جستجوی پیشرفته
بازدید
19879
آخرین بروزرسانی: 1398/11/06
خلاصه پرسش
اصطلاح ام المؤمنین چگونه به وجود آمد؟
پرسش
اصطلاح ام المؤمنین چگونه به وجود آمد؟
پاسخ اجمالی

ام المؤمنین اوّلین‌بار در زمان پیامبر اسلام(ص) با نازل شدن آیۀ 6 سورۀ احزاب دربارۀ همسران آن‌حضرت نسبت به مؤمنان اصطلاح شده است. این‌که زنان رسول خدا(ص) مادران امت‌اند، حکمی است شرعی و مخصوص آن‌حضرت. این حکم(تشبیه همسران پیامبر(ص) به مادران مؤمنان) تشبیه در بعضی از آثار مادری است، نه همۀ آنها.

از دلایل این حکم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اولاً: احترام نهادن به زنان پیامبر(ص)،

ثانیاً: حرمت نهادن به شخص آن‌حضرت،

ثالثاً: پیش‌گیری از سوء استفاده‌های برخی مغرضان که قصد داشتند بعد از مرگ رسول خدا(ص) از طریق ازدواج با همسران آن‌حضرت به مقاصد سیاسی و اهداف سوءشان برسند.

پاسخ تفصیلی
  1. "ام المؤمنین"؛ یعنی مادر مؤمنان. این اصطلاح با نازل شدن آیۀ اولویت - پیامبر(ص) نسبت به مؤمنان از خود آنها سزاوارتر است و همسران او مادران آنها]مؤمنان[ محسوب می‌شوند...-.[1] دربارۀ زنان آن‌حضرت نسبت، به مؤمنان رایج شده است. خداوند در این آیه، زنان رسول خدا(ص) را به منزلۀ مادر برای همۀ مؤمنان دانست، البته مادر معنوی و روحانی. همان‌گونه که پیامبر(ص) پدر روحانی و معنوی امت است.
  2. این حکم(که زنان پیامبر(ص) مادران امت‌اند) حکمی شرعی و مخصوص آن‌جناب است.[2] چنان‌که در سورۀ احزاب، برابری زنان پیامبر(ص) با دیگر زنان نفی شده است: "ای زنان پیامبر(ص)، شما مانند یکی از زنان معمولی نیستید".[3]
  3. تشبیه همسران رسول خدا به مادران، تشبیه در بعضی از آثار مادری است، نه همۀ آنها؛ یعنی مادران نسبت به فرزندان خود حقوقی دارند و احکامی طرفینی بین آنها حکم فرما است که در این‌جا تمام آن احکام جاری نیست. در این‌جا فقط دو حکم که همان وجوب احترام و حرمت نهادن به زنان پیامبر(ص) و حرمت ازدواج با آنها باشد، جاری است؛ چرا که مادر به غیر از وجوب احترام و حرمت نکاح، آثار دیگری نیز دارد؛ مثلاً از فرزند خود ارث می‌برد و فرزند از او ارث می‌برد، نگاه کردن به روی او جایز است، با دخترانی که از شوهر دیگر دارد، نمی‌شود ازدواج کرد و ...، ولی همسران پیامبر(ص) به غیر از آن دو حکم (وجوب احترام و حرمت ازدواج) احکام دیگری ندارند. بنابراین، این حکم(تشبیه همسران رسول خدا به عنوان مادران مؤمنان) تأثیرش در دو مسئله است: الف) وجوب احترام، ب) حرمت ازدواج.[4]
  4. این حکم اولاً: به جهت احترام نهادن به زنان پیامبر(ص) است. از آن‌جا که آنان همسران رسول خدا(ص) و به او منسوب بوده و در بین مسلمانان از احترام خاصی برخوردار بودند. بدیهی است که با دیگر زنان هم‌نوع خود فرق داشتند، چنان‌که قرآن کریم فرمود.[5]

ثانیاً: احترام نهادن به شخصیت خود پیامبر اکرم(ص) است. چنان‌که از شأن نزول آیه استفاده می‌شود تعدادی از مخالفان، به عنوان انتقام‌جویی و توهین به ساحت مقدس پیامبر(ص)، قصد داشتند بعد از رحلت آن‌حضرت با همسرانش ازدواج کنند.

ثالثاً: پیش‌گیری از برخی سوء استفاده‌ها و توطئه‌های دشمنان که قصد داشتند بعد از مرگ رسول خدا با ازدواج با همسران آن‌حضرت، به مقاصد سیاسی و اهداف پلیدشان برسند.

به عقیدۀ استاد مطهری؛ سرّ ممنوعیت ازدواج زنان پیامبر(ص) با اشخاص دیگر، این است که همسر بعدی از شهرت و احترام آن زن - که در میان مسلمان دارای احترام خاصی بود - سوء استفاده نکند و احیانا آن زنان ابزار عناصر خودخواه و ماجراجو در مسائل سیاسی و اجتماعی واقع نشوند.[6]


[1]. "النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم و ازواجه امهاتم...". احزاب، 6.

[2]. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏16، ص: 277، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 16، ص 414، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.

[3]. "یا نساء النبی لستن کاحد من النساء...". احزاب، 32.

[4]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 17، ص 205 – 207، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[5]. احزاب، 32.

[6]. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 19، ص 431، تهران، صدرا؛ جهت اطلاع بیشتر، ر. ک: تفسیر المیزان، ج 16، آیات 1- 54 سورۀ احزاب؛ تفسیر نمونه، ج 17، همان آیات، ص405 و 406.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود