (بدایة المعارف الالهیه و راهنما شناسی) آمده، احادیثی فراوانی وجود دارد مانند: این که ائمه محدثون (شنوگان سخنان غیبی) هستند[6] یا این که علم آنان لدنی است.[7]

 



[1] سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، ، مؤسسه نشر اسلامی، ص 358 ـ 359.

[2] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، مؤسسه نشر اسلامی، ص 50.

[3] فیض کاشانی، وافی ص 11 ـ 12.

[4] سیفی مازندارانی، علی اکبر، مقیاس الرّوایه فی علم الدرایة، ص 44. برای اطلاع بیشتر به پاسخ 1937 (سایت: 2185) مراجعه شود.

[5] وسائل الشیعه، ج 20، ص 71.

[6] کلینی، کافی، ج1، ص 532

[7] مجلسی، مرآت العقول، ج 3، ص 54.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود