لطفا صبرکنید
بازدید
23410
23410
آخرین بروزرسانی:
1397/10/26
کد سایت
fa73069
کد بایگانی
89402
نمایه
حکم شرعی خرید قبر قبل از مرگ
طبقه بندی موضوعی
کفن و دفن
اصطلاحات
قبر ، آرامگاه ، گورستان
گروه بندی اصطلاحات
سرفصل‌های قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا روایتی داریم که سفارش به خریداری قبر کرده، و رفت و آمد به آن‌جا را توصیه کند؟
پرسش
آیا از نظر شرع خرید و تهیه قبر مثل کفن تأکید شده یا مستحب است؟
پاسخ اجمالی
در خصوص مستحب بودن خریدن قبر[1] قبل از مرگ، روایتی را که چنین سفارشی در آن وجود داشته باشد نیافتیم،[2] اما در مورد خرید کفن روایاتی وجود دارد. با توجه به این‌که یکی از فواید خرید کفن قبل از مرگ آن است که انسان‌ها از غفلت خارج شوند،[3] می‌توان گفت که خرید قبر نیز از همین نگاه می‌تواند دارای اجر و پاداش باشد و از جهت عقلی، امری پسندیده ارزیابی شود.[4] از این رو گروهی از فقیهان گفته‌اند که سزاوار است مؤمن در حال حیات، مکانى را براى قبر خود تهیّه کند و در آن قرآن بخواند.[5] و برخی از فقها این را شیوه انسان‌های صالح و نیکوکار می‌دانند.[6] ولی به هر حال؛ استحباب شرعی آن (به عنوان یکی از احکام پنج‌گانه) تکلیفی معلوم نیست.[7]
اما دلیل این‌که مسئله خرید قبر در روایات نیامده است، شاید آن باشد که زمان‌های گذشته، کفن ارزش‌مند بود، اما در بیشتر موارد، زمین قبر، چیز ارزش‌مندی نبود که هزینه‌ای برای فرد و یا بستگانش داشته و خرید و فروش آن رایج شود، بلکه مردم به صورت رایگان، مردگان را در یکی از گورستان‌ها، باغات و دیگر مناطق پیرامونی محل زندگی خود دفن می‌کردند، مگر این‌که شخصی تصمیم داشته باشد که با خرید زمینی، گورستانی را ایجاد کرده و یا بر مساحت آن بیفزاید و یا آن‌که زمینی دارای قیمت را برای دفن خویش در نظر بگیرد:
1. حضرت ابراهیم(ع) از عفرون بن صوحار حیثی مکانی را به چهارصد درهم خرید و ساره را در آن‌جا دفن کرد.[8]
2. عثمان، منطقه «حشّ کوکب»[9] را خرید و بر بقیع اضافه کرد.[10]
3. عمر بن عبدالعزیز پیش از آن‌که بمیرد جاى قبر خود را به ده دینار خرید.[11]
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که خرید قبر - حتی با پرداخت قیمتی قابل توجه - زمانی پسندیده است که انسان را به یاد مرگ و معاد انداخته و در تهذیب نفس او تأثیرگذار باشد، و گرنه اگر تهیه قبر در منطقه‌ای خاص و یا در بارگاهی خانوادگی که نشانی از اشرافیت داشته و نوعی تظاهر به ثروت و جایگاه به شمار آید، نه تنها پسندیده نیست، بلکه گویا پرده غفلت را ضخیم‌تر می‌کند که در همین راستا و بر اساس یکی از تفسیرها، خداوند متعال در ابتدای سوره تکاثر، فخرفروشی در مورد قبرها و مردگان را مورد نکوهش قرار داده است. [12]
اما دلیل این‌که مسئله خرید قبر در روایات نیامده است، شاید آن باشد که زمان‌های گذشته، کفن ارزش‌مند بود، اما در بیشتر موارد، زمین قبر، چیز ارزش‌مندی نبود که هزینه‌ای برای فرد و یا بستگانش داشته و خرید و فروش آن رایج شود، بلکه مردم به صورت رایگان، مردگان را در یکی از گورستان‌ها، باغات و دیگر مناطق پیرامونی محل زندگی خود دفن می‌کردند، مگر این‌که شخصی تصمیم داشته باشد که با خرید زمینی، گورستانی را ایجاد کرده و یا بر مساحت آن بیفزاید و یا آن‌که زمینی دارای قیمت را برای دفن خویش در نظر بگیرد:
1. حضرت ابراهیم(ع) از عفرون بن صوحار حیثی مکانی را به چهارصد درهم خرید و ساره را در آن‌جا دفن کرد.[8]
2. عثمان، منطقه «حشّ کوکب»[9] را خرید و بر بقیع اضافه کرد.[10]
3. عمر بن عبدالعزیز پیش از آن‌که بمیرد جاى قبر خود را به ده دینار خرید.[11]
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که خرید قبر - حتی با پرداخت قیمتی قابل توجه - زمانی پسندیده است که انسان را به یاد مرگ و معاد انداخته و در تهذیب نفس او تأثیرگذار باشد، و گرنه اگر تهیه قبر در منطقه‌ای خاص و یا در بارگاهی خانوادگی که نشانی از اشرافیت داشته و نوعی تظاهر به ثروت و جایگاه به شمار آید، نه تنها پسندیده نیست، بلکه گویا پرده غفلت را ضخیم‌تر می‌کند که در همین راستا و بر اساس یکی از تفسیرها، خداوند متعال در ابتدای سوره تکاثر، فخرفروشی در مورد قبرها و مردگان را مورد نکوهش قرار داده است. [12]
[2]. آملى، میرزا محمد تقى، مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، ج 7، ص 50، تهران، مؤلف، چاپ اول، 1380ق.
[4]. اشتهاردی، على پناه، مدارک العروة، ج 9، ص 194، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر، چاپ اول، 1417ق.
[5]. ر. ک: طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم، العروة الوثقى(المحشى)، ج 2، ص 141، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1419ق؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج 4، ص 71، قم، دار القرآن الکریم، چاپ دوم، 1409ق.
[6]. ر. ک: مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، ج 7، ص 50؛ سبزوارى، سید عبد الأعلى، مهذّب الأحکام، ج 4، ص 261، قم، مؤسسة المنار، چاپ چهارم، 1413ق.
[7]. طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم، العروة الوثقى مع التعلیقات، ج 1، ص 364، قم، مدرسه امام على بن ابى طالب(ع)، چاپ اول، 1428ق.
[8]. یاقوت حموی، ابو عبدالله، معجم البلدان، ج 2، ص 387، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، 1995م.
[9]. مکانی است در بیرون مدینه در طرف بقیع، و کوکب نام مردی از انصار بوده که بدان اضافه شده است. معجم البلدان، ج 2، ص 262.
[10]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 491، بیروت، دار الفکر، 1409ق؛ نووى، یحیى بن شرف، تهذیب الأسماء و اللغات، ص 230، دمشق، دار الرسالة العالمیة، چاپ اول، 1430ق.
[11]. کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 5، ص 316، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق؛ ابو الفرج اصفهانى، على بن حسین، الأغانی، ج 9، ص 183، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1415ق.
نظرات
