جستجوی پیشرفته
بازدید
3936
آخرین بروزرسانی: 1400/12/21
خلاصه پرسش
چه تفاوتی میان مکتب کوفی و مکتب بصری و دیگر مکاتب در تقسیم‌بندی کلمات قرآنی وجود دارد؟
پرسش
منظور از عدد کوفی و بصری چیست؟ و آیا سوره حدید 29 آیه به عدد کوفی و بصری، و 28 آیه به عدد دیگر مکتب‌ها است و 544 کلمه و 2476 حرف دارد؟
پاسخ اجمالی

قرآن کریم کتابی آسمانی است که خدا به صورت شفاهی بر پیامبر اسلام(ص) نازل کرد. حضرت محمد(ص) نیز سور و آیات قرآن را به صورت شفاهی به مسلمانان ابلاغ کرد. در این میان برخی مسلمانان اقدام به حفظ آیات و سور، و عده‌ی معدودی نیز اقدام به کتابت و نوشتن آن بر روی پوست و دیگر اشیاء کردند. از آن‌رو که فرشته وحی و پیامبر خدا معصوم بوده و مصون از خطا و اشتباه هستند، آیات قرآن بدون هیچ‌گونه کم و کاستی به مردم ابلاغ گردید؛ اما از آن‌رو که نوشتن قرآن بر عهده‌ی خود مسلمانان قرار گرفت و آنها نیز مصون از خطا نبودند، در برخی موارد و به صورت جزئی(به گونه‌‌ای منجر به تحریف قرآن نشده) خطاهایی در کتابت قرآن رخ داده است که برخی از آن به عنوان اشتباه املایی تعبیر می‌کنند.

مسئله دیگر آن است که در مورد تعیین شماره آیات قرآن و ابتدا و انتهای هر آیه، برخی معتقدند که این تقطیع و شماره‌بندی به صورت توقیفی است؛ یعنی توسط شخص پیامبر(ص) تعیین شده است؛ از این‌رو است که برخی از حروف مقطعه مانند «الم»[1] یک آیه محسوب شده و برخی دیگر از آنها مانند «طس»،[2] به عنوان آیه‌ای مستقل نبوده و بخشی از یک آیه دیگر به شمار می‌آیند. اما چرا این اختلاف در شماره آیات به وجود آمده است، برخی معتقدند که علتش آن است که پیامبر(ص) در ابتدای هر آیه از قرآن وقف می‌کرد و پس از این‌که با این توقف خود، محل آیه را به شنوندگان گوشزد می‌کرد، مجددا برای رعایت اتصال معنایی، آن‌را به صورت متصل با آیه‌ی قبل تلاوت می‌نمود؛ و این‌گونه بود که برخی گمان می‌کردند که آن دو آیه، یک آیه است.

به هر ترتیب؛ در مورد تعداد آیات به گونه‌‌ای اختلاف به وجود آمد که ابوعبدالله موصلی گفت؛ اهل مدینه، مکه، شام، بصره و کوفه، هر کدام عدد خاصی را برای تعداد آیات قرآن ذکر کرده‌‌اند و در میان خود اهل مدینه نیز اختلاف نظر وجود داشته و آنان نیز دو شماره متفاوت برای تعداد آیات قرآن ذکر نموده‌اند. در این میان گفته شده است که عدد آیات قرآنی که اهل کوفه به آن معتقدند، آن‌را از امیرالمؤمین علی بن ابی طالب، روایت کرده و به ایشان مستند کرده‌‌اند. البته این ادعایی نیست که کاملا اثبات‌شده باشد.

به هر حال در مورد تعداد آیات، این اجماع وجود دارد که دست کم شش هزار آیه در قرآن وجود دارد و اختلاف در آن است که آیا شمار آیات بیش از شش‌هزار است و اگر آری، چند آیه بیشتر است؟

برخی آیات قرآن ‌را دقیقا 6 هزار دانسته و اعداد 6204، 6214، 6219، 6225، 6236 و 6600 نیز به عنوان شماره آیات قرآن مطرح شده است.

البته در 40 سوره از سوره‌‌های قرآن، هیچ‌‌گونه اختلافی در تعداد آیات آنها وجود ندارد. این سوره‌ها عبارت‌اند از:

یوسف، حجر، نحل، فرقان، احزاب، فتح، حجرات، تغابن، ق، ذاریات، قمر، حشر، ممتحنه، صف، جمعه، منافقون، ضحی، عادیات، تحریم، ن، انسان، مرسلات، تکویر، انفطار، سبح، مطففین، بروج، غاشیه، بلد، لیل، انشراح، تین، تکاثر، همزه، فیل، فلق، تبت، کافرون، کوثر، و نصر.

در چهار سوره‌ی قصص، عنکبوت، جن و عصر نیز درباره‌ی تعداد کل آیات این سوره‌‌ها اختلافی وجود ندارد؛ اما در این زمینه که کدام عبارت آیه‌ی اول سوره است، اختلاف شده است. به عنوان مثال در سوره‌ی عنکبوت، اهل کوفه «الم»[3] را یک آیه‌ی کامل دانسته‌‌اند؛ اما اهل بصره آن‌را جزء آیه‌ی اول می‌دانند و در مقابل «مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّین‏»[4] را یک آیه‌ی مستقل، و اهل شام «وَ تَقْطَعُونَ السَّبِیل‏»[5] را یک آیه‌ی مستقل به شمار آورده‌‌اند.

در هفتاد سوره‌ی باقیمانده هم در مجموع آیات و هم در تعیین آنها اختلاف وجود دارد. به عنوان مثال اکثریت معتقدند که سوره‌ی حمد 7 آیه دارد که اهل کوفه و مکه «بسم الله» را یک آیه دانسته‌‌اند و دیگران بسم الله را بخشی از آیه‌ی اول دانسته، ولی «صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ»[6] را یک آیه و ادامه آن‌را یک آیه‌ی مجزا گفته‌‌اند. حسن بصری آن‌را هشت آیه دانسته(بین این دو نظر جمع کرده است) و برخی علاوه بر این، «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» را هم دو آیه دانسته و در مجموع سوره حمد را نه آیه تعیین کرده ‌است. عده‌‌ای هم معتقدند که این سوره 6 آیه دارد(بسم الله را جزء آیه اول تعیین کرده است).[7]

در نهایت باید گفت آنچه مهم است، این است که اختلاف در تعداد آیات سوره‌‌های قرآن، به معنای اختلاف در تعداد جملات و کلمات قرآن نیست که منجر به کوتاه و بلند شدن سوره و کاستی و فزونی در کل سوره شود؛ بلکه این اختلاف تنها در تعیین دقیق محل شماره آیات است. بنابر این، این اختلاف نه منجر به تحریف و تغییر در قرآن می‌شود و نه مشکل دیگری ایجاد می‌کند.


[1]. بقره، 1.

[2]. نمل، 1.

[3]. عنکبوت، 1.

[4]. عنکبوت، 65.

[5]. عنکبوت، 29.

[6]. حمد، 7.

[7]. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 232 – 236، بیروت، دار الکتب العربی، چاپ دوم، 1421ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود