جستجوی پیشرفته
بازدید
5890
آخرین بروزرسانی: 1397/04/25
خلاصه پرسش
با آن‌که جسم بی‌جان در گور، درک و احساسی نداشته و روح مردگان نیز لزوماً در قبرها و نزد جسم مادی نیست، پس چرا در سخنان برخی معصومان(ع)، اجسام مادی مردگان گورستان‌ها مخاطب قرار می‌گیرند؟!
پرسش
حضرت علی(ع) خطاب به مردگان می‌فرماید: «ای ساکنان خانه‌های وحشت‌زا، و محلّه‌های خالی و گورهای تاریک، ای خفتگان در خاک، ای غریبان، ای تنها شدگان، ای وحشت زدگان ...»؛ سؤال این است که با توجّه به آن‌که بعد از مرگ، روح از بدن جدا شده و به جای دیگر منتقل می‌شود و جسم بی‌جان در گور، هیچ احساسی نداشته، و برای آن تاریکی و تنهایی و وحشت معنا و مفهومی ندارد؛ چرا حضرت با مردگان چنین سخن می‌گوید؟
پاسخ اجمالی
چنین خطاب‌هایی در کلام معصومان(ع) وجود دارد که به عنوان نمونه ما سخنی از امام على(ع) در بازگشت از جنگ صِفّین و هنگام نزدیک شدن به گورستان کوفه را نقل کرده و سپس با توجه به آنچه در پرسش گفته شد، به بررسی آن خواهیم پرداخت. امیرالمؤمنین(ع) خطاب به مردگان کرده و فرمود:
اى ساکنان سرزمین وحشت، و مکان‌هاى خالى از طعام، و گورهاى تاریک! اى خاک‌نشینان! اى غریبان! اى تنهایان! اى وحشت‌زدگان! شما بر ما پیشى گرفتید، و ما نیز به شما خواهیم پیوست. دیگران در خانه‌هایتان سکونت گزیدند و همسرانتان ازدواج کردند و ثروتتان تقسیم شد! این، خبرى است که ما داریم! پیش شما چه خبر؟! . آن‌گاه به یارانش رو کرد و فرمود: «بدانید که اگر آنان اجازه سخن گفتن داشتند، به شما خبر می‌دادند که: بهترین توشه، پرهیزگارى است».[1]
در توضیح این سخنان تکان‌دهنده و بیدارگر باید گفت؛ با اصل (به در می‌گوییم تا دیوار بشنود) هم اطرافیان حضرتشان طرف خطاب بودند و هم خود مردگان این توانایی را داشتند که مخاطب واقع شوند:
1. در واقع، حضرتشان به اطرافیان تأکید کرد که هر انسانى سرانجام به چه سرنوشتى دچار می‌شود؛ امروز در میان عزیزان در خانه‌هاى زیبا و مرفه زندگى می‌کند، و از باده غرور سرمست است؛ ولى فردا باید در کمال تنهایی و غربت روانه گورستان وحشتناک و تاریک شود. خوشی‌ها پایان یافته، و دوستی‌ها به فراموشى سپرده می‌شود.
2. قانون مرگ استثناپذیر نیست؛ انسان‌ها در کاروانی بزرگ حرکت می‌کنند که گروهى پیشاپیش قافله، گروهى در میان و گروهى به دنبال قافله‌اند. مقصد این قافله یکی است و همه سرانجام به آن می‌رسند و تنها تفاوت در زمان‌بندی‌ها است و اگر انسان به این حقیقت توجه کند به یقین نسبت به اعمال خود مراقبت بیشترى خواهد کرد.[2]
3. امام(ع) مهم‌ترین دغدغه‌های انسان‌ها را برجسته کرده و خانه‌هاى مرفّه، همسران زیبا و ثروت فراوان را به رخ مردم می‌کشد. همان چیزى که در قرآن می‌خوانیم: «محبّت امور مادى، از [قبیل] زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسب‌هاى ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است؛ [تا در پرتو آن، آزمایش و تربیت شوند؛ ولى] اینها وسائل گذران زندگى دنیا است [و هدف نهایى نمی‌باشد]، سرانجامِ نیک [و زندگى والا و جاویدان] نزد خدا است».[3] بنابراین، هدف این سخنان امام(ع) نرم‌کردن دل‌هاى سخت و آگاه کردن نفوس غفلت‌زده است تا به خود آمده و تقوا پیشه کنند.[4]
4. با این وجود نمی‌توان گفت که امام تنها در صدد بیدارکردن زندگان بوده و مردن آن گورستان مخاطبش نیستند، گرچه جسم‌های پوسیده قدرت درک ندارند، اما روحشان هرکجا که باشند با اذن پروردگار می‌توانند صدای افرادی را بشنوند که با آنان سخن می‌گویند، چنان‌که در برخى آیات قرآن و روایات نبوی نیز بر شنیدن اموات در عالم برزخ و آگاهی آنها از اهل دنیا تأکید شده است.[5]
بنابراین، این‌گونه نیست که بعد از مرگ، ارتباط روح با جسم کلاً قطع شده و روح هیچ دلبستگی به جسم و جایگاهش نداشته باشد.
امروزه که در جسم مادی خود هستیم با ابزارهای جدید، توانایی شنیدن سخن افراد از هرکجای دنیا را داریم، آیا خدا نمی‌تواند این توانایی را به روح یک مرده بدهد که در هر کجایی که هست،[6] سخن افرادی که در اطراف جسم پوسیده‌اش هستند را به صورت رساتر بشنود؟! و از این‌رو رفتن ما به گورستان، سخن‌گفتن با آنها و نیز قرائت قرآن و دعا نزد مزارشان توجیه‌پذیر باشد؟!
 

[1]. سید رضی، محمد بن حسین‏، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 492، قم، هجرت‏، چاپ اول‏، 1414ق.
[2]. ر. ک: مکارم شیرازى‏، ناصر، پیام امام امیر المؤمنین(ع)، ج ‏13، ص 77 – 79، تهران، دار الکتب الاسلامیه‏، چاپ اول‏، 1386ش.
[3]. آل عمران، 14.
[4]. بحرانى‏، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ترجمه: محمدى مقدم و نوایى‏، ج ‏5، ص 528، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول‏، 1417ق.
[6]. در نظری که روح را مکان‌پذیر نمی‌دانند، اصل اشکال منتفی خواهد بود.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا در ازدواج موقت، بخشش مدت باقیمانده با استفاده از پیامک امکان‌پذیر است؟
    80360 پایان و تمدید ازدواج موقت 1393/04/21
    بخشش باقیمانده مدت در ازدواج موقت، صیغه خاصی ندارد و نیازی نیست به صورت لفظی باشد. پس اگر مرد از طریق پیامک به این امر اقدام کند کافی است و موجب جدایی زوجین خواهد شد. البته برخی مراجع[1] در صورتی عقد را از طریق ...
  • قوم عمالقه چه کسانی بودند؟
    33014 تاریخ 1392/01/24
    عمالقه؛ امتی بزرگ با قامتی دراز و تنومند، آنها قومی باستانی و کهن بودند که در مناطق مختلف جهان سکونت داشتند. در قرآن به صراحت اسمی از اینان برده نشده است، اما برخی از مفسران، آیاتی که اشاره به اقوامی قوی هیکل و درشت اندام دارد را ...
  • لفظ جلاله الله در اصل چه بوده و ال در آن کدامیک از اقسام ال است؟
    14878 لغت شناسی 1395/05/16
    در اشتقاق لفظ جلاله «الله» و نوع «ال» آن بین اندیشمندان علم ادب چهار دیدگاه وجود دارد: 1. اصل الله «اِلاه» بوده که ال تعریف بر آن داخل شد، سپس همزه‌اش برای تخفیف[1] حذف گردید، دو لام کنار هم اجتماع کردند که اولی در ...
  • تعریف قیاس اقترانی و استثنائی در منطق؟
    24851 Islamic Philosophy 1390/10/22
    نتیجه قیاس، گاهى به صورت پراکنده در مقدمتین موجود است؛ یعنى هر جزء (موضوع و یا محمول در حملیه، و مقدّم یا تالى در شرطیه) در یک مقدمه قرار گرفته است، و گاهى یک جا در مقدمتین قرار گرفته است. اگر به صورت پراکنده در مقدمتین قرار گیرد، «قیاس ...
  • آیا حکومت امام علی(ع)، دارای قانون اساسی بود؟!
    4447 رفتار امام علی ع 1398/01/14
    در گذشته‌های نه چندان دور، در هیچ منطقه‌ای از جهان، با آن‌که معیارهایی برای شیوه مناسب حکومتی اعلام می‌شده، اما قانون اساسی به شکل امروزین آن وجود نداشت. حکومت پیامبر اسلام و امام علی(ع) نیز از این قاعده استثنا نبوده است، اما این بدان ...
  • آیا نامه امام علی (ع) به مالک اشتر در سازمان ملل به ثبت رسیده است؟
    24757 درایه الحدیث 1389/02/05
    اطلاعاتی که ما در این زمینه به دست آوردیم این است که یکی از مسئولان بنیاد نهج البلاغه در ارتباط با فراگیر شدن نهج‌البلاغه در سطح بین‌المللی می گوید: در رابطه با فراگیر شدن نهج‌البلاغه در سطح بین‌الملل هم کارهایی را انجام دادیم.‌ برای مثال‌، چند سال پیش عهدنامه ...
  • در چه مواردی باید کفاره جمع داد؟
    34067 Laws and Jurisprudence 1388/12/02
    برای کفارۀ جمع مواردی در کتب فقهی بیان شده است، از جمله: 1. اگر کسی مرتکب قتل عمد شود لازم است کفاره جمع بدهد[1]. 2. اگر شخص روزه دار به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام‏ باشد؛ مثل ...
  • معنای «قناطیر مقنطره» که در قرآن به آن اشاره شده، چیست؟
    2679 تفسیر 1402/01/10
    «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ ...»؛[1]محبّت امور مادى، از زنان و فرزندان و اموال فراوان ...، در نظر مردم زیبا جلوه داده شده است.واژه «قناطیر» جمع واژه «قنطار» است که در اصل به معناى «چیز سخت و محکم» بوده، ...
  • کدام سوره بیانگر این مطلب است که دانش ما از یک قطره از آب اقیانوس هم کوچک تر و کمتر است؟
    15836 تفسیر 1390/08/08
    مطلبی که در پرسش آمده است، در برخی از سوره های قرآن بدان اشاره شده است که دریاها اگر مرکّب شوند، برای علم پروردگار، به پایان می رسند قبل از آن که علم خدا پایان پذیرد. خداوند در قرآن می فرماید: از علم به شما داده نشده، مگر اندکی. ...
  • در برخی از دعاها، برای خانواده امام زمان(عج) و فرزندانشان دعا می‌کنیم. آیا حضرتشان ازدواج کرده و دارای فرزندانی هستند؟
    6912 امام مهدی عج 1397/01/04
    درباره ازدواج حضرت مهدی(عج) نظراتی وجود دارد و صاحبان هر نظر برای اثبات مدعای خود شواهدی ارائه می‌کنند.[1] گروهی که معتقد به ازدواج کردن آن‌حضرت هستند، می‌گویند که در برخی از دعاها به فرزند داشتن حضرت مهدی اشاره شده است؛ مانند: 1. «اللَّهُمَّ أَعْطِهِ ...

پربازدیدترین ها